Αν ο 20ος αιώνας ήταν ο «αιώνας του άγχους», ο 21ος λέγεται πως θα είναι ο «αιώνας της κατάθλιψης». Ως κατάθλιψη ορίζεται η παρουσία «καταθλιπτικής» διάθεσης ή απώλειας ενδιαφέροντος κι ευχαρίστησης για μια περίοδο τουλάχιστον 2 εβδομάδων. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά πως 300 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από κατάθλιψη παγκοσμίως και ο αριθμός αυτός αυξάνεται σημαντικά. Συνοδεύεται από συμπτώματα όπως τα επίμονα αρνητικά συναισθήματα, θλίψη, απελπισία, απώλεια ενδιαφέροντος, ενοχές, χαμηλή αυτοεκτίμηση. Ακραίες εναλλαγές στη διάθεση, δυσκολία στη λήψη αποφάσεων, διαταραγμένος ύπνος και ανεξήγητοι πόνοι στο σώμα συνοδεύουν τα παραπάνω.
Η περιγραφή των συμπτωμάτων είναι αρκετά γενική και πολλούς μπερδεύει ως προς το αν η διάθεση κάποιου είναι «καταθλιπτική» ή απλώς «πεσμένη», πράγμα που έγκειται στη διάγνωση από ειδικούς. Για αυτό τον λόγο και ο Αμερικανός καθηγητής ψυχιατρικής Frances Allen αναφέρει πως τα χαλαρά κριτήρια διάγνωσης έχουν οδηγήσει σε μια ψευδή επιδημία «Μείζονος Καταθλιπτικής Διαταραχής», η οποία συχνά δεν είναι στην πραγματικότητα «μείζονα», δεν είναι στην πραγματικότητα «καταθλιπτική», δεν είναι στην πραγματικότητα «διαταραχή». Επίσης, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πως η θλίψη δεν είναι κατάθλιψη. Η δυνατότητα που έχουμε να νιώθουμε τον συναισθηματικό πόνο μάς οδηγεί στο να προσαρμοζόμαστε καλύτερα στις νέες συνθήκες που τον δημιουργούν.
Οι ερευνητές σημειώνουν πως υπάρχουν κάποιες λέξεις που δηλώνουν πως κάποιος έχει κατάθλιψη, ανάλογα με το πόσο συχνά ή για πόσο καιρό τις χρησιμοποιεί. Ο τρόπος που μιλάνε αποκαλύπτει το πώς αισθάνονται και οι μελέτες δείχνουν τις παρακάτω συνηθισμένες λέξεις ή φράσεις των ατόμων που πάσχουν από κατάθλιψη.
«Ποτέ»
Καθώς τα άτομα με κατάθλιψη δεν πιστεύουν πως τα πράγματα στη ζωή τους θα γίνουν καλύτερα και θα βελτιωθούν, χρησιμοποιούν συχνά τη λέξη «ποτέ». Αυτό υποδεικνύει την κακή τους διάθεση αλλά και την αδυναμία να αναγνωρίσουν την καλή πλευρά της ζωής έχοντας αισιοδοξία.
«Πάντα»
Ένα καταθλιπτικό άτομο μπορεί να χρησιμοποιεί αρκετές φορές τη λέξη «πάντα». Φράσεις του τύπου «σε μένα συμβαίνουν πάντα τα χειρότερα» ή «πάντα καταλήγω να είμαι απογοητευμένος» είναι αρκετά συχνές. Η ψυχολόγος και συγγραφέας Ντέμπορα Σεράνι αναφέρει πως «η κρίση, η σκέψη και η συλλογιστική επηρεάζονται, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε σκέψη “όλα ή τίποτα”. Μόλις μειωθούν τα συμπτώματα της κατάθλιψης και επέλθει ανάρρωση, τα περισσότερα άτομα με κατάθλιψη έχουν μεγαλύτερο εύρος λύσεων, μια σταθερή αίσθηση κρίσης και λιγότερο άκαμπτη σκέψη».
