Όλοι οι άνθρωποι έχουμε ένα κρυφό βάρος στην ψυχή μας. Δεν αναφέρομαι σε τραυματικές ιστορίες απ’ το παρελθόν, αλλά σε σκέψεις που τρυπώνουν στο μυαλό μας άθελά μας. Είναι κοινοί κι αναπόφευκτοι συλλογισμοί που δε θέλουμε να τους ομολογήσουμε. Ο λόγος που συμβαίνει; Επειδή γνωρίζουμε πως θα μας κάνουν να φανoύμε αγενείς και κυνικοί. Προέρχονται από τις ανασφάλειές μας, την αλαζονεία, την εγωκεντρικότητα κι απ’ τον φθόνο. Στην πραγματικότητα, είναι οι ρυτίδες στο προσεκτικά χτισμένο πρόσωπο που δείχνουμε στον κοινωνικό μας περίγυρο. Ακολουθούν 7 δυσάρεστες σκέψεις που δύσκολα τις βγάζουμε προς τα έξω, κι η αποκάλυψή τους μπορεί να μας βοηθήσει να κάνουμε το πρώτο βήμα ώστε να τις διορθώσουμε.
1. Πώς φανταζόμαστε στα μάτια των άλλων, όταν διανύουμε μια δύσκολη περίοδο στη ζωή μας
Όταν περνάμε δυσκολίες, πιστεύουμε ότι οι άλλοι παρατηρούν και κρίνουν τις αδυναμίες και τις αλλαγές στη διάθεσή μας με πολύ μεγαλύτερη ένταση απ’ ό,τι συμβαίνει στην πραγματικότητα. Φοβόμαστε πως η ευαλωτότητά μας θα τους παρασύρει σε σκληρή κριτική. Ωστόσο, αν ανατρέξουμε στο τι έγινε τις προηγούμενες φορές που βρεθήκαμε στην ίδια θέση, θα θυμηθούμε ότι οι περισσότεροι ήταν απασχολημένοι με τα δικά τους προβλήματα. Κι οι παρατηρήσεις που δεχόμασταν ήταν, στην ουσία, η αυτοκριτική που ασκούσαμε εμείς οι ίδιοι στον εαυτό μας. Για να αποδεχτούμε αυτή τη δύσκολη σκέψη, ας ισορροπήσουμε ανάμεσα στη διάθεση για στήριξη και στο να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να παραμένει τέλεια ατελής. Πολλά λύνονται μέσα από την αυτοσυμπόνια και τη θέληση να διαχειριζόμαστε τις δυσκολίες.
2. Η ικανοποίηση για την αποτυχία κάποιων ανθρώπων που γνωρίζουμε
Δυστυχώς, συμβαίνει. Ακούς μια δυσάρεστη είδηση για κάποιον γνωστό σου — ειδικά για εκείνον που θεωρείς ανταγωνιστή ή που δε σου φέρθηκε όπως θα ’θελες. Κι αμέσως, μια μικρή ανακούφιση σε συνεπαίρνει. Ίσως να μην το επιδιώκεις, όμως έχει ήδη εκδηλωθεί στο μυαλό σου. Δείχνει πόσο πολύ ανησυχούμε για τη δική μας θέση στην κοινωνία. Η αποτυχία του άλλου εξυψώνει, έστω προσωρινά, τη δική μας στάση. Είναι μια ανθρώπινη αντίδραση που πηγάζει από την ανάγκη για επιβεβαίωση. Η διόρθωσή της βρίσκεται στη μετατόπιση της οπτικής — από τον ανταγωνισμό στη δική μας ανάπτυξη — ώστε η αυτοεκτίμησή μας να βασίζεται στα επιτεύγματά μας και όχι στην αποτυχία των άλλων.
3. Η βεβαιότητα πως είμαι πιο έξυπνος και χαρισματικός
Αν κοιτάξουμε γύρω μας, θα παρατηρήσουμε ότι πολλοί βλέπουν τα λάθη των άλλων, τις κακές αποφάσεις και τις αφελείς κινήσεις τους. Η πρώτη σκέψη έρχεται αυθόρμητα και λέει το γνωστό «εγώ θα το έκανα καλύτερα». Η σιγουριά για τη δική μας εξαιρετική προσέγγιση μας χαρίζει μια εφήμερη αίσθηση ασφάλειας. Μας αρέσει να πιστεύουμε πως διαθέτουμε περισσότερες γνώσεις απ’ τους πολλούς και πως, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους, εμείς έχουμε τις ικανότητες να τα καταφέρουμε με περισσότερη οξύνοια και σοφία. Κάθε φορά που το σκεφτόμαστε, ποτιζόμαστε με μια μικρή δόση αλαζονείας που στο τέλος γίνεται εθισμός. Για να αποφύγουμε αυτόν τον εθισμό, ας λάβουμε υπόψη τον διαφορετικό ψυχισμό του καθενός και την έλλειψη πληροφοριών που είχε ο άλλος τη στιγμή μιας απόφασής του.
