Αν υπάρχει ένα πράγμα που σε έχει κάνει να νιώσεις ενοχές, άγχος ή αμφισβήτηση προς τον εαυτό σου, αυτό είναι σίγουρα η αναβλητικότηά, δηλαδή εκείνη η μικρή φωνή μέσα σου, η οποία σου λέει πως μπορείς να κάνεις κάτι και αργότερα, διότι έχεις χρόνο άρα μπορείς να χαλαρώσεις λίγο πρώτα. Μέχρι που πριν να το αντιληφθείς αυτό το αργότερα γίνεται πίεση, άγχος, πανικός και τελικά μια δυσάρεστη υπενθύμιση ότι κάτι μέσα σου μπλοκάρει τη δράση σου. Μπορεί να νομίζεις ότι απλώς τεμπελιάζεις, ή ακόμη χειρότερα, οτι δεν είσαι ικανός να κάνεις το οτιδήποτε, αλλά στην πραγματικότητα τα πράγματα είναι πολύ πιο σύνθετα και αυτό συμβαίνει επειδή η αναβλητικότητα δεν είναι θέμα χαρακτήρα, αλλά ένας ψυχολογικός παράγοντας.
Δεν αποφεύγεις την εργασία – αποφεύγεις το συναίσθημα
Στην ουσία, όταν αναβάλλεις, δεν αποφεύγεις την εργασία, αποφεύγεις το συναίσθημα που αυτή προκαλεί, αυτό είναι το κεντρικό νόημα της σύγχρονης ψυχολογικής προσέγγισης, η οποία εξηγεί πως η αναβλητικότητα είναι μια στρατηγική ρύθμισης των συναισθημάτων σου, δε σου λείπει η πειθαρχία, αντίθετα εκείνο το οποίο σου λείπει είναι η διαχείριση του εσωτερικού σου κόσμου.
Πώς ο εγκέφαλος γεννά τον φόβο και την αποφυγή
Κάθε φορά που βρίσκεται μπροστά σου μια σημαντική απόφαση ή εργασία, ο εγκέφαλός σου ενεργοποιεί μηχανισμούς αξιολόγησης, αυτό συμβαίνει είτε λόγω του φόβου της αποτυχίας ή λόγω του φόβου πως δε θα τα καταφέρεις, πως δεν είσαι ικανός να κάνεις κάτι, τότε ξεκινάει ένας φαύλος κύκλος από ερωτήσεις όπως «θα τα καταφέρω;», «θα φανώ ανίκανος;», «είναι πολύ δύσκολο;», «μήπως αποτύχω;». Αν η απάντηση σε αυτές τις σκέψεις σου είναι αρνητική, τότε η φυσική αντίδραση του μυαλού σου είναι η αποφυγή, δηλαδή ο εγκέφαλός σου προσπαθεί να σε προστατέψει από δυσάρεστα συναισθήματα όπως είναι το άγχος, ο φόβος αποτυχίας, η χαμηλή αυτοεκτίμηση ενίοτε και η τελειομανία η οποία θεωρείται ένας ακόμη παράγοντας, ο οποίος ενισχύει την αναβλητικότητα.
Η παγίδα της τελειομανίας
Η τελειομανία, ωστόσο, είναι ένας από τους πιο πονηρούς παράγοντες, οι οποίοι δημιουργούνται σαν σκέψη, όταν έχεις στο μυαλό σου ότι κάτι πρέπει να γίνει τέλεια, τότε ο πήχης ανεβαίνει τόσο ψηλά που φοβάσαι να το ξεκινήσεις, τότε λοιπόν, όσο καθυστερείς, τόσο μεγαλώνει η εσωτερική πίεση, κάνοντας την κίνηση σου ακόμα δυσκολότερη και τη σκέψη σου ακόμη πιο περίπλοκη.
Η κρυφή ρίζα της αναβλητικότητας
Έχει βρεθεί επίσης πως μία ακόμη σημαντική πηγή αναβλητικότητας είναι η έλλειψη ξεκάθαρης δομής. Αν δεν έχεις στόχο συγκεκριμένο, αν δεν ξέρεις από πού να αρχίσεις ή αν νιώθεις ότι το έργο είναι αχανές, ο εγκέφαλός σου το κατατάσσει αυτόματα στα επικίνδυνα ή στα καθήκοντα τα οποία δεν έχουν κάποιο ουσιαστικό κίνητρο, άρα σου καταναλώνουν την ενέργεια χωρίς σκοπό και κάπως έτσι ξεκινά η διαδικασία αποφυγής.
