Η παντελής έλλειψη εγωισμού είναι εξίσου επικίνδυνη

Σύμφωνα με τα λεγόμενα του Dalai Lama η καλοσύνη κι η αγάπη δεν είναι πολυτέλεια, αλλά ανάγκη. Η καλοσύνη άνετα κατατάσσεται στις υπέρτατες αρετές ενός ανθρώπου. Δυστυχώς, όμως, δεν έχουν όλοι την ίδια λογική. Υπάρχουν αρκετοί που αρέσκονται να εκμεταλλεύονται τη δοτικότητα και την ευγένεια ψυχής των γύρω τους. Με άλλα λόγια, αντιμετωπίζουν την καλοσύνη σαν ένα μειονέκτημα ή καλύτερα σαν μια αδυναμία.

Είναι, όμως, στην πραγματικότητα έτσι ή οι βαθιά καλοσυνάτοι άνθρωποι είναι ταυτόχρονα και πιο δυνατοί, εξαιτίας του μεγαλείου που κρύβουν μέσα τους; Μήπως τελικά η αντιμετώπιση που δέχονται είναι κι απόρροια της δίκης τους ανεκτικότητας κι υποχωρητικότητας; Μήπως φέρουν ένα μερίδιο ευθύνης;

Γύρω μας υπάρχουν άνθρωποι ανεκτικοί. Αυτούς θα τους χαρακτήριζες κι απλά υπομονετικούς. Είναι εκείνος ο φίλος ή η φίλη που βλέπεις ότι στις σχέσεις του είναι ήρεμος, δεν κυνηγάει τις εντάσεις και τον καβγά και προτιμά να αποσιωπήσει κάτι, πάρα να δημιουργήσει σκηνικά κι ιστορίες για αγρίους. Αυτό το άτομο ενίοτε σου προκαλεί την εύλογη κατά τα άλλα απορία «Μα είναι δυνατόν; Πώς μπορεί κι έχει τόση υπομονή;», χωρίς όμως να συνοδεύεται απ’ την αίσθηση της υπερβολής και του παράλογου.

Άλλες φόρες πάλι, είναι το ίδιο άτομο που το θαυμάζεις και σκέφτεσαι τι ωραία που θα ήταν αν κι εσύ δε μεγαλοποιούσες τα γεγονότα, αν σε κάθε διαφωνία δε μετατρεπόσουν σε πρωταγωνιστή αρχαίου δράματος. Αν σε αντίθεση με το συνηθισμένο εαυτό σου, αντιδρούσες πιο ήπια και πιο λογικά, δίνοντας μια ευκαιρία να ακουστεί κι ο αντίλογος, κάτι που πολύ εύκολα μπορεί να οδηγήσει στο «έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα». Μέχρι τον επόμενο καβγά δηλαδή.

Υπάρχει όμως κι ένα μεγάλο «αλλά»! Και σημείωσε εδώ την αντίθεση, γιατί η διαφορά στις δυο περιπτώσεις θα είναι κάτι παραπάνω από ειδοποιός. Υπάρχει κι εκείνος ο άνθρωπος που πραγματικά θες να του ανοίξεις το κεφάλι να δεις τι στο καλό κουβαλάει εκεί μέσα -ίσως και να ‘σαι εσύ αυτός.

Γιατί δεν είναι δυνατόν ένας νοήμων άνθρωπος, που διαθέτει τη στοιχειώδη αυτοεκτίμηση να ανέχεται τέτοιες συμπεριφορές. Να ανέχεται ένα σύντροφο που τον μειώνει κι αντί να απαντήσει και να υψώσει το ανάστημά του, υπερασπιζόμενος τον εαυτό του, να σιωπά, παρ’ όλο που κι ο ίδιος αναγνωρίζει ότι δεν αξίζει κάτι τέτοιο.

Θα καταπιεί κάθε είδους συμπεριφορά και πολλές φορές όχι μόνο απ’ το σύντροφό του. Από ένα κακεντρεχές σχόλιο, ένα χοντροκομμένο αστείο, ίσως ακραία ακόμη και μια χειρονομία. Δε θα δείξει το θάρρος που χρειάζεται για να αποτινάξει από πάνω του αυτές τις τοξικές καταστάσεις,  ενώ μπορεί σε στιγμές λογικής να κατανοεί το λάθος του και την ευθύνη του. Ενίοτε θα φτάσει στο σημείο να πιστεύει, αν όχι πως την αξίζει, πως την έχει προκαλέσει αυτή τη συμπεριφορά και το μόνο που μπορεί πλέον να κάνει είναι να δεχτεί τη μοίρα καρτερικά, μην ελπίζοντας σε κάποια βελτίωση.

Πού πήγε ο εγωισμός του; Σίγουρα όλοι θα παίρναμε όρκο για αυτόν ότι δεν ήταν έτσι πριν βρεθεί στη ζωή του η πιο ακατάλληλη επιλογή. Σίγουρα, όλοι έχουμε εικόνα ενός ανθρώπου μάχιμου, δυναμικού, με θάρρος της γνώμης του και τόλμη να υπερασπιστεί τον εαυτό του και τους γύρω του. Σίγουρα, όλους μας θλίβει να τον βλέπουμε να τον καταπίνει μια άρρωστη κατάσταση.

Μα στην πραγματικότητα δεν πήγαν πουθενά όλα αυτά. Απλά το να είναι κάποιος ανεκτικός και να δείχνει υπομονή, ενώ είναι εν γένει προτέρημα, ενέχει και κάποιους κίνδυνους. Ξεπερνώντας τα όρια, αφήνουν τους άλλους να ελέγχουν κάθε στιγμή τους και κάθε κίνησή τους, αδυνατώντας να βγουν απ’ τον κύκλο στον οποίο έχουν μπει.

Όλοι έχουμε αναρωτηθεί: «Πώς μπορώ να βοηθήσω;». Μίλα σε αυτόν τον άνθρωπο. Μην κατηγορήσεις το θύτη, γιατί απλούστατα δε θα κερδίσεις τίποτα. Όταν είναι κάποιος συνδεδεμένος συναισθηματικά με τον άλλο, ακόμα και αν αυτή η σχέση είναι επιβλαβής, δε θα θέλει να απομακρυνθεί από εκείνον. Έχεις ακούσει το σύνδρομο της Στοκχόλμης; Σε πιο απλή έκδοση. Αν θεωρείς, πάλι, ότι δεν πρόκειται να δώσει σημασία στα λεγόμενά σου, παρότρυνέ τον να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό.

Για να αποκτήσει κανείς το χαμένο του αναγκαίο εγωισμό, στα όρια δηλαδή της αυτοεκτίμησης και του αυτοσεβασμού, χρειάζεται πολλή και συστηματική δουλειά. Δεν είναι κακό όταν δεν είμαστε γνώστες ενός θέματος και δεν μπορούμε να χειριστούμε κάποιες καταστάσεις, να ζητάμε τη βοήθεια ειδικών.

Σε κάθε περίπτωση αν κάποιος έγινε θύμα του εαυτού του, πρέπει να θυμηθεί πως κάτι υγιές κι αληθινό δε θα τον έκανε ποτέ να χάσει την ταυτότητά του ούτε θα τον καταπίεζε. Μένουμε εκεί που χαμογελάμε, όχι εκεί που πνιγόμαστε.