Ξαφνικά δεν έχεις αέρα - Όχι δεν πeθαίνεις, είναι ακόμα μια κρίση πανικού

Ξαφνικά θολούρα. Νιώθεις να καίγεται το κεφάλι και τα μηνίγγια να πάλλονται. Μπορείς να αισθανθείς τον χτύπο της καρδιάς κατευθείαν στο αυτί που ολοένα πυκνώνει • “σίγουρα έχω πιάσει 200 παλμούς” σκέφτεσαι και εκεί ξεκινάει μια χιονοστιβάδα αρνητικών σκέψεων. “Η ταχυπαλμία μπορεί να ανεβάσει την πίεση και η πίεση θα κάνει την καρδιά να σταματήσει. Κάπως δεν έτσι μοιάζει το έμφραγμα; Αυτό είναι, μένω από καρδιά”…ο εγκέφαλος στέλνει αλλεπάλληλα μηνύματα σε όλο το σώμα να αντιμετωπίσει την απειλή (που συνήθως είτε δεν υπάρχει είτε ένα trigger, που δεν έχουμε δώσει τη δέουσα προσοχή, την πυροδοτεί) αλλά το σώμα δεν ανταποκρίνεται. Μέσα σε μια στιγμή το κορμί ασφυκτιά σαν να βρίσκεται παγιδευμένο σε μια στολή που διαρκώς μικραίνει. Ο χρόνος μοιάζει να τρέχει και νιώθεις ότι δε θα προλάβεις. Μια ανακατωσούρα έρχεται να προστεθεί στα συμπτώματα. “Σίγουρα είναι έμφραγμα, η καρδιά μου πάει να σπάσει, οι παλμοί έχουν ξεφύγει και τώρα θέλω να κάνω εμετό”. Και όπως ήρθε ξαφνικά, με τον ίδιο τρόπο εξαφανίζεται. Κοιτάς το ρολόι και τελικά δεν πέρασαν παραπάνω από 5’-10’.

Μετά από καιρό, ίσως και μήνες, συμβαίνει ξανά και αυτή τη φορά σε πιάνει έξω, μέσα σε ένα λεωφορείο για παράδειγμα. Ή στο δρόμο καθώς περπατάς. Άγνωστος μεταξύ αγνώστων. Να νιώθεις ότι σβήνεις και κάνεις να μην το βλέπει. Πώς είναι δυνατόν;

Τα περιστατικά σιγά σιγά πυκνώνουν τόσο που μέσα στο μήνα συμβαίνουν 2-3 φορές τουλάχιστον. Τότε αποφασίζεις να το πεις κάπου, στην οικογένεια, σε κάποιο φιλικό πρόσωπο και έρχεται η απάντηση που δεν πρέπει κανένας άνθρωπος που υποφέρει από κρίση πανικού να ακούσει: “Όλα στο μυαλό σου είναι, χαλάρωσε”. Δεν έφταναν όλα τα άλλα, γεμίζεις ενοχές θαρρείς και ήταν επιλογή σου. Μπερδεύεσαι χειρότερα και ψάχνεις στο ίντερνετ που, για κάποιο λόγο, ό,τι σύμπτωμα και να του δώσεις πάντα η πρώτη “διάγνωση” είναι κακοήθεια. Τότε αποφασίζεις να πας σε γιατρό που, αν είσαι τυχερ@, θα σε παραπέμψει στον ειδικό για να βρεις μια λύση. Διαφορετικά μπορεί να περάσεις από όλες τις ειδικότητες που θα διερευνήσουν ξεχωριστά κάθε σύμπτωμα που βιώνεις, γαστρεντερολόγος για το στομάχι, καρδιολόγος για την καρδιά, νευρολόγος για το κεφάλι κτλ. Θα υποβληθείς σε εξετάσεις που θα βγουν πεντακάθαρες σαν τη συνείδηση σου – το παλεύεις, δεν άφησες τα πράγματα στην τύχη, αργά ή γρήγορα θα έρθει και η απάντηση. Μερικοί γιατροί μπορεί να υποτιμήσουν τα συμπτώματα που δε δικαιολογούνται από τα αποτελέσματα των εξετάσεων. Και βρίσκεσαι πάλι στο μηδέν, αγκαζέ με τις κρίσεις πανικού.

Κρίση πανικού είναι μία ξαφνική και έντονη έκρηξη φόβου η άγχους που διαρκεί λίγα μόνο λεπτά. Προκαλεί ποικίλα σωματικά αλλά και ψυχολογικά συμπτώματα όπως: ταχυπαλμία, εφίδρωση, τρέμουλο, πόνο στο στήθος, ζάλη ή τάση λιποθυμίας, αίσθημα αποκοπής από την πραγματικότητα ή τον εαυτό, φόβος ότι το άτομο θα πεθάνει ή θα τρελαθεί, ρίγη η εξάψεις, δυσχέρεια αναπνοής, έντονο αίσθημα ότι κάτι κακό θα συμβεί όπως έμφραγμα ή απώλεια ελέγχου.

Το στρες, μια τραυματική εμπειρία (πχ. ατύχημα) ή η γενετική προδιάθεση φαίνεται να αποτελούν παράγοντες κινδύνου εμφάνισης μιας κρίσης πανικού. Παρότι είναι μία εξαιρετικά τρομακτική εμπειρία είναι διαχειρίσιμη και καθόλου επικίνδυνη για την υγεία. Εάν τα περιστατικά όμως είναι επαναλαμβανόμενα, καλό είναι να διερευνηθεί περαιτέρω διότι μπορεί να οφείλεται σε διαταραχή.