Ο φαύλος κύκλος άγχους και αναβολής
Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα να αυξάνεται το άγχος σου, και αυτό συμβαίνει διότι κάθε αναβολή δημιουργεί ένα φορτίο, αρκετά ψυχοφθόρο, το οποίο σε κάνει να νιώθεις στάσιμος, αλλά και μη παραγωγικός πολλές φορές μέσα στη μέρα σου. Μπορεί εσύ να μην το σκέφτεσαι συνειδητά, αλλά δυστυχώς αυτή η αίσθηση βρίσκεται ως σκέψη στο πίσω μέρος του μυαλού σου και δεν σταματάει εύκολα ή και καθόλου, επομένως όσο δεν αναλαμβάνεις δράση, τόσο περισσότερο νιώθεις ότι δεν μπορείς ή ότι κάτι πάει στραβά με εσένα. Αυτή η σκληρή αυτοκριτική, έχει ως αποτέλεσμα να καταστρέφεται η αυτοπεποίθησή σου, με αποτέλεσμα να προκαλείται ψυχική κούραση στον εαυτό σου από την συνεχή αναβολή, η οποία κρατάει τον εγκέφαλο σε κατάσταση εγρήγορσης και αναμονής, άρα δεν ξεκουράζεσαι πραγματικά, ακόμα κι όταν φαίνεται ότι χαλαρώνεις.
Όταν νιώθεις πως έχεις χάσει τον έλεγχο
Το άγχος οδηγεί σε περισσότερη αναβολή, και η αναβολή σε ακόμη περισσότερο άγχος, μέχρι που κάποια στιγμή φτάνεις στο σημείο να νιώθεις ότι έχεις χάσει τον έλεγχο, αυτό έχει ως αποτέλεσμα όλες αυτές οι καθυστερήσεις να δημιουργούν εντάσεις και ταυτόχρονα ένα αίσθημα ανεπάρκειας του εαυτού σου για το οτιδήποτε σκοπεύεις να κάνεις.
Η αναβλητικότητα μαθαίνεται – άρα και αλλάζει
Η ψυχολογία της αναβλητικότητας δείχνει ότι δεν είναι κάτι τυχαίο, είναι συμπεριφορά που μαθαίνεται μέσα από τον τρόπο που αντιδράς στα συναισθήματά σου, όμως η καλή είδηση είναι ότι, όπως μαθαίνεται, έτσι μπορεί και να αλλάξει. Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις, υπάρχουν όμως πρακτικά βήματα που, αν τα εφαρμόσεις σταθερά, μπορούν να αλλάξουν την καθημερινότητά σου.
Ξεκίνα με τα μικρά – ο εγκέφαλος αγαπά το εύκολο
Ο εγκέφαλος αγαπά το εύκολο, δηλαδή αντί να πεις ότι θα κάνεις μια ενέργεια ολόκληρη ενέργεια μέσα σε μία μέρα, ξεκινά με μικρά βήματα, το σημαντικό όμως είναι να ξεκινήσεις, να θυμάσαι πως κάθε μικρό βήμα σπάει τον φόβο. Αν κάτι είναι αόριστο, θα το αποφεύγεις, επομένως όρισε συγκεκριμένο στόχο και ακόμα καλύτερα, γράψε τον, μην αναβάλλεις αυτό που έχεις να κάνεις, διότι έτσι αναβάλλεις το άγχος, την αβεβαιότητα, την πιθανότητα αποτυχίας, όταν εντοπίσεις το συναίσθημα, την πηγή, έχεις ήδη κάνει ένα σημαντικό βήμα προς την αλλαγή.
Η αποδοχή σε κινεί
Η αυστηρή κριτική θρέφει την αναβλητικότητα, η αποδοχή, αντίθετα, σε βοηθά να κινηθείς μπροστά, το να νιώθεις έτοιμος δεν έρχεται από μόνο του, δημιουργείται αφού ξεκινήσεις. Ίσως θεωρείς ότι η αναβλητικότητα είναι χαρακτηριστικό του χαρακτήρα σου, στην πραγματικότητα είναι ένας τρόπος, με τον οποίο έμαθες να διαχειρίζεσαι το στρες, τους φόβους και τις απαιτήσεις της καθημερινότητας, δεν είναι κάτι που πρέπει να σε καθορίζει, να θυμάσαι πως μπορείς να ξαναγράψεις την ιστορία σου, να εκπαιδεύσεις τον εγκέφαλό σου να αντιδρά διαφορετικά και να χτίσεις μια καθημερινότητα όπου οι αποφάσεις σου δεν καθορίζονται από φόβο, αλλά από συνειδητή δράση.
Το τέλος της αναβλητικότητας
Η αλλαγή δε γίνεται απότομα, συμβαίνει με μικρά βήματα, καθημερινά, σχεδόν αθόρυβα, κάθε φορά που ξεκινάς κάτι που συνήθως αναβάλλεις, κάθε φορά που αντιμετωπίζεις ένα συναίσθημα αντί να το αποφύγεις, χτίζεις μια νέα εκδοχή του εαυτού σου πιο ενσυνείδητη, πιο δυνατή, πιο σίγουρη και αυτό είναι το πραγματικό τέλος της αναβλητικότητας, όχι δηλαδή το να κάνεις περισσότερα, αλλά το να ζεις με λιγότερο φόβο και περισσότερη ελευθερία.
Συντάκτης: Μαριάννα Χατζή
