Πόσες φορές έχεις πεταχτεί μέσα στη νύχτα από το κλάμα του μωρού, και διαπιστώνεις ότι ο μπαμπάς δίπλα σου κοιμάται σαν κούτσουρο; Από προσωπική εμπειρία θα πω πολλές! Εσύ έχεις ήδη σηκωθεί, προσπαθείς να καταλάβεις αν το μωρό πεινάει ή απλώς θέλει αγκαλιά, κι εκείνος παραμένει βυθισμένος στα όνειρά του, σαν να μην έχει ακούσει τίποτα. Στην πραγματικότητα όντως δεν έχει ακούσει τίποτα. Αν σου φαίνεται άδικο, δεν είναι θέμα αδιαφορίας, είναι θέμα βιολογίας και είναι επιστημονικά αποδεδειγμένα.
Γιατί οι μπαμπάδες δεν ακούν το κλάμα του μωρού όταν κοιμούνται;
Πλήθος ερευνών έχει δείξει ότι οι γυναίκες ξυπνούν πολύ πιο εύκολα από ήχους που σχετίζονται με την επιβίωση, όπως το κλάμα ενός μωρού. Σε πειράματα του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ και του BBC, οι περισσότερες γυναίκες αντιδρούσαν άμεσα όταν άκουγαν το κλάμα, ενώ οι άντρες… τίποτα! Για να ξυπνήσουν, ο ήχος έπρεπε να είναι σημαντικά πιο δυνατός — σχεδόν στο επίπεδο συναγερμού.
Η εξήγηση βρίσκεται στην εξελικτική ψυχολογία και στις ορμόνες. Ο εγκέφαλος των γυναικών έχει μεγαλύτερη δραστηριότητα στις περιοχές που σχετίζονται με τη φροντίδα και την προστασία (όπως ο προμετωπιαίος φλοιός και η αμυγδαλή). Οι ορμόνες οξυτοκίνη και προλακτίνη, που εκκρίνονται έντονα κατά τη μητρότητα, ενισχύουν την εγρήγορση και την ενσυναίσθηση. Αντίθετα, οι άντρες παρουσιάζουν μεγαλύτερη δραστηριότητα στον θάλαμο και στον ιππόκαμπο, περιοχές που σχετίζονται με τον βαθύ ύπνο και τη σταθεροποίηση της μνήμης.
Επιπλέον, μελέτη του Universität Basel (2020) έδειξε ότι οι γυναίκες έχουν κατά μέσο όρο 20% πιο ελαφρύ ύπνο στις φάσεις NREM (Non-Rapid Eye Movement), ενώ οι άνδρες περνούν περισσότερη ώρα στα βαθύτερα στάδια του ύπνου, με αποτέλεσμα να αντιδρούν πιο αργά σε εξωτερικά ερεθίσματα.
Η εκπαίδευση του πατρικού εγκεφάλου
Αυτό όμως δε σημαίνει ότι οι μπαμπάδες δε νοιάζονται. Η φύση τους έχει απλώς ρυθμίσει διαφορετικά. Κι όμως, ο εγκέφαλος μπορεί να “εκπαιδευτεί”. Έρευνες του Institut des Neurosciences de Paris έδειξαν ότι όσο περισσότερο χρόνο περνά ένας πατέρας με το μωρό του —ταΐζοντάς το, αλλάζοντάς το, παίζοντας μαζί του— τόσο αυξάνεται η νευρωνική ανταπόκριση του εγκεφάλου του σε ήχους του παιδιού. Με άλλα λόγια, ο πατρικός εγκέφαλος “ξυπνά” με την εμπειρία.
Ας είμαστε ειλικρινείς: οι μαμάδες έχουν ένα μικρό εσωτερικό “ραντάρ” που δεν κοιμάται ποτέ. Ακόμη κι όταν το μωρό κοιμάται, ακούν τα πάντα — μέχρι και όταν γυρίζει πλευρό. Είναι σαν να έχουν έναν αισθητήρα συνδεδεμένο με το μωρό, που ανιχνεύει κάθε του κίνηση. Αυτό, σύμφωνα με νευροεπιστήμονες του Harvard Medical School, ονομάζεται maternal vigilance network, δηλαδή δίκτυο μητρικής επαγρύπνησης, το οποίο παραμένει ενεργό ακόμη και κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Το φαινόμενο λοιπόν δεν είναι ζήτημα προσπάθειας ή ενδιαφέροντος, αλλά φυσιολογικής διαφοράς. Οι άνδρες δεν αγνοούν συνειδητά το κλάμα· ο εγκέφαλός τους απλώς δεν το καταγράφει με την ίδια προτεραιότητα. Παρ’ όλα αυτά, η εμπειρία και η εμπλοκή στη φροντίδα μπορούν να αναπρογραμματίσουν σε μεγάλο βαθμό αυτή τη λειτουργία.
Η φύση, με άλλα λόγια, μοιάζει να έχει μοιράσει τους ρόλους, όχι για να χωρίσει, αλλά για να διασφαλίσει ότι τουλάχιστον ένας παραμένει σε εγρήγορση. Και μέσα στη σιωπή της νύχτας, ενώ ένας γονιός κοιμάται και ο άλλος κρατά αγκαλιά ένα μωρό που κλαίει, αυτό που τελικά επικρατεί είναι η βιολογία, που φροντίζει να μη μείνει ποτέ ένα μωρό χωρίς απάντηση στο κλάμα του.
Συντάκτης: Παναγιώτα Γκογκομήτρου
