Η είδηση που ακολουθεί, εκ πρώτης, είναι μια ακόμη θλιβερή ιστορία bullying από ανήλικο σε ανήλικο, αλλά κι ένα περιστατικό εκβιασμού με οργανωμένα χαρακτηριστικά, που δείχνει –με τον πιο σκληρό τρόπο– πόσο εύκολα μπορεί να μετατραπεί ένα παιδί σε θύτη, ένα άλλο σε θύμα και μια ολόκληρη οικογένεια σε εμπλεκόμενο κρίκο ενός αόρατου συστήματος φόβου.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες που δημοσίευσε το patrisnews.com, ένας 14χρονος μαθητής κατάφερε μέσα σε λίγες εβδομάδες να αποσπάσει από έναν 12χρονο το ασύλληπτο ποσό των 8.200 ευρώ. Η απειλή που χρησιμοποίησε ήταν απλή, πρωτόγονη, αλλά αποτελεσματική: «θα σε χτυπήσω». Για ένα παιδί 12 ετών, η σωματική απειλή από ένα παιδί μεγαλύτερης ηλικίας, είναι αρκετή για να ενεργοποιήσει το freeze mode στην ψυχολογία του. Δεν μπορεί να το διαχειριστεί, δεν ξέρει σε ποιον να στραφεί, νιώθει αβοήθητο. Έτσι, ο μικρός άρχισε να παίρνει κρυφά χρήματα από το σπίτι του, από τις οικονομίες των γονιών του, με μια ενοχή που μεγάλωνε όσο και ο φόβος του.
Από τις 6 Νοεμβρίου μέχρι τις 3 Δεκεμβρίου, το παιδί ζούσε μια καθημερινή αγωνία. Έσπασε μόνο όταν πια δεν άντεξε άλλο και μίλησε στους γονείς του. Το ποσό που είχε παραδώσει στον 14χρονο είναι σοκαριστικό, όχι μόνο λόγω του ύψους του, αλλά και λόγω της διάρκειας και της επανάληψης του εκβιασμού· μια μορφή εγκληματικής συμπεριφοράς σε πλήρη εξέλιξη.
Η αστυνομική έρευνα στο σπίτι του 14χρονου αποκάλυψε μια σειρά από αντικείμενα που αγοράστηκαν με αυτά τα χρήματα: σχεδόν 100 κροτίδες, μια κονσόλα ηλεκτρονικών παιχνιδιών και ένα iPhone. Μια μινιατούρα καταναλωτικού τρόπου ζωής, χτισμένη πάνω στον φόβο ενός άλλου παιδιού. ‘Ομως, πώς ένα παιδί 14 ετών φτάνει στο σημείο όχι απλώς να εκφοβίζει, αλλά να λειτουργεί σαν «ενήλικος θύτης», με σχέδιο, επιμονή και συνείδηση ότι κερδίζει χρήματα;
Η απάντηση δεν είναι ποτέ μία. Είναι εύκολο να δείξουμε το δάχτυλο στον θύτη, αλλά το φαινόμενο αυτό έχει βαθύτερες ρίζες. Ζούμε σε μια εποχή όπου η βία έχει γίνει σχεδόν επιτρεπτή γλώσσα επικοινωνίας. Τα παιδιά εκτίθενται σε περιεχόμενο που νομιμοποιεί τον τσαμπουκά, τον εξευτελισμό και την επιβολή. Τα social media – ακόμη κι όταν δεν το επιδιώκουν – δίνουν συχνά την αίσθηση ότι η δύναμη βρίσκεται στην εικόνα και στο status, όχι στη συμπόνια ή στη συνύπαρξη. Για ένα παιδί που μεγαλώνει σε περιβάλλον χωρίς όρια, χωρίς επίβλεψη και με λάθος πρότυπα, η εκμετάλλευση γίνεται εύκολα «λύση».
Δεν είναι τυχαίο πως μαζί με τον 14χρονο συνελήφθη και η μητέρα του για παραμέληση εποπτείας ανηλίκου. Δεν είναι μια τιμωρητική κίνηση. Η ευθύνη των ενηλίκων είναι καθοριστική. Κανένα παιδί δεν «ξυπνάει» ξαφνικά με εγκληματική συμπεριφορά. Η διαμόρφωση του χαρακτήρα του είναι αποτέλεσμα οικογενειακών, κοινωνικών και εκπαιδευτικών παραμέτρων – και όταν κάποιο από αυτά τα κομμάτια λείπει, οι συνέπειες είναι ορατές.
Την ίδια στιγμή, η υπόθεση αυτή φέρνει στο φως κάτι ακόμη πιο ανησυχητικό: την αδυναμία των παιδιών-θυμάτων να μιλήσουν εγκαίρως. Ο 12χρονος υπέμεινε σχεδόν έναν μήνα εκβιασμού χωρίς να πει λέξη. Αυτό δε δείχνει μόνο φόβο, αλλά και μια βαθιά δυσκολία εμπιστοσύνης. Τα παιδιά δεν γνωρίζουν πώς να αναγνωρίσουν τη βία, πώς να την ονομάσουν, πώς να ζητήσουν βοήθεια. Κι αν δεν τα έχουμε εκπαιδεύσει να το κάνουν, το κενό αυτό θα συνεχίσει να τα αφήνει εκτεθειμένα.
Γιατί πίσω από τα 8.200 ευρώ, πίσω από τις κροτίδες και το iPhone, κρύβεται κάτι πιο βαθύ: ένα παιδί που έμαθε ότι η δύναμη αγοράζεται και ένα άλλο που έμαθε ότι η σιωπή πληρώνεται ακριβά. Και αυτό, αν δεν αλλάξει, θα συνεχίσει να γεννά ιστορίες που θα γράφονται με τον ίδιο τίτλο: «Σοκ προκαλεί…».