4. Η επιθυμία ν’ αποκτήσουμε αγαθά χωρίς να πασχίσουμε γι’ αυτά
Κατά βάθος, όλοι θα θέλαμε να εμφανιστεί ένα τζίνι και να μας υποσχεθεί ότι θα πραγματοποιήσει τις ευχές μας. Και σίγουρα δύο απ’ αυτές θα ’ταν ο πλουτισμός και η φήμη. Βλέπουμε τα επιτεύγματα κάποιων ανθρώπων κι ευχόμαστε να ’ταν τόσο εύκολα και για εμάς. Αυτή η οκνηρή σκέψη μάς ψιθυρίζει πως μπορούμε να εξαιρεθούμε απ’ τον κόπο και να αποκτήσουμε ό,τι ονειρευόμαστε χωρίς προσπάθεια. Το μόνο που κερδίζουμε όμως είναι να γινόμαστε περισσότερο ναρκισσιστές. Για να την αποδυναμώσουμε, χρειάζεται πρώτα να αναπτύξουμε τις δεξιότητές μας και να αποδεχτούμε ότι τα «εύκολα» αποτελέσματα των άλλων είναι συνήθως μια παραπλανητική εικόνα, κάτω απ’ την οποία κρύβονται μόχθος κι επιμονή.
5. Η πρόσκαιρη ευαισθητοποίηση για τη δραματική κατάσταση που βιώνουν μερικοί λαοί από πολέμους ή καταστροφές
Βλέπουμε μια τρομερή είδηση για μια τραγωδία κάπου στον κόσμο. Οι περισσότεροι νιώθουμε θλίψη και εκφράζουμε τη συμπόνια μας. Όμως, σύντομα συνεχίζουμε τη ζωή μας. Η στενοχώρια δεν επηρεάζει την καθημερινότητά μας. Η πρόσκαιρη ευαισθητοποίηση θυμίζει πόσο περιορισμένη είναι η αρετή της συναίσθησης. Προστατεύουμε τον εαυτό μας απ’ τον πόνο, θέτοντας όρια ανάμεσα στο «εμείς» και το «εκείνοι». Διαφορετικά, δε θα μπορούσαμε να λειτουργήσουμε. Για να ισορροπήσουμε αυτή τη σκέψη, είναι ωφέλιμο να μετατρέψουμε τη στενοχώρια σε δράση. Υπάρχουν τρόποι: μια μικρή δωρεά, εθελοντισμός, ή η ενημέρωση άλλων για το πώς μπορούν να βοηθήσουν. Η πρόσκαιρη ευαισθησία διορθώνεται με τη διατήρηση της συμπόνοιας πέρα από την είδηση — χωρίς όμως να μας κατακλύζει. Όσο κι αν ακούγεται περίεργο, είμαστε κομμάτι του κόσμου και έχουμε ευρύτερη ευθύνη γι’ αυτόν.
6. Η χαρά να μας θεωρούν απρόσιτους και μυστήριους
Η σκέψη ότι η αύρα του μυστηρίου δημιουργεί αέρα σπουδαιότητας κι ελκύει την προσοχή μέσω της περιέργειας μάς εκστασιάζει. Επιλέγουμε να κρατάμε αποστάσεις, και πέρα από όλα τα άλλα, προστατευόμαστε κι απ’ την πιθανότητα ν’ αποκαλύψουμε όλες τις πτυχές μας και να πληγωθούμε. Μόνο που η κατεύθυνση του μυστηρίου πολλές φορές φέρνει τη μοναξιά και τις εφήμερες σχέσεις. Για πολλούς μεταφράζεται σε δυσκολία σύνδεσης και έλλειψη ειλικρίνειας. Η λύση είναι να μετατρέψουμε το μυστήριο σε επιλεκτικότητα· να επιλέγουμε ποιους αφήνουμε να μας πλησιάσουν, διατηρώντας παράλληλα την ιδιωτικότητά μας σε βαθμό που δεν τους απωθεί.
7. Η περίεργη ανακούφιση που προσφέρει το κουτσομπολιό
Ακούμε μια ιστορία για τη ζωή κάποιου κι αμέσως θέλουμε να μάθουμε όσο περισσότερες λεπτομέρειες γίνεται. Τα λόγια αποκτούν ορμή, τ’ αυτιά τεντώνονται κι ανακουφιζόμαστε προσωρινά απ’ τις έννοιες μας. Το κουτσομπολιό δεν προϋποθέτει πάντα κακή πρόθεση — μπορεί να είναι περιέργεια ή μια τακτική σύνδεσης μέσα από κοινή πληροφόρηση. Όμως, η αφήγηση των ζωών των άλλων συχνά εκφράζει τους δικούς μας φόβους. Όπως και να ’χει, είναι προτιμότερο να θυμόμαστε την αρχή: «Αν δεν μπορείς να πεις κάτι θετικό για κάποιον, μη μιλήσεις καθόλου» — και να αντιληφθούμε ότι η πραγματική ανακούφιση προέρχεται απ’ τα δικά μας πεπραγμένα, όχι απ’ των άλλων.
Συντάκτης: Δημήτρης Μπότης
