10 περιπτώσεις που είναι καλύτερο να σιωπάς παρά να μιλάς

Πόσες φορές έπιασες τον εαυτό σου να ξεστομίζει κουβέντες και την αμέσως επόμενη στιγμή, ή και αργότερα δεν έχει σημασία, να το μετανιώσεις; Φαντάζομαι πολλές. Αλήθεια, έχεις αναρωτηθεί γιατί συμβαίνει αυτό;

Θεωρώ πως υπήρξαν (και υπάρχουν) πολλοί παράγοντες που συντέλεσαν στην βαθιά ανάγκη να πεις κάτι ενώ η περίσταση επιβάλλει ησυχία. Καταρχάς η ίδια η έννοια της σιωπής είναι αρνητικά φορτισμένη στο μυαλό του μέσου ατόμου• σημαίνει παραίτηση, αποδοχή με μια εσάνς υποταγής, νοσηρός σεβασμός (αυτός που απαιτείται ενώ θα έπρεπε να κατακτάται), αδυναμία.

Από την παιδική ηλικία εκπαιδεύτηκαμε επανειλημμένα στη σιωπή• να είμαστε ήσυχοι στο σπίτι, να μην αντιμιλάμε, να μη μιλάμε στη σχολική τάξη και αργότερα αυτό εφαρμόστηκε και στις σχέσεις μας, επαγγελματικές και μη. Κάπου μέσα μας παντρέψαμε τη σιωπή με το σεβασμό και τη σοβαρότητα. Μια λέξη με τόσες διαφορετικές υφές που η πραγματική της δύναμη παραμένει λίγο θολή. Η πραγματικότητα βέβαια είναι εντελώς διαφορετική.

Υπάρχει μια τέχνη, η τέχνη του να μένεις σιωπηλός, που δύσκολα συναντάς σε άνθρωπο και ακόμα πιο σπάνια σε ζευγάρια• τα ζευγάρια που μπορούν να μοιραστούν την παύση χωρίς φόβο και αμηχανία έχουν κατακτήσει υψηλό επίπεδο οικειοτητας. Δεν προσπαθούν να καλύψουν το οποίο κενό με λέξεις, μπορούν να συνυπάρχουν και να είναι παρόντες στο δεσμό τους ακόμα και όταν αυτός φαίνεται αδρανής. Επίσης προϋποθέτει να μπορείς να αναγνωρίσεις πρώτα την κατάσταση, να την αξιολογήσεις και κατόπιν να αποφασίσεις αν πρέπει να απαντήσεις με λέξεις ή όχι. Θέλει φίλτρο, κριτήριο, να αντιλαμβάνεσαι την δυναμική της κάθε διάδρασης και το μήνυμα που θέλεις να περάσεις, να εκπέμπεται ατόφιο. Γιατί και η σιωπή είναι δήλωση, φέρει νόημα, βάρος και συναίσθημα. Σε αυτό το σημείο να πούμε πως η σιωπή δεν είναι η απάντηση σε όλα τα ερωτήματα, είναι ένα εργαλείο που μπορούμε να χρησιμοποιούμε όταν συντρέχει λόγος, γι’ αυτό άλλωστε προϋποθέτει κριτήριο.

Όταν λοιπόν βρεθείς σε μια συνθήκη όπως αυτές που αναφέρονται παρακάτω, τότε είναι προτιμότερο να παραμείνεις σιωπηλ@.

