Στις 15 Μαρτίου 2025, το Βελιγράδι έγινε το επίκεντρο μιας από τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις που έχει δει ποτέ η Σερβία, με εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες να πλημμυρίζουν τους δρόμους της πρωτεύουσας. Φοιτητές, αγρότες, βετεράνοι του στρατού και απλοί πολίτες ενώθηκαν σε μια πρωτοφανή κινητοποίηση, απαιτώντας λογοδοσία από την κυβέρνηση του προέδρου Αλεξάνταρ Βούτσιτς για την κατάρρευση του στεγάστρου στον σιδηροδρομικό σταθμό του Νόβι Σαντ τον Νοέμβριο του 2024, που στοίχισε τη ζωή σε 15 ανθρώπους. Η διαδήλωση, που θεωρείται η κορύφωση ενός κινήματος διαμαρτυρίας μηνών, έφερε στο προσκήνιο βαθιά δυσαρέσκεια για τη διαφθορά και την αδιαφάνεια της κυβέρνησης. Ωστόσο, ένα περιστατικό που σημειώθηκε κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης έριξε σκιά στην ειρηνική φύση της: η πιθανή χρήση ηχητικού κανονιού (sonic cannon) από τις αρχές κατά τη διάρκεια 15 λεπτών σιωπής.
MUST WATCH:
This is the moment when, according to eyewitnesses in Belgrade, sonic weapons were used to disperse protesters.
People just started collapsing and screaming! pic.twitter.com/w7czYbvBms
— karma (@karma44921039) March 16, 2025
Η διαδήλωση της 15ης Μαρτίου συγκέντρωσε, σύμφωνα με εκτιμήσεις, πάνω από 100.000 ανθρώπους, με ανεξάρτητες πηγές να κάνουν λόγο για ακόμα μεγαλύτερο αριθμό, που ίσως ξεπερνά τις 300.000. Οι διαδηλωτές, με επικεφαλής φοιτητές από όλη τη χώρα, περπάτησαν επί μέρες για να φτάσουν στο Βελιγράδι, κουβαλώντας τη σημαία της Σερβίας και φωνάζοντας συνθήματα για δικαιοσύνη. Η αφορμή ήταν η τραγωδία του Νόβι Σαντ, όπου η κατάρρευση ενός πρόσφατα ανακαινισμένου στεγάστρου αποδόθηκε σε κακοδιαχείριση και διαφθορά, με εμπλοκή κινεζικών εταιρειών και επιχειρήσεων που φέρονται να συνδέονται με το κυβερνών κόμμα SNS. Οι διαδηλωτές κατηγορούν την κυβέρνηση ότι αποκρύπτει κρίσιμα έγγραφα για την ανακαίνιση, ενώ ο Βούτσιτς επιμένει ότι όλα τα απαραίτητα στοιχεία έχουν δημοσιευθεί.
Η ατμόσφαιρα ήταν φορτισμένη αλλά ειρηνική, με χιλιάδες να συγκεντρώνονται μπροστά από το κοινοβούλιο και να κρατούν 15 λεπτά σιωπής στη μνήμη των θυμάτων. Ωστόσο, αυτό το συμβολικό διάστημα διακόπηκε από ένα ανησυχητικό γεγονός που προκάλεσε αναταραχή.
Κατά τη διάρκεια των 15 λεπτών σιωπής, πολλοί διαδηλωτές ανέφεραν ότι ακούστηκε ένας εκκωφαντικός, υψηλής συχνότητας ήχος, που προκάλεσε πανικό και σύγχυση. Φοιτητές και αυτόπτες μάρτυρες κατηγόρησαν τις αρχές ότι χρησιμοποίησαν ηχητικό κανόνι, μια συσκευή που εκπέμπει ισχυρά ηχητικά κύματα για να διαλύσει πλήθη και θεωρείται παράνομη σε πολλές χώρες λόγω των πιθανών μόνιμων βλαβών που μπορεί να προκαλέσει, όπως απώλεια ακοής ή ψυχολογικό τραύμα. Βίντεο που κυκλοφόρησαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δείχνουν ανθρώπους να πέφτουν στο έδαφος, να κρατούν τα αυτιά τους και να φωνάζουν, ενώ η σιωπή μετατρέπεται σε χάος.
