“Είσαι κορίτσι μην ασχολείσαι με μαθηματικά και φυσική. Εσύ είσαι για πιο θεωρητικά μαθήματα”. Πόσες φορές δεν το έχουμε ακούσει στα μαθητικά μας χρόνια; Στερεότυπα που κρατούν εδώ και δεκάδες χρόνια, βάζοντας εμπόδια σε όλες εμάς τις γυναίκες εκεί έξω να ασχοληθούν με τις STEM επιστήμες (aka Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική και Μαθηματικά). Ε, λοιπόν είμαστε απολύτως ικανές και το αποδεικνύουμε περίτρανα. Ωστόσο, πολλές φορές τα εύσημα δίνονται σε άλλους, γιατί είπαμε “είσαι γυναίκα τι ξέρεις εσύ από μαθηματικά και προγραμματισμό”;
Πάμε να κάνουμε ένα σύντομο quiz; Εσύ ήξερες ότι ο ENIAC, ο ένας από τους πρώτους υπολογιστές προγραμματίστηκε από γυναίκες; Αν η απάντηση είναι αρνητική, δε μας εκπλήσσει καθόλου, καθώς οι ίδιες δεν ήταν καν καλεσμένες στην παρουσίαση του demo.
Προγραμματισμός και γυναίκες δεν πάνε μαζί. Πώς είπατε;
Πάμε όμως περίπου 80 χρόνια πίσω, μια ομάδα έξι γυναικών, η Betty Holberton, η Frances Spence, η Jean Bartik, η Kathleen McNulty, η Ruth Teitelbaum και η Marilyn Wescoff εργάζονται πάνω από δύο χρόνια στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, προσπαθώντας να βρουν τις σωστές συνδέσεις ανάμεσα σε καλώδια και ρυθμίσεις διακοπτών. Όλα αυτά φυσικά γίνονταν πιο πολύ χειροκίνητα και όχι βάσει κάποιας γλώσσας προγραμματισμού. Δε μιλάμε για κάτι απλό. Ο ENIAC, αν θυμάσαι ήταν τεράστιος δεν είχε καμία σχέση με το λάπτοπ του σήμερα. Κάθε πρόγραμμα απαιτούσε μέρες ή και μήνες σκληρής δουλειάς. Δεν είναι μόνο ότι τοποθετούσαν τα καλώδια στους διακόπτες και that’s it. Πρώτα όλο αυτό έπρεπε να το σχεδιάσουν πολύ προσεκτικά, για να περιορίσουν το ποσοστό λάθους. Οι γυναίκες αυτές είχαν κυριολεκτικά το ρόλο του “human computer” πριν δημιουργηθεί το κανονικό κομπιούτερ. Τι σημαίνει όμως πρακτικά αυτό; Ότι έπρεπε να γνωρίζουν μαθηματικά σε άριστο επίπεδο, να δίνουν προσοχή στις λεπτομέρειες και το πιο δύσκολο -κατ’ εμάς- να θυμούνται τις πολύπλοκες διαδικασίες. Τώρα θα σκέφτεσαι πολύ ωραία όλα αυτά, άρα πρέπει να πληρώθηκαν αδρά για τόσο κόπο. Αμ, δε! Εδώ σε θέλουμε. Ο μισθός που λάμβαναν ήταν ψίχουλα σε σχέση με τη συνεισφορά τους. Και από αναγνώριση ας μη μιλήσουμε καλύτερα. Οι άνδρες μηχανικοί όχι μόνο λάμβαναν υψηλότερους μισθούς, αλλά και είχαν “εξέχοντες” τίτλους, την ώρα που οι γυναίκες συνάδελφοί τους θεωρούνται βοηθητικό προσωπικό.
Τελειώνοντας λοιπόν με τόσο κόπο το εγχείρημα του πρώτου υπολογιστή έφτασε και η ώρα της παρουσίασης της λειτουργίας του. Και πολύ ορθά θα σκεφτεί κανείς ότι οι πρώτες που έπρεπε να είναι παρούσες εκεί είναι οι γυναίκες που τον προγραμμάτισαν. Η ανδροκρατούμενη κοινωνία όμως είχε άλλα σχέδια. Γι΄αυτό τους είπε ότι δεν είναι για εσάς αυτά, δείτε το από το σπίτι. Και τα εύσημα εννοείται ότι θα τα καρπωθούν οι άντρες συνάδελφοί σας, γιατί άλλωστε δούλεψαν σκληρά για αυτό και πρέπει να ανταμειφθούν. Πού να εξηγούμε τώρα ότι γυναίκες πράμα φτιάξατε ένα ολόκληρο μηχάνημα που κάνει 5.000 υπολογισμούς 1.000 φορές γρηγορότερα από ότι πριν. Not. Και κάπως έτσι γεννήθηκε ο μύθος ότι άντρες εφηύραν τον πρώτο κώδικα που γράφτηκε ποτέ σε υπολογιστή.
Το μυστήριο κράτησε για πάρα πολλά χρόνια. Μόλις το 1980 μια ερευνήτρια στο Harvard, η Kathy Kleiman ξεκίνησε να σκαλίζει τα πράγματα, αφού ανακάλυψε φωτογραφίες του ENIAC με γυναίκες και αναρωτήθηκε πολύ εύλογα ποιες ήταν. Μη σοκαριστείς, αλλά ούτε ένας δεν τις ήξερε. Μετά από κάποια χρόνια έρευνας η Kleiman, έφερε στο φως την πραγματική αλήθεια.
Σκέψου τώρα να έχεις φτύσει αίμα για κάτι, να το έχεις δημιουργήσει από την αρχή, να είναι “το παιδί σου” που λέμε, αλλά να μη σε ξέρει άνθρωπος, γιατί έτυχε να είσαι γυναίκα επιστήμονας τη δεκαετία του ‘40.
Ναι, αλλά άλλες εποχές τότε θα πεις. Μη νομίζεις ότι έχουν αλλάξει και πολλά όμως. Ακόμη και σήμερα, οι γυναίκες στις επιστήμες είναι σαφώς λιγότερες, δεν κατέχουν υψηλές θέσεις και δεν αμείβονται εξίσου με τους άντρες που κάνουν ακριβώς την ίδια δουλειά. Όχι δεν είναι κάποιος μύθος ή παραπληροφόρηση, οι στατιστικές μιλάνε. Μόλις το 28,2% των γυναικών το 2024 απασχολούνταν παγκοσμίως-παρακαλώ- σε STEM επαγγέλματα. Φοβερό;
Αν είσαι γυναίκα εργαζόμενη σε τέτοιους κλάδους είμαστε σίγουροι ότι έχεις ταυτιστεί φουλ. Μιλήσαμε κατευθείαν στην καρδούλα σου και το ξέρουμε. Υποτιμητικά σχόλια, λιγότερα χρήματα, δύσκολες προαγωγές, ανδροκρατούμενα περιβάλλοντα και σχόλια του τύπου “παιδάκια δε θα κάνεις ή γιατί δεν ασχολείσαι με την οικογένεια σου”.
Εμείς αναρωτιόμαστε θα τελειώσουν ποτέ αυτές οι διακρίσεις;
Πηγή εικόνων: The Women Behind ENIAC
Συντάκτης: Μαρία Μωραΐτη
Επιμέλεια κειμένου: Αγγελική Θεοχαρίδη
Επιμέλεια κειμένου: Αγγελική Θεοχαρίδη