1. Όταν δεν χρειάζεται να αποδείξεις τίποτα σε κανέναν. Όχι, κάθε πρόκληση δεν αξίζει απάντηση. Σε μερικές περιπτώσεις μάλιστα μπορεί να επιτευχθεί το αντίθετο, όσο μιλάς τόσο να προσβάλλεται η εικόνα σου.
2. Όταν ο άλλος δεν είναι έτοιμος να ακούσει. Τα λόγια τότε χάνονται, η σιωπή λέει περισσότερα. Όταν ένα άτομο κρατά τα αυτιά του κλειστά, τότε συνήθως οι υπόλοιπες αισθήσεις γίνονται πιο ευαίσθητες σε ερεθίσματα, μπορεί να μη σε ακούσει λοιπόν αλλά να σε δει.
3. Αν δεν γνωρίζεις όλη την ιστορία, δεν έχεις όλα τα δεδομένα. Σε αυτή την περίπτωση το πιθανότερο είναι να προβείς σε βιαστικά και ίσως εσφαλμένα συμπεράσματα.
4. Όταν σε κατακλύζουν έντονα συναισθήματα ή όταν βράζεις από θυμό. Τα ακραία συναισθήματα, θετικά ή μη, θα οδηγήσουν σε ακραίες δηλώσεις ή συμπεριφορές. Δώσε λίγο χρόνο στον εαυτό σου να επεξεργαστεί τα δεδομένα, να μειωθεί η εσωτερική ένταση.
5. Όταν προστατεύεις την ενέργεια και την ψυχική σου ηρεμία. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου ο διάλογος είναι μη γόνιμος. Η συζήτηση είναι αδύνατον να καταλήξει κάπου, οπότε καλύτερα να λήξει.
6. Όταν οι λέξεις που πρόκειται να χρησιμοποιήσεις προσβάλλουν ή πληγώνουν κάποιον, έτσι έχουν καταστραφεί πολλές φιλίες. Νομίζω πως δε χρειάζεται περαιτέρω ανάλυση.
7. Όταν η στιγμή απαιτεί παρατήρηση αντί για αντίδραση. Δεν είναι αναγκαίο να απαντάς, σχολιάζεις ή εκφέρεις γνώμη, η παρουσία σου αρκεί.
8. Όταν η αξιοπρέπεια μιλά πιο δυνατά από μια αντιπαράθεση. Όταν τίθενται τέτοια διλήμματα, το να επιλέξεις τον εαυτό σου είναι σαφώς η πιο ορθή κίνηση.
9. Αν δε μπορείς να μιλήσεις, παρά μόνο να φωνάξεις. Αυτό μπορεί να συμβαίνει είτε γιατί υπάρχει συναισθηματική φόρτιση είτε γιατί με αυτόν τον τρόπο προσπαθεί κάποιος να επιβληθεί σε έναν άλλο. Παιχνίδια εξουσίας ή απλά παιχνίδια;
10. Όταν ακούς πραγματικά τον άλλο, τότε η σιωπή είναι ουσιαστική παρουσία.

Αντιθέτως η σιωπή δεν βοηθά όταν:

• σε πνίγει και σε βαραίνει,
• σε κάνει να προδίδεις τον εαυτό σου,
• επιτρέπει την αδικία ή την ασέβεια να συνεχίζεται,
• κρύβεις την αλήθεια σου.

Σε κάθε επικοινωνία πρέπει να ακούς, να έχεις την υπομονή και την ευγένεια να επιτρέψεις στο συνομιλητή σου να ολοκληρώσει τη σκέψη του. Για να κατακτήσεις την τέχνη της σιωπής θα πρέπει πρώτα απ’ όλα να βγει απ’ το κάδρο κάθε υπόνοια αρνητικού φορτίου. Στην πραγματικότητα η σιωπή είναι αυτοσεβασμός, δύναμη και οπωσδήποτε αυτοσυγκράτηση – αυτοκυριαρχία.

Σίγουρα δεν είναι πάντοτε εφικτό να έχεις το περιθώριο να σκεφτείς προτού αποφασίσεις, υπάρχουν και συνθήκες που όλοι μας αντιδρούμε αυτόματα. Ενστικτωδώς. Αλλά μέσα στην καθημερινότητα είναι ξεκάθαρα λιγότερες αυτές οι φορές.

Κλείνοντας θα παραθέσω δύο φράσεις για τη σιωπή, που νομίζω πως συμπυκνώνουν και όλο το νόημα της: “Η σιωπή είναι χρυσός”.

Και ο στίχος από το ασύλληπτο “Σ’ αγαπώ να προσέχεις” του Β. Παπακωνσταντίνου: “Η σιωπή κάνει κρότο”.