Η μέρα έχει αρχίσει να μικραίνει, και παρότι η θερμοκρασία μέσα σε αυτήν παραμένει αισθητά υψηλή, η βραδινή δροσιά έχει κάνει δειλά την εμφάνισή της, και μαζί με αυτήν ο Σεπτέμβριος, ο πρώτος μήνας του φθινοπώρου, που φέτος για έναν εκνευριστικά περίεργο λόγο, ξεκίνησε Δευτέρα. Ξέρεις καλά για ποιον Σεπτέμβριο σου μιλάω. «Τον θα ξεκινήσω διατροφή και γυμναστήριο από Σεπτέμβριο», αυτόν που έρχεται να σου χτυπήσει «φιλικά» τον ώμο και να σου υπενθυμίσει τους New Year, New Me στόχους που έβαλες τον Ιανουάριο και άφησες στη μέση, ή το χόμπι που τριβελίζει μήνες το μυαλό σου. Aυτόν τον Σεπτέμβρη που σου ζητάει απεγνωσμένα να δώσεις μια κλoτσιά, να τα γκρεμίσεις όλα και να τα ξαναχτίσεις από την αρχή. Και το ότι φέτος ήρθε Δευτέρα, το λες και κομματάκι ειρωνικό, και απονέμεις αυτομάτως τον ορισμό της τσαγκαροδευτέρας, αυτής, που μέχρι κι ο καφές σου χρειάζεται καφέ.
Κι εκεί, κάπου μεταξύ του πικρού καφέ και των πρόσφατων καλοκαιρινών αναμνήσεων, τα καμπανάκια στο κεφάλι σου χτυπάνε ασταμάτητα όπως οι ειδοποιήσεις στο κινητό σου – να πατήσεις αποδοχή στο restart, ελπίζοντας ότι φέτος, επιτέλους, το update θα κατεβεί χωρίς σφάλματα.
Εξαιρετικό ακούγεται. Πόσο ρεαλιστικό είναι όμως; Και κυρίως, μήπως αυτή η ιδέα ότι μπορείς να μηδενίσεις τα πάντα και να ξεκινήσεις από την αρχή είναι περισσότερο μύθος παρά πραγματικότητα;
Το φθινόπωρο ως ψυχολογικό ορόσημο
Αν το καλοκαίρι στην Ελλάδα είναι η εποχή της αναβλητικότητας – όλα μπορούν να περιμένουν μετά τον Δεκαπενταύγουστο – το φθινόπωρο είναι το αντίθετο. Σχολεία, πανεπιστήμια, γραφεία ξαναγεμίζουν, κι ακόμα κι αν δεν έχεις παιδιά, η ατμόσφαιρα της «επιστροφής στα θρανία» σε αγγίζει: ξαναμπαίνεις στο πρόγραμμα, στη ρουτίνα, στις προθεσμίες.
Η ψυχολογία έχει όνομα γι’ αυτό: το «Fresh Start Effect». Ο εγκέφαλός μας λατρεύει τα χρονικά ορόσημα – νέα χρονιά, γενέθλια, αρχή σεζόν. Είναι σαν να τραβάμε μια νοητή γραμμή: «Από εδώ και πέρα θα…». Θα χάσω κιλά, θα κόψω το τσιγάρο, θα οργανώσω το σπίτι μου, θα σταματήσω να μιλάω στον/στην πρώην. Ναι, κάπου εδώ γελάμε όλοι μαζί.
Γιατί η αλήθεια είναι ότι αυτό το «restart» σπάνια κρατάει. Όμως δεν είναι άχρηστο. Αυτή η ψευδαίσθηση διαχωρισμού παλιού-καινούριου δίνει μια βραχυπρόθεσμη ώθηση. Και μερικές φορές αυτό το μικρό σπρώξιμο αρκεί για να ξεκινήσεις κάτι.
