Kidfluencers: όταν η παιδικότητα γίνεται δημόσιο θέαμα

Ένα παιδί κάθεται στο χαλί. Μπροστά του, ένα κουτί παιχνιδιού που περιμένει να ανοιχτεί. Τα μάτια του λάμπουν από ανυπομονησία. Κι εκεί, η φωνή του γονιού παγώνει τη στιγμή:

«Μη! Η κάμερα δε γράφει ακόμα».

Η χαρά μπαίνει σε παύση μέχρι να ανάψει το κόκκινο φωτάκι.

Αυτή είναι η καθημερινότητα των kidfluencers: παιδιά που μεγαλώνουν με κάθε τους κίνηση, κάθε χαμόγελο, κάθε δάκρυ να καταλήγει στις οθόνες χιλιάδων αγνώστων. Για τον θεατή είναι «χαριτωμένο περιεχόμενο». Για το παιδί είναι η ίδια του η ζωή, κομμένη και ραμμένη για κατανάλωση.

Η συνταγή είναι απλή: γονείς-σκηνοθέτες, παιδιά-πρωταγωνιστές, κάμερες και μοντάζ που μετατρέπουν το σαλόνι σε στούντιο. Το αποτέλεσμα; Views, likes, followers, χορηγίες. Χρήμα. Το παιδί γίνεται «brand» πριν καν μάθει την προπαίδεια. Και οι γονείς; Από περήφανοι μαμάδες και μπαμπάδες, μετατρέπονται σε μάνατζερ που κυνηγούν το επόμενο viral.

Κι εδώ μπαίνει το ερώτημα: ποιος εκμεταλλεύεται ποιον; Το παιδί που «παίζει» μπροστά στην κάμερα ή οι γονείς που έχουν βρει χρυσωρυχείο στην παιδική αθωότητα; Γιατί άλλο είναι να τραβάς ένα βιντεάκι για το οικογενειακό άλμπουμ κι άλλο να στήνεις καριέρα πάνω στο χαμόγελο του παιδιού σου.

Η πίεση είναι ύπουλη. Οι αριθμοί δεν είναι πια απλά στατιστικά, είναι το νέο μέτρο αξίας. Σήμερα το παιδί είναι viral, αύριο μπορεί να μην ενδιαφέρει κανέναν. Και τότε; Πώς μεγαλώνεις όταν η αγάπη που λαμβάνεις είναι μετρημένη σε likes; Όταν η χαρά σου εξαρτάται από το πόσοι άγνωστοι πάτησαν καρδούλα; Αυτό δεν είναι παιδικό παιχνίδι. Είναι reality χωρίς έξοδο κινδύνου.

Το νομικό πλαίσιο; Στις περισσότερες χώρες, ανύπαρκτο. Μόνο λίγες, όπως η Γαλλία, έθεσαν κανόνες για να διασφαλίσουν ότι τα παιδιά δε δουλεύουν δωρεάν για τους γονείς και τις εταιρείες. Γιατί, ας μη γελιόμαστε: αυτό είναι εργασία. Παιδική εργασία ντυμένη με φιλτράκια και χαριτωμένα stickers.

Θα πει κάποιος: «Μα κάποια παιδιά το απολαμβάνουν». Σίγουρα. Αλλά πόσες φορές το χαμόγελο είναι αληθινό και πόσες είναι αποτέλεσμα του : «Ξανακάν’ το, δεν βγήκε καλό το πλάνο»; Πόσες φορές το παιδί θέλει απλώς να παίξει, αλλά πρέπει να βγάλει το νέο unboxing γιατί το περιμένει ο χορηγός;

Το πρόβλημα δεν είναι το βίντεο. Είναι η λογική που το στηρίζει: η παιδικότητα ως προϊόν, οι αναμνήσεις ως περιεχόμενο, η αθωότητα ως επένδυση. Και ναι, κι εμείς οι θεατές έχουμε ευθύνη. Πατάμε like, κάνουμε share, συντηρούμε το «μαγαζί».

Η παιδική ηλικία όμως δεν είναι για πούλημα. Δεν είναι reality ούτε σειρά στο Netflix. Είναι στιγμές που αξίζουν να μείνουν εκτός κάμερας: παιχνίδια που δε βγήκαν ποτέ στον αέρα, γέλια που δε μαγνητοφωνήθηκαν, μυστικά που μοιράζονται μόνο με φίλους.

Οι kidfluencers δε φταίνε. Φταίνε όσοι τους μετατρέπουν σε εμπορεύματα. Καιρός να θυμηθούμε: η παιδική αθωότητα δεν πουλιέται. Είναι δικαίωμα.