Διατροφή blue zones: Τι τρώνε οι υγιέστεροι άνθρωποι στον κόσμο;

Οι συζητήσεις για τη διατροφή κερδίζουν πάντα το ενδιαφέρον, γιατί μας υπενθυμίζουν ότι η φροντίδα του εαυτού μας ξεκινά πρωταρχικά από μέσα μας. Ανάμεσα, λοιπόν, σε κοινές αρχές, σε επιστημονικές μελέτες, σε μαγικές δίαιτες, σε εξαντλητικά μοτίβα, σε διατροφικές τάσεις και πλήθος διατροφικών μοντέλων, καλούμαστε να διαλέξουμε και να υποστηρίξουμε τον δικό μας τρόπο ζωής όσον αφορά τις επιλογές μας σε ό,τι τρέφει το σώμα μας.

Το φαγητό που καταναλώνουμε, δεν είναι απλώς καλές ή κακές θερμίδες, είναι η ενέργεια με την οποία γίνονται οργανικά και μηχανικά οι καύσεις μας, ώστε να κινούμαστε, να σκεφτόμαστε, να έχουμε διάθεση, να είμαστε υγιείς και παραγωγικοί μέσα στην καθημερινότητά μας. Είναι ένα εργαλείο πρόληψης παθήσεων, θεμέλιο ισορροπίας και σύμμαχος. Στόχος είναι να λειτουργεί προς όφελός μας κι όχι να μας γεννά τύψεις κι ενοχές. Η διαχρονική ρήση Παν μέτρον άριστον μας υπενθυμίζει πως η διατροφή μας οφείλει να είναι ουσιαστική και ποιοτική, για την κάλυψη των προσωπικών μας αναγκών, χωρίς να περνά στη σφαίρα της μόδας ή της σύγχυσης.

Οδηγός μας στις επιλογές μας μπορεί να είναι η φιλοσοφία της blue zones διατροφής. Ένας όρος που καθιερώθηκε από τον Dan Buettner, εξερευνητή και υπότροφο του National Geographic. Ως επικεφαλής και σε συνεργασία με επιστήμονες, ερευνητές και δημογράφους ανακάλυψαν πέντε μέρη στον κόσμο, όπου οι άνθρωποι προωθούν την ποιότητα και τη μακροζωία. Οι ερευνητές κύκλωσαν με μπλε μαρκαδόρο – εξού και το όνομα – τη Σαρδηνία στην Ιταλία, όπου ήταν και η βάση των ερευνών τους, την Ικαρία στην Ελλάδα, τη Λόμα Λίντα στην Καλιφόρνια, τη Νικόγια στην Κόστα Ρίκα και την Οκινάουα στην Ιαπωνία. Είναι περιοχές του πλανήτη γεωγραφικά και πολιτισμικά διαφορετικές, που όμως μοιράζονται εντυπωσιακά κοινά στις καθημερινές τους διατροφικές συνήθειες, τα οποία συνδέονται με τη μακροζωία και την καλή υγεία.

