Τεχνητή Νοημοσύνη: Βλέπουμε έναν σύγχρονο νάρκισσο που θέλει να κολακεύει;

Το AI δεν μπορεί να αντικαταστήσει τους φίλους, την οικογένεια, τον ψυχολόγο και τους ανθρώπους με τους οποίους συναναστρέφεσαι σε καθημερινή βάση. Παρόλο που η τεχνητή νοημοσύνη έχει εισέλθει για τα καλά στις ζωές μας στην πλειοψηφία των περιπτώσεων οι άνθρωποι δε γνωρίζουν πως να την αξιοποιούν ώστε να λάβουν το μέγιστο δυνατό όφελος. Σε αυτή την αδυναμία των ανθρώπων πατάει η τεχνητή νοημοσύνη και δίνει απαντήσεις τις οποίες θέλεις απλά να ακούσεις δίχως όμως να είναι αντικειμενικές και αμερόληπτες.  

Σε όρους ψυχολογίας θα μπορούσαμε να πούμε πως η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένας σύγχρονος νάρκισσος ο οποίος θα κάνει το αδύνατο δυνατό για να κερδίσει και να πάρει στο τέλος από σένα αυτό το οποίο επιθυμεί. Μέσα από τις απαντήσεις που δίνει συμβάλλει στο να υπάρχει ακόμα περισσότερη επικοινωνία και τριβή μαζί της λαμβάνοντας ολοένα και περισσότερα δεδομένα και πληροφορίες για σένα τα οποία της είναι πολύτιμα ώστε να μπορέσει να αναπτυχθεί. Γράφοντας ακριβώς την ίδια ερώτηση 2 χρήστες η τεχνητή νοημοσύνη θα δώσει 2 διαφορετικές απαντήσεις ώστε η κάθε απάντηση να επιβεβαιώνει τον χρήστη που την έχει θέσει. Πατάει πάνω στην ανάγκη των ανθρώπων για επιβεβαίωση και δόλια καταφέρνει να κερδίσει τις πολύτιμες πληροφορίες τις οποίες χρειάζεται.  

Μπορεί όλο αυτό να ακούγεται ακίνδυνο και πως ούτως η άλλως προσφέρουμε ήδη πολλές πληροφορίες στο διαδίκτυο αλλά η πραγματικότητα απέχει παρασάγγας. Η κολακεία που χρησιμοποιεί η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αποβεί άκρως επικίνδυνη όταν οι άνθρωποι τη χρησιμοποιούν για να λάβουν ψυχολογική υποστήριξη, ψυχοθεραπεία ή ψυχοεκπαίδευση. Παρόλο που έχει όλες τις πληροφορίες και γνώσεις που έχει ένας ψυχολόγος δεν έχει βασικά στοιχεία όπως είναι η εν συναίσθηση, ο συνδυασμός γεγονότων, η ικανότητα να μπορεί να διακρίνει τι κρύβεται πίσω από τις λέξεις και το βασικότερο δεν έχει συναισθηματική νοημοσύνη ώστε να κατανοήσει και να συναισθανθεί αυτά που διαβάζει ή ακούει. Εάν ένας ψυχολόγος ρωτήσει την τεχνητή νοημοσύνη εάν αυτή μπορεί να προσφέρει ψυχολογική υποστήριξη η απάντηση της θα είναι πως όχι δεν μπορεί, εάν όμως ένας θεραπευόμενος κάνει την ίδια ερώτηση η απάντηση της θα είναι πως μπορεί υπό προϋποθέσεις και θα καθοδηγήσει τη συζήτηση ώστε να του δημιουργήσει ένα πρόγραμμα ψυχολογικής υποστήριξης.  

Πώς μπορεί όμως να υπάρχει ψυχολογική υποστήριξη όταν η ίδια η τεχνητή νοημοσύνη δε γνωρίζει πως να υποστηρίξει αποτελεσματικά έναν θεραπευόμενο; Πως διασφαλίζεται το απόρρητο μεταξύ τεχνητής νοημοσύνης και θεραπευόμενου και πως μπορεί να κινηθεί νομικά εάν υπάρχει διαρροή των προσωπικών του δεδομένων; Ποιος είναι υπεύθυνος να ελέγχει εάν η τεχνητή νοημοσύνη κατέχει όλες τις δεξιότητες ώστε να προσφέρει ψυχολογική υποστήριξη; (δεν τις κατέχει).

Οι αναπάντητες αυτές ερωτήσεις και άλλες πολλές δείχνουν πως στον βωμό της απόσπασης πληροφοριών και δεδομένων με απώτερο σκοπό την εκπαίδευση και εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης η ψυχική υγεία έχει περάσει στο περιθώριο. Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι έρχονται στα γραφεία των ψυχολόγων αναφέροντας τι τους είπε το εκάστοτε ChatGPT και αν τελικά είχε δίκιο. Πολλές φορές δεν έρχονται με εκτυπωμένες ασκήσεις και πρόγραμμα που τους έχει προτείνει διαταράσσοντας τη θεραπευτική σχέση που έχει δημιουργηθεί. Οι ψυχολόγοι μπαίνουν στο στόχαστρο και κατηγορούνται πως οι υπηρεσίες που προσφέρουν είναι ακριβές και χρονοβόρες ενώ μέσα από την τεχνητή νοημοσύνη μπορούν να λάβουν τις απαντήσεις τις οποίες επιθυμούν.  

Το ερώτημα όμως είναι κατά πόσο τελικά οι απαντήσεις αυτές είναι βοηθητικές ή όχι και η απάντηση είναι πως όχι μόνο δεν είναι βοηθητικές αλλά τουναντίον είναι καταστροφικές. Μέσα από την κολακεία και την επιβεβαίωση των ήδη υπάρχοντών πεποιθήσεων που προσφέρουν αυτές οι απαντήσεις οι άνθρωποι τείνουν να χάνουν την κριτική τους σκέψη. Εμπιστεύονται τυφλά τις απαντήσεις που έχουν λάβει μιας και τους επιβεβαιώνουν και δεν μπαίνουν στη διαδικασία της εσωτερικής ενδοσκόπησης όπως γίνεται στην ψυχοθεραπεία. Δημιουργείται σταδιακά μια νέα νόρμα κατά την οποία όλοι έχουν δίκιο μιας και η τεχνητή νοημοσύνη έχει επιβεβαιώσει τα λεγόμενα τους και όλο αυτό έχει άμεσο αντίκτυπο στις σχέσεις και στην ποιότητα ζωής.  

Εάν δεν αλλάξει ριζικά η νομοθεσία αναφορικά με την τεχνητή νοημοσύνη και τις απαντήσεις που δίνει για θέματα ψυχικής υγείας στα επόμενα 10 χρόνια θα δούμε αποτελέσματα τα οποία θα μας τρομάξουν. Διότι η ψυχική υγεία χρειάζεται να εμπιστεύεται σε ανθρώπους που το έχουν σπουδάσει και έχουν υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη και όχι σε ένα πρόγραμμα το οποίο έχει δημιουργηθεί ώστε να σε κολακεύει για να σου αποσπάσει πληροφορίες και δεδομένα προς όφελος του.