Οι άνθρωποι είμαστε κοινωνικά όντα κι έχουμε ανάγκη να επικοινωνούμε, να ερχόμαστε κοντά με τους άλλους, να νιώθουμε ότι είμαστε μια ομάδα, ν’ ανταλλάσσουμε πληροφορίες και συναισθήματα μέσω του λόγου. Αυτό τουλάχιστον ίσχυε πριν από μερικά χρόνια, πριν τη σύγκλιση της τεχνολογίας και την ανάπτυξη όλων των εφαρμογών που μας έκαναν να εθιστούμε στα γραπτά μηνύματα, με αποτέλεσμα ο θάνατος της ομιλίας να μην είναι μακριά.
Ο ανθρώπινος λόγος είναι το κατεξοχήν μέσο για να έρθουμε σε επαφή με συνανθρώπους μας, να ζητήσουμε μια συμβουλή, να εξηγηθούμε, να εκφράσουμε συναισθήματα, να δημιουργήσουμε εικόνες στο συνομιλητή μας. Ο έναρθρος λόγος, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, ξεχωρίζει τον άνθρωπο απ’ τα ζώα, καθώς είναι μέσο επικοινωνίας, βασικό χαρακτηριστικό για τη δημιουργία κοινωνιών και φανερώνει έλλογη σκέψη.
Ποιος ξέρει τι θα έλεγε ο Αριστοτέλης αν ζούσε σήμερα και παρατηρούσε ότι οι άνθρωποι πλέον δε μιλάμε! Κλείνουμε ραντεβού μέσω σελίδων κοινωνικής δικτύωσης, βγαίνουμε με τους φίλους μας κι αντί ν’ αγκαλιαζόμαστε, να κοιτιόμαστε κατάματα και ν’ ανταλλάσσουμε τα νέα μας, καθόμαστε αντικριστά κι ο καθένας ασχολείται με το κινητό του στέλνοντας μηνύματα στο μέσεντζερ και σε άλλες εφαρμογές. Πού πήγε το νόημα της επικοινωνίας; Πού πήγε η ομιλία;
Η ανάπτυξη της τεχνολογίας μας αποξένωσε. Δημιούργησε τείχη στην κατά πρόσωπο επικοινωνία και διευκόλυνε τις απρόσωπες συζητήσεις μέσω μηνυμάτων. Με τον όρο «απρόσωπη» επικοινωνία δεν εννοούμε ότι δε γνωρίζουμε με ποιον μιλάμε, αλλά ότι δεν έχουμε την ευκαιρία ν’ αποκτήσουμε λεκτικά ερεθίσματα μέσω ενός ζωντανού διαλόγου, να παρατηρήσουμε τη γλώσσα του σώματος, να χρησιμοποιήσουμε το λόγο μας, ν’ ακουστεί η φωνή μας, να συνδυάσουμε φωνές με λέξεις κι ατάκες, να ερωτευτούμε με τους ήχους. Άλλωστε ο τρόπος ομιλίας, η χροιά της φωνής, ακόμη και το ύφος του λόγου μας δείχνουν χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μας.
Υπάρχει φυσικά αντίλογος. «Μα χρησιμοποιούμε το Skype και μπορούμε να μιλάμε και να βλεπόμαστε κιόλας», θα σου πει ένα tech freak. Δεν αντιλέγει κανείς, όλοι χρησιμοποιούμε το Skype είτε για επαγγελματικούς λόγους είτε για την επαφή με φίλους που είναι μακριά μας. Το θέμα είναι επί καθημερινής βάσης, στην πλειοψηφία των ωρών της ημέρας, η επικοινωνία σου γίνεται μέσω του λόγου ή μέσω γραπτών μηνυμάτων;
Η ραγδαία και συνεχώς αυξανόμενη χρήση του γραπτού λόγου, θα μπορούσε να έχει θετικά αποτελέσματα στη γραφή και σύνταξη της ελληνικής. Ωστόσο, ελάχιστοι γράφουμε στη γλώσσα μας. Τα greeklish σε συνδυασμό με τα emoticons έχουν αντικαταστήσει την ομιλία μας, λεκτική και μη.
Η διαπροσωπική επαφή, τα αστεία με τους φίλους μας, η μυρωδιά τους, το ιδιαίτερο γέλιο τους κι η τσιριχτή ή βραχνή φωνή τους αποτελούν παρελθόν. Τα πρησμένα μας μάτια, ο εθισμός στην οθόνη του κινητού μας κι ένα δάχτυλο στα πρόθυρα αγκύλωσης απ’ το γράψιμο και το scrolling είναι η σημερινή πραγματικότητα.
Κι αυτό δε συμβαίνει μόνο μεταξύ φίλων, αλλά κι οι οικογενειακές μας σχέσεις, ακόμη κι οι προσωπικές μας επαφές έχουν χάσει την τρυφερότητα και την αίγλη της επικοινωνίας μέσω του λόγου. Είμαστε στο κρεβάτι με το σύντροφό μας κι αντί να μεθάμε με τις αγκαλιές και τα λόγια του, εμείς κρατάμε το κινητό σφιχτά και χάνουμε στιγμές αληθινής ζωής. Συγκρίνεται τώρα ένα τρεμάμενο «σ’αγαπώ» μ’ ένα emoticon καρδούλα;
Να μην αναφέρω τα χαρακτηριστικά των διαλέκτων. Άλλο να σου γράφει κάτι ένας Θεσσαλονικιός κι άλλο ν’ ακούς το παχύ το λ, να σε τα λέει ωραία. Ή ο Λαρισσαίος κι ο Αγρινιώτης με τα λι και νι. Αυτά ερωτευόμαστε βρε παιδιά, γιατί αυτές οι ιδιαιτερότητες του λόγου είναι χαρακτηριστικά των ανθρώπων που αγαπάμε. Εκφράστε τις λεκτικά!
Σταματήστε πια να στέλνετε μανιωδώς μηνύματα. Πάρτε τηλέφωνο τους φίλους σας ή τον άνθρωπό σας. Πού πήγαν οι εποχές που το τηλέφωνο το είχαμε σκουλαρίκι; Δώστε ραντεβού κάπου έξω να τα πείτε, να μιλήσετε σαν άνθρωποι, να θυμηθείτε τις ώρες που καθόμασταν σ’ ένα παγκάκι κι αναλύαμε τα πάντα. Τότε που δεν υπήρχαν smartphones κι i-phones ούτε εφαρμογές μηνυμάτων, αλλά θέληση, αγάπη και κουβέντα. Γιατί δυο κουβέντες με τους ανθρώπους που αγαπάς αρκούν για να γεμίσουν τη μέρα σου.
Δώστε πάλι μία ευκαιρία ζωής στην ομιλία, κλείστε την πόρτα στο θάνατό της και θα δείτε πως η ζωή σας θ’ αποκτήσει νόημα. Εκείνο που ακόμη ψάχνετε μέσα στις λέξεις. Το μόνο που χρειάζεται είναι να ειπωθούν.
Συντάκτης: Αναστασία Νάννου
