Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι, κάποια στιγμή στη ζωή τους, θα περάσουν από το στάδιο που θα αναρωτηθούν ποιοι πραγματικά είναι. Θα υπάρξει μια έντονη εσωτερική διαμάχη για το αν είναι ο αυθεντικός τους εαυτός ή μια κατασκευή των προσδοκιών που έχουν οι άλλοι γι’ αυτούς. Αυτή η εσωτερική αναζήτηση δεν είναι απλώς μια ακόμα φάση που περνούν όλοι, αλλά μια υπαρξιακή περιπέτεια που απαιτεί ένα δύσκολο βήμα για να ολοκληρωθεί ουσιαστικά: να μπούμε στη διαδικασία να αμφισβητήσουμε όλα όσα μας έμαθαν ως «σωστά».
Αυτό, γιατί πολλά από όσα έχεις ήδη διδαχθεί στην παιδική σου ηλικία είναι λανθασμένα. Είναι δεδομένα και καταστάσεις που τότε ίσως να φάνταζαν λειτουργικά, στο εδώ και τώρα όμως δεν έχουν καμία ισχύ. Από αγάπη —και με στόχο την προστασία— οι γονείς και η κοινωνία συνήθιζαν να κόβουν τα φτερά και τα όνειρα των παιδιών, με αποτέλεσμα να περιορίζεται η κριτική τους σκέψη. Ως ενήλικες, πολλοί καταλήγουν να χρησιμοποιούν τη φράση «κι εμείς τι πάθαμε;» χωρίς να αντιλαμβάνονται το ψυχικό τραύμα που έχει αφήσει αυτή η στάση μέσα τους. Η αλήθεια όμως είναι ότι ο κόσμος στον οποίο μεγάλωσαν δεν υπάρχει πια· κι έτσι χρειάζεται να μπουν στη διαδικασία να αμφισβητήσουν όλα όσα θεωρούν δεδομένα.
Η κατάκτηση της γνώσης του εαυτού ξεκινά όταν βλέπουμε τα πιστεύω μας όχι ως αλήθειες, αλλά ως επιλογές. Όταν, στην ουσία, μπαίνουμε ενεργά στη διαδικασία να αναζητήσουμε στοιχεία που δείχνουν το αντίθετο απ’ όσα θεωρούμε δεδομένα, για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε σε βάθος τη θέση μας. Το να αμφισβητούμε τα πιστεύω μας δεν είναι μηδενισμός· είναι μια απαραίτητη διαδικασία που ενισχύει τη γνώση για τον εαυτό μας και αναπτύσσει την κριτική μας σκέψη. Μόνο μέσα από την κριτική σκέψη μπορούμε να αντιληφθούμε τις καταστάσεις ή τις έννοιες όπως πραγματικά είναι— και όχι μέσα από το πρίσμα των προσωπικών μας πεποιθήσεων.
Αμφισβητώντας τα θεμέλια της κοσμοθεωρίας που έχουμε χτίσει, συχνά θα έρθουμε αντιμέτωποι με τα πιο σκοτεινά κομμάτια του εαυτού μας κι αυτό θα μας γεμίσει φόβο και θλίψη, κάνοντάς μας να θέλουμε να τα παρατήσουμε. Εκεί ακριβώς όμως είναι που πρέπει να συνεχίσουμε, παρά τον φόβο. Να παραδεχτούμε ότι, τελικά, δε μας ξέρουμε όσο νομίζαμε, ώστε να αρχίσουμε να χτίζουμε τον αυθεντικό μας εαυτό από την αρχή. Η παραδοχή ότι δεν ξέρεις ποιος ή ποια είσαι είναι το πιο σημαντικό βήμα για να ανακαλύψεις τον πραγματικό σου εαυτό. Και τότε έρχεται η πραγματική ελευθερία.
Κατανοείς τι είναι αυτό που θέλεις και γιατί το θέλεις, αναλαμβάνοντας την ευθύνη των επιλογών σου. Δεν είσαι πια εγκλωβισμένος σε ρόλους που άλλοι επέλεξαν για σένα. Δίνεις στον εαυτό σου τη δυνατότητα να αρχίσει να ονειρεύεται ξανά και να δημιουργεί μια ζωή πιο όμορφη και πιο ήρεμη. Η αυτογνωσία δεν είναι ένας στατικός προορισμός· είναι μια διαρκής, καθημερινή διαδικασία που σου επιτρέπει να ανακαλύπτεις κάθε φορά κάτι νέο για τον εαυτό σου, μέσα από τις αντιφάσεις και τις εσωτερικές σου συγκρούσεις.
Αν θέλεις να ξεκινήσεις αυτή τη διαδικασία, χρειάζεται να κάνεις μερικές βαθιές ερωτήσεις — και να τις απαντήσεις με απόλυτη ειλικρίνεια, στον δικό σου χρόνο και χώρο. Μερικές χαρακτηριστικές ερωτήσεις που μπορείς να ξεκινήσεις να απαντάς:
Ποια κομμάτια του εαυτού σου καταπιέζεις για να σε αποδέχονται οι άλλοι;
Πόσο εύκολο σου είναι να λες «όχι» σε καταστάσεις ή γεγονότα που δε σου ταιριάζουν;
Ποιες είναι οι πιο ισχυρές πεποιθήσεις σου και πώς προέκυψαν;
Ποιοι είναι οι μεγαλύτεροι φόβοι σου και από πού προέρχονται;
Τι θα έκανες σήμερα αν όλα επιτρέπονταν και τίποτα δε σε εμπόδιζε;
Αυτές οι ερωτήσεις θα σε οδηγήσουν στο μονοπάτι της αυτογνωσίας και της αυξημένης κριτικής σκέψης. Η δομή τους σε προκαλεί να σκεφτείς —και να ξανασκεφτείς— αν όλα όσα πιστεύεις είναι όντως αλήθεια. Θα αρχίσεις να παρατηρείς τις σκέψεις σου, να τις ακούς πραγματικά, και να αντιλαμβάνεσαι σε βάθος τον αληθινό σου εαυτό. Γιατί σε αυτόν τον κόσμο, ένα από τα μεγαλύτερα λάθη είναι πως δε μας έμαθαν πώς να σκεφτόμαστε· μας έμαθαν τι να σκεφτόμαστε. Και μόνο όταν μάθεις πώς να σκέφτεσαι, ανακαλύπτεις τις πραγματικές σου επιθυμίες και αξίες.
Συντάκτης: Τρύφων Κάμπο
