Κάποιος, κάποτε, σε μία νυχτερινή βόλτα με μουσική, με ρώτησε: «Εσύ, αν ήσουν απέναντί σου, θα σε ερωτευόσουν;» Σάστισα. Δεν ήξερα τι να απαντήσω. Διότι όσο κι αν θέλουμε να πιστεύουμε ότι είμαστε καλοί, γοητευτικοί και ερωτεύσιμοι άνθρωποι, η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν στιγμές που ούτε κι εμείς οι ίδιοι δε θα αντέχαμε την πάρτη μας.
Στο άκουσμα αυτής της ερώτησης, ακόμη και τώρα που γράφω αυτό το κείμενο, παγώνω. Παγώνω, γιατί για να δώσει κάποιος μία ειλικρινή και ικανοποιητική απάντηση, θα πρέπει να δει τον εαυτό του χωρίς φίλτρα. Δε θα πρέπει να του αναγνωρίσει κανένα από τα ελαφρυντικά που συχνά –συχνότατα– αναγνωρίζουμε στους εαυτούς μας κάθε φορά που αφηγούμαστε την προσωπική μας ιστορία.
Θα πρέπει, για να απαντήσουμε σε αυτή την ερώτηση, να κοιτάξουμε τον εαυτό μας μέσα από τα μάτια ενός άλλου, ενός εξωτερικού παρατηρητή. Πόσο συχνά κοιτάμε τον εαυτό μας από αυτό το πρίσμα; Μπορεί και ποτέ…
Κι αν μας δούμε μέσα από τα μάτια ενός ξένου; Τι θα δούμε; Υπάρχουν στιγμές που είμαστε υπέροχοι. Όταν γελάμε, όταν κάνουμε εκείνα τα «ψαγμένα» αστεία, όταν αγαπάμε, όταν προσφέρουμε βοήθεια, όταν τραγουδάμε. Σε κάθε τέτοια υπέροχη στιγμή μας, μας σκουντάμε και λέμε «μπράβο» στον εαυτό μας. «Μπράβο σου, είσαι απίθανος».
Υπάρχουν, όμως, και στιγμές μας που φανερώνουν μία άλλη –πιο στριφνή και δύσκολη– πλευρά μας. Όταν νευριάζουμε, όταν θυμώνουμε, όταν τσακωνόμαστε, όταν νιώθουμε ανασφαλείς, μόνοι, φοβισμένοι. Όταν πεισμώνουμε και κάνουμε πράγματα χωρίς καμία λογική, όταν μας αδικούν. Αυτές τις ώρες δεν αντέχουμε ούτε εμείς οι ίδιοι τον εαυτό μας. Θα μας άντεχε άραγε κάποιος άλλος; Κι αν μας άντεχε, θα μας άντεχε για πόσο; Για μία ώρα; Ή για μία ζωή;
Εδώ είναι δύσκολο να αγαπήσουμε εμείς τον εαυτό μας. Πώς έχουμε την απαίτηση να μας αγαπήσει κάποιος άλλος; Είναι πραγματικά οδυνηρή η στιγμή που συνειδητοποιείς ότι δεν είσαι τέλειος. Ότι δεν είσαι πάντα εκείνος ο «καλός» άνθρωπος, ο ευχάριστος τύπος, ο ευγενής, ο υπομονετικός, ο μεγαλόψυχος. Έχεις –όσο κι αν πεισματικά αρνείσαι να το παραδεχτείς– κι εσύ γωνίες, άσχημες στιγμές, σκιές, άλυτα μυστήρια.
Δεν είσαι τέλειος, έχεις ρωγμές. Πλήγωσες άλλους ανθρώπους χωρίς να το θέλεις. Τους απογοήτευσες. Τους έκανες να κλάψουν. Δεν ήσουν εκεί όταν σε χρειαζόντουσαν. Παραμέλησες τις ανάγκες τους. Προτίμησες τον εαυτό σου αντί για αυτούς. Υπήρξες εγωιστής. Πώς να σε αγαπήσεις, αγαπητέ αναγνώστη, όταν πιάνεις τον εαυτό σου να φέρει εκείνα τα χαρακτηριστικά που εσύ απεχθάνεσαι στους άλλους;
Κάπου εκεί, λοιπόν, αρχίζει το κομμάτι της πραγματικής συμφιλίωσης με τον εαυτό σου. Δε χρειάζονται μεγαλεπήβολες δηλώσεις, που ξυπνούν τα πρωτόγονα ένστικτά μας, αλλά μικρές παραδοχές. Μην πεις: «Εγώ έτσι είμαι και σε όποιον αρέσω». Πες: «Αυτό είναι ένα κομμάτι του εαυτού μου και είμαι εντάξει με αυτό».
Κι όταν παρατηρήσεις ποια είναι εκείνα τα χαρακτηριστικά, οι ενέργειες και οι ορμές σου που σε απογοητεύουν, σε χαλάνε, σε εκνευρίζουν, τις παραδεχτείς και τις αποδεχτείς, τότε θα συμφιλιωθείς με τον εαυτό σου. Κι όποιος συμφιλιώνεται με τον εαυτό του, εντέλει τον αγαπά.
Γιατί, να σου πω ένα μυστικό; Αν μπορείς να αγαπήσεις μόνον ό,τι είναι τέλειο, δεν μπορείς να αγαπήσεις πραγματικά. Διότι αγάπη δεν είναι να σε θαυμάζεις και να σε κρατάς αγκαλιά στις λαμπερές στιγμές σου. Η αγάπη κρίνεται στον τρόπο που θα σε φροντίσεις, θα σε προσέξεις, θα σε κάνεις να αισθανθείς ασφάλεια όταν το σκοτάδι και η παγωνιά έχουν πλημμυρίσει την ψυχή σου.
Αυτό συμβαίνει και με τους άλλους. Γιατί δεν είναι αγάπη –αλλά μάλλον κάτι πιο εφήμερο– όταν αγαπάς τον άλλον μόνον στις καλές του. Αγάπη είναι να συγχωρείς τον άλλον –εκείνον, τα υπέροχα χαρακτηριστικά του οποίου σε ελκύουν– στις κακές του στιγμές. Να λες: «Μπορεί να έχεις χίλια στραβά, σαράντα χαρακτηριστικά που με εκνευρίζουν, να λες εκείνα τα απαίσια αστεία, να αντιδράς με τρόπο υπερβολικό σε κάποιες καταστάσεις, να κλαις σαν να μην υπάρχει αύριο, να γκρινιάζεις και να χάνεις την υπομονή σου, αλλά παρ’ όλα αυτά, εγώ διαλέγω εσένα».
Και κάπως έτσι μαθαίνουμε να αγαπάμε τον εαυτό μας και στη συνέχεια τους άλλους. Γιατί εκείνο που μένει στο τέλος δεν είναι οι αψεγάδιαστοι, οι τέλειοι άνθρωποι (αλήθεια, υπάρχουν άραγε τέτοιοι;), αλλά εκείνοι που αγωνίζονται κόντρα στους δαίμονές τους να γίνουν καλύτεροι, ανθρώπινοι, αγαπητοί.
Εσύ, λοιπόν, θα ερωτευόσουν τον εαυτό σου;
Συντάκτης: Στέλλα Μπακάλη