Serbian security forces illegally used military-grade sonic weapons against protesters in Belgrade
Police deployed the LRAD cannon — an acoustic weapon that emits a targeted “beam” of sound at volumes up to 160 dB.
Victims experience sharp ear pain, disorientation, and panic.… pic.twitter.com/gW8yNS4JSt
— NEXTA (@nexta_tv) March 16, 2025
Το Υπουργείο Εσωτερικών της Σερβίας διέψευσε κατηγορηματικά τη χρήση τέτοιας συσκευής, δηλώνοντας ότι κάτι τέτοιο «δεν θα ήταν σύμφωνο με τον νόμο». Ωστόσο, οι ισχυρισμοί των διαδηλωτών υποστηρίζονται από αναρτήσεις στο X, όπως αυτή από έναν χρήστη που έγραψε: «Αυτή είναι η στιγμή που, σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες στο Βελιγράδι, χρησιμοποιήθηκαν ηχητικά όπλα για να διαλύσουν τους διαδηλωτές. Ο κόσμος απλά κατέρρεε και ούρλιαζε!» (TradeIdeas, 19:32 PDT, 16/3/2025). Ένα άλλο βίντεο από χρήστη στο X δείχνει τη στιγμή της αναστάτωσης, με τον ήχο να ακούγεται στο βάθος (kinimatini, 01:54 PDT, 16/3/2025).
Ο πρόεδρος Βούτσιτς, μιλώντας σε συνέντευξη Τύπου το βράδυ της 15ης Μαρτίου, ανέφερε ότι 56 άτομα τραυματίστηκαν και 22 συνελήφθησαν για βανδαλισμούς και επιθέσεις, χωρίς ωστόσο σοβαρούς τραυματισμούς. Υιοθέτησε έναν πιο συμφιλιωτικό τόνο σε σχέση με τις προηγούμενες μέρες, λέγοντας ότι «δεν σηκώσαμε γκλομπ σήμερα» και αναγνωρίζοντας την «τεράστια αρνητική ενέργεια, οργή και μίσος» που στρέφεται κατά της κυβέρνησης. Παρ’ όλα αυτά, επανέλαβε τις κατηγορίες του για εμπλοκή δυτικών μυστικών υπηρεσιών πίσω από τις διαδηλώσεις, κάτι που οι διαδηλωτές απορρίπτουν ως απόπειρα αποπροσανατολισμού.
Η πίεση στον Βούτσιτς, ο οποίος κυβερνά τη Σερβία από το 2014 με εθνικιστικό προφίλ αλλά και διπλωματικές ισορροπίες μεταξύ Δύσης, Ρωσίας και Κίνας, φαίνεται να κλιμακώνεται. Οι φοιτητές έχουν καλέσει σε συνέχιση των ειρηνικών διαδηλώσεων, ενώ η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με ανησυχία τις εξελίξεις, ιδιαίτερα μετά τις καταγγελίες για χρήση παράνομων όπλων.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Η διαδήλωση της 15ης Μαρτίου δεν ήταν απλώς μια στιγμή οργής, αλλά ένα μήνυμα ότι η κοινωνία της Σερβίας απαιτεί αλλαγή. Η πιθανή χρήση ηχητικού κανονιού, αν επιβεβαιωθεί, θα μπορούσε να πυροδοτήσει ακόμα μεγαλύτερη αγανάκτηση και να κλιμακώσει τις κινητοποιήσεις. Για την ώρα, οι φοιτητές καλούν σε συνέχιση του αγώνα, ενώ ο Βούτσιτς επιμένει ότι θα διατηρήσει την «ειρήνη και τη σταθερότητα». Το μόνο σίγουρο είναι ότι η Σερβία βρίσκεται σε σταυροδρόμι – και ο κόσμος παρακολουθεί.
Με πληροφορίες από τα DW, AP News και European Western Balkans
