Έχουν υπάρξει στιγμές που έχεις νιώσει ανησυχία, στεναχώρια, άγχος, στρες και τότε μια παράξενη αίσθηση περιτριγυρίζει το στομάχι σου. Αισθάνεσαι πόνο, πρήξιμο ή δυσφορία στο σημείο του εντέρου σου. Η εξήγηση, αναφορικά με αυτές τις αντιδράσεις του οργανισμού σου, είναι πως το μικροβίωμα του εντέρου επικοινωνεί ισχυρά με τον εγκέφαλο. Η σύνδεση αφορά τον άξονα εντέρου – εγκεφάλου (gut – brain axis) και πρόκειται για μία σπουδαία και αμφίδρομη επικοινωνία, στην οποία εμπλέκονται το νευρικό σύστημα, ο εγκέφαλος, το πεπτικό σύστημα και το ανοσοποιητικό σύστημα. Τόσο περίπλοκο και παράλληλα, λογικό βάση της φυσιολογίας του ανθρώπινου σώματος.
Το μικροβίωμα του εντέρου αποτελούν τα περίπου 39 τρισεκατομμύρια μικροβιακά κύτταρα, τόσο καλά όσο και κακά, στα οποία περιλαμβάνονται βακτήρια, ιοί και μύκητες. Τα βακτήρια επηρεάζουν πολλές λειτουργίες του σώματος, όπως είναι το βάρος, ο μεταβολισμός, η σωματική και ψυχική μας υγεία. Όταν επικρατεί ανισορροπία στο σύνολο του μικροβιώματος, είναι δυνατό να δημιουργηθεί ενόχληση ή φλεγμονή και να ακολουθήσουν ασθένειες, καθώς και να διαταραχθεί η ισορροπία της διάθεσής μας.
Το κεντρικό νευρικό μας σύστημα είναι το αρχηγείο διοίκησης ολόκληρου του σώματός μας. Οι νευροδιαβιβαστές (χημικές ενώσεις μέσω των οποίων επικοινωνούν μεταξύ τους οι νευρώνες) συντίθενται στον εγκέφαλο και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της σχέσης του με το έντερο. Η σεροτονίνη, ένας από τους πιο γνωστούς νευροδιαβιβαστές, παράγεται περίπου στο 90% στο έντερο και ρυθμίζει τη διάθεσή μας. Η κακή υγεία του εντέρου οδηγεί στη διατάραξη της σωστής δράσης των ορμονών, των υγειών σκέψεων και ακολούθως των υγειών συναισθημάτων. Αυτό βλάπτει τον ανθρώπινο οργανισμό. Τον κατευθύνει να νιώσει άγχος, στρες, κατάθλιψη, όταν τα επίπεδα της σεροτονίνης είναι χαμηλά. Ακόμα, είναι δυνατό να συμβούν διαταραχές που αφορούν έντονη νευρικότητα, η διπολικότητα και η σχιζοφρένεια, που προκαλούνται από την υψηλή συσσώρευση σεροτονίνης στον οργανισμό.
Το εντερικό νευρικό σύστημα, που αποτελεί ένα μεγάλο τμήμα του κεντρικού νευρικού μας συστήματος, είναι υπεύθυνο για την πέψη και τη συναισθηματική ισορροπία. Είναι ικανό ακόμα και να λειτουργήσει αυτόνομα του κεντρικού μας συστήματος. Όσο ζεις με άγχος, το σώμα σου δεν έχει ως προτεραιότητα την πέψη, παρά προσπαθεί να χωνέψει κάθε πίεση που συσσωρεύεις μέσα σου. Έτσι, οι τοξίνες και το φαγητό παραμένουν στο σώμα και δημιουργείται φλεγμονή, η οποία μεγαλώνει. Τα καλά βακτήρια μειώνονται και χάνεις τους στρατιώτες σου. Δυσάρεστο επακόλουθο είναι και οι τροφικές διαταραχές. Έχει βρεθεί πως στους ανθρώπους που βιώνουν ανορεξία, το μικροβίωμα του εντέρου είναι φτωχό σε ποικιλία και δεν παράγει τις απαραίτητες ουσίες που σχετίζονται με τη θετική ενέργεια και την καλή διάθεση. Όταν ο εντεροεγκεφαλικός άξονας βρίσκεται σε αυξημένη δραστηριότητα, ο οργανισμός βρίσκει διέξοδο στην υπερφαγία ή τη βουλιμία, για να εκτονωθεί. Είναι περιπτώσεις, όπου ο άνθρωπος αναζητά τροφή, για να ρυθμίσει το συναισθηματικό του κόσμο και όχι επειδή πεινά πραγματικά.
