Από την αρχή της ύπαρξής του, ο άνθρωπος συνδέεται βαθιά με τη μουσική. Μαζί με το να διατυπώσουμε λέξεις, υπήρχε ο ρυθμός, ο ήχος, η μελωδία που συνόδευε τις στιγμές χαράς, λύπης, μάχης, περισυλλογής. Η μουσική είναι μια παγκόσμια γλώσσα, που διαπερνά σύνορα, πολιτισμούς κι εποχές. Ιδιαίτερα η κλασσική μουσική με τους σύνθετους ήχους, τις παύσεις και τις συναισθηματικές κορυφώσεις της, έχει αποδειχθεί πως επηρεάζει την ψυχολογία και τη συγκέντρωσή μας. Και τώρα, ίσως έχει τη δύναμη να επηρεάσει και τη βιολογία μας σε κυτταρικό επίπεδο.
Μια εντυπωσιακή επιστημονική ανακάλυψη ήρθε πρόσφατα στο φως: η Συμφωνία Νο 5 του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν φαίνεται να κατάφερε κάτι που η ιατρική αναζητά εδώ και δεκαετίες. Κατάφερε in vitro, δηλαδή σε ένα τεχνητό περιβάλλον έξω από ζωντανό οργανισμό, να καταστρέψει το 20% των καρκινικών κυττάρων που εκτέθηκαν για 30 λεπτά στις δονήσεις διαφόρων ειδών μουσικής, αφήνοντας ανέγγιχτα τα υγιή κύτταρα. Αντίστοιχο αντίκτυπο παρατηρήθηκε και με το Atmosphères του György Ligeti.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στο Instituto de Biofísica Carlos Chagas Filho του Πανεπιστημίου του Rio de Janeiro και τα αποτελέσματα ήταν αξιοσημείωτα. Η Συμφωνία Νο 5 δημιουργεί δονήσεις μετρημένες σε dB, που προκάλεσαν μηχανική πίεση στο κυτταρικό περίβλημα των καρκινικών κυττάρων, με αποτέλεσμα να μειωθεί το ποσοστό τους, ενώ παράλληλα τα υγιή κύτταρα δεν έδειξαν καμία βλάβη. Αξίζει να αναφέρουμε ότι η Συμφωνία Νο 5 του Μπετόβεν γράφτηκε σε μια περίοδο που ο συνθέτης βρισκόταν σε σύγκρουση με την ίδια του την υγεία και ακοή κι αυτό αποκτά έναν σχεδόν ποιητικό συμβολισμό. Κατάφερε να αφήσει παρακαταθήκη πιθανές νότες θεραπείας.
Η επιστημονική εξήγηση κρύβεται πίσω από τη δράση του κυτταρικού μηχανισμού που συντονίζεται με τις συγκεκριμένες συχνότητες μουσικής δημιουργώντας ένα είδος βιολογικού κραδασμού, που οδηγεί τα καρκινικά κύτταρα στην καταστροφή τους. Στις ΗΠΑ εδρεύουν 30 κέντρα κατά του καρκίνου του National Cancer Institute, που προσφέρουν μουσικοθεραπεία ως μέρος αγωγής κατά του καρκίνου. Αυτό το φαινόμενο λειτουργεί ως μουσικοθεραπεία με ακουστικά μοτίβα, που διαταράσσει τη σταθερότητα των καρκινικών κυττάρων.
Η παραπάνω μελέτη ανοίγει ένα νέο συναρπαστικό δρόμο συνδυασμού της μουσικής με την υπάρχουσα ιατρική φροντίδα, στο πλαίσιο μιας συμπληρωματικής θεραπευτικής προσέγγισης. Η μουσική, άλλωστε, έχει σημαντικότερο ρόλο από απλή διασκέδαση και στο σήμερα, που εξετάζονται οι νευρολογικές επιδράσεις των ήχων, ανοίγει ο δρόμος σε επίπεδα που μόλις αρχίζουμε να κατανοούμε. Ωστόσο, είναι χρήσιμο να σημειώσουμε ότι τέτοιου είδους έρευνες βρίσκονται σε πειραματικό στάδιο και απαιτείται εκτεταμένη επιστημονική τεκμηρίωση, πριν μπορέσουμε να μιλήσουμε για κλινική εφαρμογή.
Η ελκυστικότητα της ανακάλυψης της αλληλεπίδρασης της μουσικής με την κυτταρική βιολογία βρίσκεται στο γεγονός ότι είναι μία μη επεμβατική, προσιτή και ευχάριστη εμπειρία, σε αντίθεση με πολλές συμβατικές θεραπείες. Αν η επιστημονική κοινότητα καταφέρει να εμβαθύνει και να αποσαφηνίσει πώς ακριβώς οι ηχητικές συχνότητες επηρεάζουν τα κύτταρα μας, θα μπορούσε να αναπτυχθεί μια νέα γενιά θεραπειών που θα συνδυάζουν βιοϊατρική και μουσική.
Το μέλλον των ερευνών παραμένει ανοιχτό και συναρπαστικό. Ίσως, σε λίγα χρόνια να δούμε στοχευμένα μουσικά πρωτόκολλα ενσωματωμένα σε θεραπείες, με συνθέσεις που δημιουργούνται ειδικά για την καταπολέμηση διαφόρων ασθενειών. Ίσως, το φαρμακείο του αύριο να περιλαμβάνει και επιλεγμένες μουσικές λίστες, εκτός από χάπια και ενέσεις. Αν το καλοσκεφτούμε, η κλασική μουσική θεωρείται ελιτίστικη, μένει συχνά εγκλωβισμένη σε αυστηρές αίθουσες και κλειστά ακροατήρια. Αν αυτή η μουσική μπορεί να αλλάξει βιολογικές ισορροπίες, τι άλλο μπορεί να αλλάξει αν αφεθεί ελεύθερη; Οι ήχοι που μας περιβάλλουν καθημερινά, από τον θόρυβο της πόλης μέχρι τα τραγούδια που επιλέγουμε στο ραδιόφωνο, επηρεάζουν τον οργανισμό μας σε πραγματική και καθημερινή βάση διαμορφώνοντας την ευεξία μας. Εδώ ξετυλίγεται το πρώτο επίπεδο των ανεξερεύνητων δυνατοτήτων της εν δυνάμει θεραπευτικής επίδρασης της μουσικής στο ανθρώπινο σώμα.
Ας συνεχίσουμε να ακούμε, να μελετάμε και να προσεγγίζουμε τη μουσική ως έναν πιθανό σύμμαχο στην πορεία μας προς την υγεία. Και πάντα να συμβουλευόμαστε τον ιατρό μας για κάθε ζήτημα υγείας, γιατί η επιστημονική καθοδήγηση είναι αναντικατάστατη.
Συντάκτης: Ελένη Γιόρκα