Το κοινό παγκόσμιο πρότυπο μακροευημερίας έχει ως κορμό του το μεσογειακό ύφος και φυτικές επιλογές, όπως τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια, τα δημητριακά ολικής άλεσης και τους ξηρούς καρπούς. Το κρέας καταναλώνεται σε μικρές ποσότητες συνήθως μία έως δύο φορές ανά εβδομάδα, το ψάρι καταναλώνεται δύο έως τρεις φορές ανά εβδομάδα και τα γαλακτοκομικά είναι κυρίως παραδοσιακής μορφής, όπως είναι για παράδειγμα το πρόβειο γιαούρτι και το κατσικίσιο τυρί.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στα όσπρια, που είναι πλούσια σε φυτικές πρωτεΐνες, φυτικές ίνες και σύνθετους υδατάνθρακες. Οι σύνθετοι υδατάνθρακες περιλαμβάνουν άμυλο και φυτικές ίνες και προσφέρουν βραδύτερη και σταθερή ενέργεια στον οργανισμό. Πρόσθετα οφέλη τους είναι η ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα, η υποστήριξη του καρδιαγγειακού συστήματος, η καλύτερη πέψη και ο έλεγχος του κορεσμού. Παράλληλα, η ομάδα των οσπρίων είναι πλούσια σε σίδηρο, φυλλικό οξύ (βιταμίνη Β9), μαγνήσιο, κάλιο, ψευδάργυρο και αντιοξειδωτικά. Οι φακές στην Ικαρία, τα φασόλια σογιέ στην Οκινάουα και τα μαύρα φασόλια στη Νικόγια έχουν εξέχουσα θέση. Ως βασική πηγή λίπους χρησιμοποιείται το ελαιόλαδο και καλά λιπαρά ξηρών καρπών και σπόρων. Τόσο η επεξεργασμένη ζάχαρη, όσο και τα επεξεργασμένα τρόφιμα γενικότερα, απουσιάζουν από την καθημερινότητα, δίνοντας τη θέση τους στα φρούτα, στο μέλι και φυσικά γλυκά χωρίς τεχνητές προσθήκες. Οι άνθρωποι στις μπλε ζώνες καταναλώνουν, συνειδητά, προϊόντα που παράγουν τοπικά και εποχιακά, μη δίνοντας χώρο στο γρήγορο και βιομηχανικό φαγητό. Όσον αφορά το αλκοόλ, προτιμάται κυρίως το κόκκινο κρασί, το οποίο εντάσσεται σε ελεγχόμενο και κοινωνικό πλαίσιο. Επίσης, υπάρχουν κουλτούρες που κατά περιόδους απέχουν από το φαγητό είτε συνειδητά ως φυσικό μέρος της καθημερινότητας, είτε για θρησκευτικούς λόγους.

Συμπληρωματικοί παράγοντες του θρεπτικού και μακρόβιου αυτού τρόπου ζωής είναι η φυσική και ρυθμική κινητικότητα στην καθημερινότητα, μέσω του σκόπιμου περπατήματος, των χειρωνακτικών εργασιών, της κηπουρικής. Οι άνθρωποι τρώνε σε παρέες, αργά και χωρίς περισπασμούς, δεδομένα που βοηθούν στην καλύτερη χώνευση, στη μείωση του άγχους, σε περισσότερο γέλιο.

Οι κάτοικοι των blue zones, μέσω του πάγιου χαρακτήρα των γευμάτων τους, μας θυμίζουν πως οι τροφές που επιλέγουμε είναι ένα καύσιμο φροντίδας του οργανισμού μας, χωρίς αυστηρούς κανόνες. Η κυρίαρχη στάση ισορροπίας έχει ως φυσικό επακόλουθο τα περισσότερα και ποιοτικότερα χρόνια ζωής και τα χαμηλά ποσοστά χρόνιων ασθενειών.

Η καθημερινή μας θρέψη, λοιπόν, καλείται πάνω από όλα να ταιριάζει στην ατομικότητά μας, να περιέχει ουσιαστικές επιλογές για το σώμα, την ψυχή και το νου μας. Η κοινή μας βάση είναι να ακούμε το σώμα μας για το προσωπικό μας ιδανικό, χωρίς ακραίους περιορισμούς και με ευχαρίστηση των μικρών πειρασμών. Αξίζουμε να νιώθουμε ισορροπημένοι, δυνατοί στο σώμα μας, καθαροί στο μυαλό μας και ενεργοί μέσα στους καθημερινούς ρυθμούς μας. Δεν χρειάζονται ενοχές αν επιλέξουμε μία μέρα το μπέργκερ για τη λιγούρα μας κι όχι τα βραστά κολοκυθάκια για τις χαμηλές θερμίδες τους, το σώμα μας έχει τον ορμονικό μηχανισμό ανταπόκρισης να μας ευχαριστεί μέσω της καλής ψυχολογίας μας.