Το έντερο έχει μνημονικό, ώστε κάθε φορά που διαταράσσεται η ψυχολογία σου, το ίδιο κάνει κι εκείνο. Σου το επιστρέφει με δυσανεξίες και μειωμένη διάθεση. Οι οδοί στον θεμελιώδη άξονα εντέρου – μυαλού μπλοκάρουν κι αυτό έχει συνέπειες και στα δύο όργανα.
Μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί για τη διερεύνηση της επιρροής του μικροβιώματος του εντέρου με την γενικότερη υγεία μας, συνδέουν το κακό μικροβίωμα με αρνητική δραστηριοποίηση του νευρικού συστήματος. Ο εγκέφαλος δέχεται αλλεπάλληλα στρεσογόνα μηνύματα, δημιουργείται μη βιώσιμη υπερδιέγερση στο σώμα και η ψυχή βαραίνει. Ο άνθρωπος περιορίζεται σε ένα φαύλο κύκλο, όπου το έντερο φιλιώνει με τις ψυχικές διαταραχές καθρεπτίζοντας αρνητικές ενδείξεις στο νευρικό σύστημα κι εκείνο αντανακλά έλλειψη υγείας στο εντερικό μικροβίωμα.
Επιπρόσθετοι παράγοντες κακού μικροβιώματος είναι η λήψη φαρμάκων, κυρίως αντιβιοτικών ευρέως φάσματος, που απομακρύνουν και τα ευεργετικά βακτήρια του εντέρου μαζί με τα παθογόνα, διότι δεν τα ξεχωρίζουν. Τα καλά νέα είναι ότι τα πρώτα μπορούν να αποκατασταθούν με τη λήψη πρεβιοτικών ή/και προβιοτικών. Ορισμένα από αυτά λαμβάνονται φυσικά από τρόφιμα, όπως είναι το γιαούρτι με ζωντανές ή ενεργές καλλιέργειες (δηλαδή, μη παστεριωμένο), το κεφίρ, τα τουρσιά φυσικής ζύμωσης χωρίς ξύδι, το σπανάκι, το ξινολάχανο, τα ωμά αμύγδαλα, το ελαιόλαδο, η ιαπωνική πάστα μίσο, κ.ά. Επίσης, λαμβάνονται ως συμπληρώματα διατροφής.
Η μείωση της αρνητικής διακύμανσης των σκέψεων, της συμπεριφοράς και της υγείας της ψυχολογίας αντιμετωπίζεται εξατομικευμένα, εάν πρόκειται για αγωγή σε προχωρημένες ψυχικές διαταραχές ή με γονιδιακό υπόβαθρο. Σε καθημερινό πλαίσιο, είναι χρήσιμο να διαχειριζόμαστε το χρόνο μας και να ασχολούμαστε με δραστηριότητες που χτίζουν ένα ασφαλές συναισθηματικό πεδίο και μειώνουν τα επίπεδα του στρες. Συνήθειες όπως το περπάτημα, ο επαρκής και ποιοτικός ύπνος, η ωφέλιμη διατροφή, η απουσία καπνίσματος και αλκοόλ, η μη κατάχρηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, που μας απομακρύνει από τη βλαβερή ακτινοβολία, η ανάπτυξη φιλικών και κοινωνικών δεσμών, βοηθούν σημαντικά στην βελτίωση της ψυχικής μας ευεξίας.
Η εντερική μας υγεία είναι άρρηκτα δεμένη με τη χημεία του εγκεφάλου μας. Όσο τρέφουμε νοητικά το μυαλό μας, διατηρούμε την ισορροπία και το ζεν του εαυτού μας και γαληνεύουμε τη στάση μας απέναντι στη ζωή. Το μικροβίωμα του εντέρου μας μάς ανταμείβει με τον υγιή του μικρόκοσμο και μας επιστρέφει με τις διεργασίες του, ό,τι καλό του προσφέρουμε.
Σημείωση: Οι πληροφορίες του άρθρου βασίζονται σε φαρμακευτικές γνώσεις κι εμπειρία με σκοπό την ενημέρωση. Για ιατρική καθοδήγηση σε οτιδήποτε αφορά στην προσωπική σας υγεία, επικοινωνήστε με τον ιατρό σας.
Συντάκτης: Ελένη Γιόρκα
