Αν ετοιμάζεσαι να ταξιδέψεις στις ΗΠΑ, ετοιμάσου παράλληλα και για ένα μπανιστήρι στο προφίλ σου, που πηγαίνει πίσω ως και 5 έτη. Κι αυτό θα ισχύει για εκατομμύρια ταξιδιώτες από 42 χώρες, από εδώ και πέρα, ανάμεσά τους και η Ελλάδα. Όχι λόγω της απόστασης ή του κόστους, αλλά επειδή για να περάσει κανείς τα αμερικανικά σύνορα θα πρέπει σύντομα να ανοίξει το ιστορικό των social media του. Τα τελευταία πέντε χρόνια. Ολόκληρα.
Η νέα πρόταση της Υπηρεσίας Τελωνείων και Προστασίας των Συνόρων (CBP) μαζί με το Υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας (DHS) έρχεται να ανατρέψει όσα ξέραμε για το ESTA — το ηλεκτρονικό σύστημα που επέτρεπε σε ταξιδιώτες από περίπου 40 χώρες να εισέρχονται στις ΗΠΑ χωρίς βίζα για έως 90 ημέρες. Μέχρι σήμερα, η αίτηση ζητούσε λίγα βασικά στοιχεία και μια πληρωμή 40 δολαρίων. Πλέον, το πλαίσιο αλλάζει δραματικά: οι αιτούντες θα πρέπει να καταθέτουν όλα τα usernames που χρησιμοποίησαν στα κοινωνικά δίκτυα την τελευταία πενταετία, τους τηλεφωνικούς αριθμούς των τελευταίων πέντε χρόνων και τις διευθύνσεις email της τελευταίας δεκαετίας. Μαζί με αυτά, περισσότερα στοιχεία για μέλη της οικογένειας.
Η απαίτηση δεν είναι τυχαία. Από την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο, ο Ντόναλντ Τραμπ ενισχύει συστηματικά τα σύνορα επικαλούμενος την «εθνική ασφάλεια». Το νέο μέτρο βασίζεται σε εκτελεστική εντολή του Ιανουαρίου και επεκτείνει τις ήδη υπάρχουσες πρακτικές ελέγχου, που έως τώρα ίσχυαν σε αιτήσεις για φοιτητικές και εργασιακές βίζες. Το Υπουργείο Εξωτερικών είχε δηλώσει ξεκάθαρα ότι η «διαδικτυακή παρουσία» των αιτούντων πρέπει να εξετάζεται και πως τα προφίλ τους πρέπει να είναι δημόσια για να διευκολύνουν τον έλεγχο – μια απαίτηση που ήδη προκάλεσε αντιδράσεις διεθνώς.
Μέσα σε όλα αυτά, φαίνεται ότι κανείς δε νοιάζεται καν αν γίνεται κατάφωρη έκθεση των προσωπικών δεδομένων. Αναλυτές εκτιμούν ότι το μέτρο δεν περιορίζεται στην ασφάλεια, αλλά δημιουργεί ένα προηγούμενο μαζικής παρακολούθησης που θολώνει επικίνδυνα τα όρια μεταξύ ελέγχου συνόρων και εισβολής στην ιδιωτική ζωή. Η απαίτηση για usernames πενταετίας δε σημαίνει απλώς «πείτε μας πού ήσασταν», αλλά «δείξτε μας τι σκεφτήκατε, τι σχολιάσατε, ποιους ακολουθήσατε, τι ανεβάσατε και, σε κάποιες περιπτώσεις, τι διαγράψατε». Όλο αυτό σε μια εποχή που τα social media λειτουργούν ως προσωπικό ημερολόγιο, πολιτικό βήμα, χώρος έκφρασης και πολλές φορές ψυχολογικής εκτόνωσης.
Η υποχρέωση αποκτά ακόμη μεγαλύτερο βάρος αν αναλογιστεί κανείς ότι η μη αναφορά κάποιου παλιού username μπορεί να οδηγήσει όχι μόνο στην απόρριψη της αίτησης, αλλά και στον αποκλεισμό από μελλοντικές διαδικασίες. Ακόμα κι αν απλά… το ξέχασες! Ουσιαστικά, μια παράλειψη μπορεί να καταγραφεί ως ύποπτη συμπεριφορά. Το μέτρο αφήνει επίσης ερωτήματα για το ποιος θα τα βλέπει, πώς θα αποθηκεύονται, για πόσο χρόνο και με ποιες εγγυήσεις προστασίας των δεδομένων. Μέχρι στιγμής, τίποτα από αυτά δεν έχει αποσαφηνιστεί.
Την ίδια στιγμή, οι ΗΠΑ προετοιμάζονται για μαζική αύξηση τουριστών ενόψει του Μουντιάλ του 2026 και των Ολυμπιακών του 2028. Ωστόσο, η ενίσχυση της ασφάλειας φαίνεται να έρχεται σε σύγκρουση με τα ψηφιακά δικαιώματα των επισκεπτών τους. Η διεθνής κοινότητα φοβάται πως ένα τέτοιο μέτρο μπορεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά, όχι μόνο πρακτικά, αλλά και ιδεολογικά: αν για να ταξιδέψεις πρέπει να παραδώσεις ένα κομμάτι της ιδιωτικής σου ζωής, πόσο ελεύθερη είναι τελικά η μετακίνησή σου;
Η πρόταση βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση για 60 ημέρες. Μέχρι τότε, το ερώτημα μένει ανοιχτό: προστατεύει πράγματι η μαζική συλλογή ψηφιακών δεδομένων μια χώρα ή απλώς εγκαινιάζει μια νέα εποχή όπου το διαβατήριό σου θα είναι το προφίλ σου στο ινσταγκραμ;