Υπάρχει πλούσια βιβλιογραφία που ασχολείται με την αντιμετώπιση των κρίσεων πανικού. Διακρίνονται βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες.

Κατά τη διάρκεια της κρίσης πανικού

• Καταρχάς το άτομο πρέπει να εκπαιδευτεί ώστε να κατανοήσει ότι η κρίση είναι παρωδική και καθόλου επικίνδυνη ώστε να μπορέσει να μειωθεί ο φόβος.
• Στο πλαίσιο της εκπαίδευσης εντάσσονται και οι τεχνικές χαλάρωσης. Εστιάζοντας στην αναπνοή η προσπάθεια να ανακτήσετε τον έλεγχο μπορεί να ομαλοποιηθεί. Ξεκινήστε με αργές βαθιές αναπνοές από την κοιλιά μετρώντας μέχρι το 4 κρατήστε για λίγο την αναπνοή και εκπνεύστε μετά πάλι αργά μετρώντας μέχρι το τέσσερα. Μια άλλη τεχνική χαλάρωσης είναι η εστίαση σε αντικείμενα ή αισθήσεις, τη στιγμή της κρίσης φέρνετε στο μυαλό σας ένα αντικείμενο, κάτι που υπάρχει εκεί είναι τη στιγμή κοντά σας και περιγράψτε το με κάθε λεπτομέρεια νοερά. Εκτός από τις τεχνικής χαλάρωσης υπάρχουν και οι πιο πρακτικές οι τεχνικές γείωσης που βοηθούν στην ηρεμία και στον έλεγχο του άγχους και του πανικού. Από τις πλέον δημοφιλής είναι η τεχνική 5 – 4 – 3 – 2 – 1 κατά την οποία παρατηρείτε πέντε πράγματα που βλέπετε 4 πράγματα που αισθάνεστε τρία που ακούτε δύο που μπορείτε να μυρίσετε και ένα που μπορείτε να γευτείτε. Χρησιμοποιείτε δηλαδή και τις πέντες αισθήσεις για να αλλάξει η εστίαση.
• Αποφυγή τον πυροδότητών (triggers). Πότε αναγνωρίζει κανείς μία στρεσογόνο συνθήκη καλό είναι να την αποφεύγει μέχρι να εκπαιδευτεί να τη διαχειρίζεται. Για να αντιμετωπίσει κανείς ένα trigger πρέπει να έρχεται σταδιακά σε επαφή μαζί του και για λίγο χρόνο. Με τον καιρό είναι πιθανό να το κατακτήσει και να μπορεί να κυκλοφορεί άνετα κάτω από οποιαδήποτε συνθήκη.

Μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση

• Αλλαγή της καθημερινότητας. Δεν είναι πρωτότυπο αυτό που θα πούμε αλλά η αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορεί να έχουν ουσιαστικό όφελος σε πάρα πολλούς τομείς. Η τακτική άσκηση βοηθά στη διαχείριση του στρες κατά συνέπεια των κρίσεων. Διατροφικά, καλό είναι να αποφεύγετε την καφεΐνη, το αλκοόλ και το κάπνισμα που διεγείρουν το νευρικό σύστημα. Εξίσου σημαντικό είναι να διατηρείται σταθερά επίπεδα σακχάρου στο αίμα.
• Η ψυχοθεραπεία και συγκεκριμένα η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT) είναι αποτελεσματική καθώς βοηθά στην αναγνώριση και την αλλαγή των σκέψεων και συμπεριφορών που πυροδοτούν τις κρίσεις.
• Ένας γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει αντικαταθλιπτικά ή αγχολυτικά φάρμακα για τη μείωση της συχνότητας και της σοβαρότητας των κρίσεων, εάν αυτό φυσικά κριθεί απαραίτητο. Σε πολλές περιπτώσεις οι κρίσεις πανικού αποτελούν σύμπτωμα διαταραχής, όπως κατάθλιψη, κοινωνική φοβία ή διαταραχή πανικού.

Η κρίση πανικού, κατά μία έννοια, εντάσσεται στην ψυχική υγεία και δυστυχώς παρ’ όλη την πρόοδο που έχει σημειωθεί η ψυχική υγεία αποτελεί ακόμα για αρκετό κόσμο ταμπού. Οι άνθρωποι που τα βιώνουν ντρέπονται να μιλήσουν και να αναζητήσουν βοήθεια και ακόμα όταν το κάνουν κρύβουν ότι λαμβάνουν βοήθεια. Φυσικά όλη αυτή η καταπίεση δε βοηθά, απεναντίας επιδεινώνει τα συμπτώματα. Όταν τα συναισθήματα και η ψυχή καταπιέζονται, δεν μπορούν να εκφραστούν με άλλο τρόπο, τότε το σώμα αναλαμβάνει το δύσκολο ρόλο να “μιλήσει” κρούοντας το καμπανάκι του κινδύνου διά της σωματοποίησης των συμπτωμάτων.

Bonus tip: μιλήστε στους οικείου σας, εκπαιδεύστε τους όπως εκπαιδευτήκατε και εσείς στην αντιμετώπιση των κρίσεων ώστε αν συμβεί κατά την παρουσία τους να είναι σε θέση να βοηθήσουν και σε καμία περίπτωση να μην υποτιμήσουν την κατάσταση.