Γιατί αγαπάμε τον μύθο της καθαρής αρχής;
Παρόλο που ξέρουμε ότι η ζωή δε λειτουργεί με κουμπάκια διαγραφής, συνεχίζουμε να φαντασιωνόμαστε καθαρές αρχές. Γιατί; Γιατί μας βολεύει. Είναι το ψυχολογικό ισοδύναμο του να λες «από Δευτέρα δίαιτα» ενώ την Κυριακή πλακώνεσαι σε πίτσες και σουβλάκια. Δεν είναι ότι πιστεύεις στ’ αλήθεια πως θα μηδενίσεις το κοντέρ· αλλά ότι χρειάζεσαι την ψευδαίσθηση πως θα μπορούσες αν το ήθελες.
Κι αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό. Ο μύθος λειτουργεί σαν placebo, δίνοντας σου θάρρος να σηκωθείς και να πεις «πάμε πάλι». Το πρόβλημα ξεκινά όταν περιμένεις πως μια ημερομηνία θα σβήσει τα πάντα και θα σε φτιάξει από την αρχή. Εκεί έρχεται η ματαίωση, γιατί καμία «μεγάλη αλλαγή» δεν έρχεται μαγικά.
Η παγίδα της καθαρής αρχής
Το restart του φθινοπώρου, όπως και της νέας χρονιάς, πουλάει σαν προϊόν. New age quotes, planners, detox προγράμματα, workshops «άλλαξε τη ζωή σου σε 21 μέρες». Όμορφα όλα αυτά, αλλά ας μην κοροϊδευόμαστε: καθαρή αρχή δεν υπάρχει. Δεν μπορείς να διαγράψεις την εμπειρία σου, τις συνήθειες που σε ακολουθούν, ούτε και τα σενάρια που κουβαλάς στο κεφάλι σου. Και πάνω απ’ όλα η προσωπικότητα δεν είναι software update και η ρεαλιστική αλήθεια είναι ότι το restart δεν είναι καθαρό. Είναι επιλεκτικό. Δεν πετάς όλο το παρελθόν. Διαλέγεις ποια μικρά πράγματα θα αλλάξεις – και ποια κουβαλάς μαζί σου, γιατί σε χτίζουν.
Τι αλλάζει πραγματικά το φθινόπωρο
Αντί να κυνηγάμε την τέλεια «νέα αρχή», ας δούμε τι αλλάζει στ’ αλήθεια:
-Το σώμα μας συγχρονίζεται με τη φύση. Η μικρότερη μέρα και η πτώση θερμοκρασίας φέρνουν μια φυσική επιβράδυνση. Δεν είσαι τεμπέλης αν νιώθεις πιο κουρασμένος – το βιολογικό σου ρολόι προσαρμόζεται.
-Η διάθεση πέφτει. Όπως τα φύλλα. Στατιστικά, το φθινόπωρο αυξάνονται τα περιστατικά κυκλοθυμίας, άγχους και μελαγχολίας και δεν είναι καθόλου τυχαίο.
-Η κοινωνία επιβάλλει πρόγραμμα. Από το σχολικό κουδούνι μέχρι την εφορία που σου υπενθυμίζει τις δόσεις που πρέπει να πληρώσεις, όλα σε βάζουν σε κλίμα σοβαρότητας.
Άρα, η εποχή από μόνη της μάς ωθεί σε μια μορφή restart. Το θέμα είναι: πώς το κάνουμε χωρίς υπερβολές και χωρίς να φορτωνόμαστε στόχους που ξέρουμε ότι δε θα τηρήσουμε ποτέ;
Μικρές πρακτικές restart χωρίς φανφάρες
Αν με ρωτάς, το restart του φθινοπώρου είναι σαν τα φθινοπωρινά ρούχα: δεν χρειάζεται να αγοράσεις καινούρια γκαρνταρόμπα. Αρκεί να ξεθάψεις μερικά κομμάτια, να τα συνδυάσεις αλλιώς και να προσθέσεις ένα αξεσουάρ για αέρα ανανέωσης.
