Χριστούγεννα και για τους περισσότερους από εμάς η πιο όμορφη περίοδος του χρόνου. Όχι μόνο για τον στολισμό, τις μελωδίες, την πολύχρωμη γκλιτεράτη ατμόσφαιρα γύρω μας, αλλά κυρίως για τις γεύσεις. Γιατί το μόνο βέβαιο είναι πως χριστουγεννιάτικο τραπέζι σημαίνει οικογενειακό Master Chef.
Ωραίες και οι παραδοσιακές γαλοπούλες και όλα αυτά τα ξενόφερτα, αλλά σαν τις γνήσιες, τις παραδοσιακές ελληνικές εορταστικές συνταγές δε θα βρείτε πουθενά. Τι κι αν όσο μεγαλώνουμε και αλλάζουν τα χαρτάκια με τις συνταγές χέρια από γενιά σε γενιά και πειράζονται λιγάκι τα υλικά, το βέβαιο είναι πως από τον Έβρο μέχρι την Κρήτη και από την Ήπειρο μέχρι την Πελοπόννησο, κάθε περιοχή αναδεικνύει τη μοναδικότητα των γεύσεών της. Πάμε να εξερευνήσουμε τον γαστρονομικό χριστουγεννιάτικο χάρτη της Ελλάδας.
Θα σας ξεκινήσω από την πατρίδα του, την Καβάλα και το χωριό μου, το Ελαιοχώρι, κατ’ εξοχήν ποντιακό χωριό, όπου θα αναφερθώ στην αγαπημένη συνταγή της μαμάς μου, το κεσκέκι. Το κεσκέκι παρασκευάζεται από σπασμένο σιτάρι και κρέας, συνήθως κοτόπουλο ή μοσχάρι. Το σιτάρι και το κρέας μαγειρεύονται σε σιγανή φωτιά μαζί, για πολλές ώρες, με ατέλειωτο ανακάτωμα μέχρι να διαλυθούν και να δημιουργήσουν μια κρεμώδη υφή. Αλάτι και πιπέρι μόνο από μπαχαρικά, για να μην αλλοιωθεί η γεύση, και φρέσκο βούτυρο στο τέλος πριν το σερβίρισμα. Για εμάς τους Πόντιους δεν είναι απλά ένα γιορτινό φαγητό, αλλά το κομμάτι που μας συνδέει τις γιορτινές μέρες με την πολιτιστική μας κληρονομιά.
Οι παραμονές των γιορτών με βρίσκουν στα Ιωάννινα να γράφω το άρθρο μου, τρώγοντας σπάργανα. Ηπειρώτικο φαγητό – έθιμο που εμένα προσωπικά μου θύμισε τηγανίτα. Φτιαγμένο με χυλό από αλεύρι, χωρίς αλάτι και λάδι, αρχικά παρασκευάζονταν πάνω σε πέτρα μέσα στο τζάκι. Τα σπάργανα σερβίρονταν με μέλι ή ζάχαρη. Εγώ τα δοκίμασα με σταφίδες και κανέλα και σας λέω πως ήταν εξαιρετικά.
Όσοι αγαπάτε τις συκωταριές και κάνετε γιορτές στη Θεσσαλία ή στα χωριά της Δράμας, μην παραλείψετε να δοκιμάσετε μπουμπάρι. Ένα είδος λουκάνικου με γέμιση από συκωταριά, πράσα και μυρωδικά, που ψήνεται ως ενιαίο σαν σαλιγκάρι μέσα στο ταψί. Συνδυάστε το με κόκκινο κρασί ή τσίπουρο και θα με θυμηθείτε.
Δε ξέρω πού αλλού έχετε φάει λαλάγγια, αλλά σίγουρα καλύτερα από αυτά που φτιάχνονται στη Λακωνία τις χριστουγεννιάτικες μέρες δε θα έχετε φάει. Δε λείπουν από κανένα σπίτι, φτιάχνονται την παραμονή των Χριστουγέννων και συνδυάζονται με αλμυρά και γλυκά. Ως κριτσίνι, το λαλάγγι σερβίρεται με καρύδια, μέλι, σταφίδες και κανέλα.
Πάμε και Επτάνησα για την αγαπημένη τους παραδοσιακή πουτρίδα. Το χριστουγεννιάτικο πιάτο της Κεφαλονιάς. Χοιρινό κρέας κομμένο σε χοντρά κομμάτια, μαγειρεμένο με λάχανο ή κουνουπίδι, πικάντικα μπαχαρικά, σάλτσα και κόκκινες μικρές πιπερίτσες.
Κλασικό πιάτο στη Μακεδονία και τη Λέσβο τις εορταστικές μέρες το σελινάτο. Από τα πιο όμορφα ζουμερά φαγητά. Σέλινο μαγειρεμένο με πράσο ή λάχανο, το οποίο συνοδεύεται από κρέας, χοιρινό τις περισσότερες φορές, και αυγολέμονο στο τέλος. Συνδυάστε το με κόκκινο μπρούσκο κρασί.
Πώς θα μπορούσε να απουσιάσει η Κρήτη με τα σύγκλινά της από αυτό το άρθρο. Πολύ χριστουγεννιάτικος αλλά και πολύ πλούσιος σε θερμίδες μεζές. Μικρά κομματάκια χοιρινού κρέατος με αλάτι, πιπέρι και κύμινο, που τσιγαρίζονται σε κομμάτια λίπους με δέρμα μέχρι να βγάλουν γλίνα. Το κρέας μπαίνει σε μπολ και επικαλύπτεται από τη ζεστή γλίνα, η οποία στερεοποιείται όταν κρυώσει. Μπορείτε είτε να το φάτε μόνο του, αλλά εμείς σας συνιστούμε να το συνδυάσετε με ομελέτα ή ξυνόχοντρο τραχανά.
Θα κλείσω με τις δύο αγαπημένες δικές μου γεύσεις για τις γιορτινές μέρες. Την πρασοτηγανιά και τους σαρμάδες. Η πρασοτηγανιά αποτελεί δημοφιλές πιάτο της Κεντρικής Ελλάδας. Ψιλοκομμένα κομμάτια χοιρινού μαγειρεμένα με πράσο, κρεμμύδι και μπόλικο λάδι. Από τη μία το πράσο που καραμελώνει, από την άλλη το καλοψημένο χοιρινό αφήνουν μια τέλεια γεύση. Αν έχετε και παραδοσιακό ζυμωτό ψωμάκι συνοδεία, ετοιμαστείτε για μεγάλες «βουτιές».
Σε μια ποντιακή οικογένεια τις γιορτινές μέρες δε λείπουν ποτέ οι σαρμάδες. Ρύζι με κιμά, τυλιγμένα σφιχτά σε φύλλα λάχανου ή αμπελόφυλλα, όπως συνηθίζεται στα μέρη μου. Τακτοποιούνται με ευλάβεια και βράζουν στη μεγάλη κατσαρόλα. Σας λέω με απόλυτη ειλικρίνεια πως δεν περιορίζεστε σε τίποτα με ελάχιστους σαρμάδες.
Αυτές ήταν κάποιες από τις χριστουγεννιάτικες παραδοσιακές γεύσεις από όλη την Ελλάδα, που σας περιμένουν να τις ανακαλύψετε, να τις μάθετε, να τις μαγειρέψετε και να τις γευτείτε. Σας εύχομαι ολόψυχα καλές γιορτές και καλή σας όρεξη!
Συντάκτης: Ταρασία Γεωργιάδου