«Δεν μπορώ»
Τα άτομα που πάσχουν από κατάθλιψη δηλώνουν πως δεν μπορούν να κάνουν ακόμη και απλά καθημερινά πράγματα, όπως το να σηκωθούν από το κρεβάτι τους, να βουρτσίσουν τα δόντια τους ή να κάνουν όλα τα πράγματα να πηγαίνουν καλύτερα στη ζωή τους. Η ασθένεια έχει αποκλείσει σημαντικές διαδικασίες λειτουργίας.
«Θέλω να μείνω μόνος/μόνη»
Από τις πιο συχνές φράσεις της ασθένειας. Και αν θεωρείται για πολλούς από εμάς απόλυτα φυσιολογικό να θέλουμε τον προσωπικό μας χρόνο για να φορτίσουμε τις μπαταρίες μας, στα άτομα με κατάθλιψη ο χρόνος αυτός είναι αποκλειστικότητα. Απομονώνονται από όλους, ακόμη και από άτομα που αγαπούν. Οι ειδικοί αναφέρουν πως «η νευροβιολογία της κατάθλιψης μειώνει σε τεράστιο βαθμό την εγκεφαλική δραστηριότητα, επομένως ένα άτομο με κατάθλιψη πιθανότατα θα αποφεύγει διεγερτικές εμπειρίες, προτιμώντας πιο σκοτεινά δωμάτια, ήσυχα περιβάλλοντα και απομάκρυνση από τους άλλους».
«Είμαι καλά»
Και σ’ αυτή την απάντηση όλοι ξέρουμε πως τη δίνουμε όταν όλα είναι λάθος, όταν τίποτα δεν πάει καλά γύρω μας αλλά ταυτόχρονα δε θέλουμε να το αντιμετωπίσουμε. Σ’ αυτό φταίει το γεγονός πως το στίγμα μιας ψυχικής ασθένειας τις περισσότερες φορές λαμβάνεται ως ντροπή και προτιμούμε να μην το αποκαλύψουμε, δίνοντας τη συγκαλυμμένη απάντηση πως «είμαι καλά».
Απόλυτος λόγος
Σε μελέτη στην οποία συμμετείχαν 6.000 άτομα διαπιστώθηκε πως οι άνθρωποι που πάσχουν από κατάθλιψη χρησιμοποιούν «απόλυτες λέξεις» για να περιγράψουν μια κατάσταση ως «εντελώς». Καθώς η ζωή τους είναι ένα ασπρόμαυρο πλάνο, κλείνουν τις πιθανότητες της αισιοδοξίας.
«Εγώ»
Τα καταθλιπτικά άτομα δυσκολεύονται να δουν οτιδήποτε πέρα από τον εαυτό τους ή αισθάνονται αποσυντονισμένα ανάμεσα στο πλήθος. Αφιερώνουν τον χρόνο τους εστιάζοντας μόνο στα προβλήματά τους. Πιθανόν πολλές φορές να περιγράφουν τον εαυτό τους ή τα συναισθήματά τους ως «μοναχικοί», «λυπηροί» ή «άθλιοι».
Οι άνθρωποι με κατάθλιψη δίνουν καθημερινές μάχες με τα συναισθήματά τους. Είναι σημαντικό να κατανοούμε τη θέση τους, να τους ενθαρρύνουμε στις επιλογές θεραπείας και στις φαρμακευτικές αγωγές που ακολουθούν. Χρειάζονται αγάπη, υπομονή και συμπόνια. Αυτό που δε χρειάζονται, είναι ανθρώπους να υποτιμούν ή να τραγικοποιούν την κατάστασή τους πατρονάροντάς τους. Έτσι, ας επιλέξουμε πώς θέλουμε να σταθούμε δίπλα τους.
Συντάκτης: Ταρασία Γεωργιάδου