Μερικές ιδέες που δουλεύουν στ’ αλήθεια:
-Τελετουργίες ευγνωμοσύνης. Όχι να γίνεις γκουρού. Ένα σημειωματάριο με τρία πράγματα που σε κράτησαν όρθιο σήμερα αρκεί.
-Βόλτα στη φύση. Μην υποτιμάς το φθινοπωρινό φως στην Ελλάδα. Ένα περπάτημα στο πάρκο, στο βουνό ή απλώς γύρω από το τετράγωνο βοηθάει να καθαρίσει το κεφάλι σου.
-Οριοθέτηση στόχων. Ένας-δύο στόχοι, όχι δέκα. Θέλεις να οργανώσεις τα οικονομικά σου; Ξεκίνα με το να σημειώνεις τα έξοδα για έναν μήνα. Θέλεις να βελτιώσεις τη διατροφή σου; Ξεκίνα με το να κόβεις το δεύτερο freddo cappuccino.
-Ξεσκαρτάρισμα. Τακτοποίησε το σπίτι, αλλά και το κινητό σου. Σβήσε παλιά screenshots, κάνε unfollow λογαριασμούς που σε βαραίνουν. Χώρος έξω, χώρος μέσα.
-Self-care basics. Ζεστά ροφήματα, γειωτικές ασκήσεις, σταθερός ύπνος. Δε χρειάζεσαι θεραπείες με κρυστάλλους (εκτός αν σ’ αρέσουν, τότε go for it).
-Κοινωνική επανένταξη. Όχι απαραίτητα μεγάλες εξόδους. Μια μικρή παρέα για σινεμά, ένα μάθημα κεραμικής, μια Κυριακή με χαρτιά στο σπίτι. Το «ανήκειν» δε χρειάζεται υπερπαραγωγή.
Επαναπροσδιορίζοντας το restart
Ίσως το πιο χρήσιμο που μπορούμε να κάνουμε είναι να ξαναδούμε τι σημαίνει restart. Όχι θεαματική στροφή, όχι «φέτος θα τα αλλάξω όλα», αλλά μια ήσυχη μετατόπιση. Μια ευκαιρία να αφήσουμε λίγο χώρο σε κάτι νέο, χωρίς να γκρεμίσουμε τα πάντα.
Γιατί αν κάτι μας διδάσκει η φύση είναι η συνέπεια, όχι η υπερβολή. Τα φύλλα πέφτουν κάθε χρόνο, ναι. Αλλά τα δέντρα δε χάνουν τον κορμό τους.
Και τέλος, να σου πω το πιο απλό: το restart δε γίνεται μαζικά. Είναι προσωπική υπόθεση. Για μένα μπορεί να σημαίνει «αφήνω πίσω την ανάγκη να απαντάω σε όλα τα μηνύματα μέσα σε μισή ώρα». Για σένα μπορεί να σημαίνει «ξαναβάζω το περπάτημα στη ζωή μου». Μην ψάχνεις το restart στην τέλεια λίστα ή στα viral challenges. Ψάξ’ το εκεί που υπάρχει αλήθεια για σένα.
Γιατί αν σου υπενθυμίζει κάτι το φθινόπωρο, είναι αυτό: ξεκινάς όχι με ό,τι θα ήθελες να έχεις, αλλά με ό,τι έχεις. Και όσο μεγαλώνεις, τόσο περισσότερο εκτιμάς αυτή τη μικρή, σιωπηλή μετατόπιση ως αληθινή πρόοδο. Το restart δεν είναι πυροτεχνήματα. Είναι ένα ψιθυριστό «πάμε πάλι». Με τις ρυτίδες, τις αποτυχίες, τα χαμόγελα και τις ενοχές σου στο ίδιο σακίδιο. Και αυτό το κάνει πολύ πιο αυθεντικό απ’ ό,τι υπόσχεται οποιοδήποτε workshop.
Συντάκτης: Κρίστη Σταθοπούλου
