Μπορείς να φανταστείς να στέκεσαι σε ένα δωμάτιο, να κλείνεις τα μάτια σου και να «ακούς» τις σκέψεις κάποιου άλλου, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά; Ή να ξυπνάς ένα πρωί και να συνειδητοποιείς ότι οι σκέψεις σου δεν είναι δικές σου; Ή ότι μπορείς να συνεργαστείς με άλλους, χωρίς να ανταλλάξεις ούτε λέξη, ούτε βλέμμα, ούτε καν ένα νεύμα; Όχι, δεν είναι σκηνή από ταινία επιστημονικής φαντασίας, ούτε κάποιο μαγικό κόλπο. Είναι η πραγματικότητα που ξεκλείδωσε η επιστήμη, και ναι, είναι τόσο συναρπαστικό όσο ακούγεται! Επιστήμονες κατάφεραν να μεταφέρουν σκέψεις ανάμεσα σε τρία άτομα, ανοίγοντας ένα νέο κεφάλαιο στην ανθρώπινη επικοινωνία. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό για το μέλλον μας; Κράτα την ανάσα σου, γιατί αυτό το ταξίδι θα σε αφήσει με το στόμα ανοιχτό.
Η πρώτη μετάδοση σκέψεων μέσω τεχνολογίας
Η πρώτη πετυχημένη έρευνα που αφορούσε την τηλεπάθεια –ή μάλλον, τη μετάδοση σκέψεων μέσω τεχνολογίας είχε πραγματοποιηθεί από μια ομάδα ερευνητών από την Γαλλία, την Ισπανία και τις ΗΠΑ το 2014 και είχε δημοσιευτεί επίσημα στην επιστημονική σελίδα PLOS ONE. Οι επιστήμονες είχαν καταφέρει κάτι που μέχρι τότε φάνταζε αδύνατο: να μεταφέρουν πληροφορίες απευθείας από τον εγκέφαλο ενός ανθρώπου στον εγκέφαλο ενός άλλου, με τη βοήθεια του διαδικτύου και προηγμένων τεχνολογιών EEG καταγράφει ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου) και TMS (διεγείρει περιοχές του εγκεφάλου μέσω μαγνητικών παλμών). Στην πράξη, ο «πομπός» σκεφτόταν μια λέξη – όπως το «hola» ή το «ciao» – και ο «δέκτης», χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, λάμβανε το μήνυμα απευθείας στον εγκέφαλό του, χωρίς να ακούσει ή να διαβάσει τίποτα.
Η επανάσταση της τριπλής εγκεφαλικής επικοινωνίας
Τα χρόνια πέρασαν η επιστήμη συνέχισε να κάνει άλματα και πρόσφατα ομάδα του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον κατάφερε να πάει αυτό το επίτευγμα έτη φωτός μπροστά, δημιουργώντας το BrainNet, το πρώτο σύστημα στον κόσμο που επιτρέπει σε τρεις ανθρώπους να επικοινωνήσουν ταυτόχρονα και απευθείας με το μυαλό τους, με την απουσία κάθε παραδοσιακής μορφής επικοινωνίας.
Στο πείραμα που πραγματοποιήθηκε, συμμετείχαν 5 ομάδες των 3 ατόμων η καθεμία. Η κάθε ομάδα αποτελούνταν από δύο «Πομπούς» και έναν «Δέκτη». Η ομάδα των «πομπών» φορούσε ειδικά καλύμματα EEG που κατέγραφαν τα εγκεφαλικά τους κύματα και μέσω ενός παιχνιδιού τύπου Tetris, αποφάσιζαν αν πρέπει να περιστραφεί ή όχι ένα κομμάτι. Οι αποφάσεις τους μετατρέπονταν σε ψηφιακά σήματα και αποστέλλονταν μέσω διαδικτύου στον «δέκτη». Εκείνος με τη σειρά του λάμβανε αυτά τα σήματα μέσω διακρανιακής μαγνητικής διέγερσης (TMS) στον οπτικό φλοιό του εγκεφάλου του. Έβλεπε λάμψεις φωτός που αντιστοιχούσαν στις αποφάσεις των αποστολέων και έπαιρνε την τελική απόφαση για το παιχνίδι, βασιζόμενος αποκλειστικά σε αυτά τα ερεθίσματα.
Το εντυπωσιακό είναι πως το πείραμα δε σταμάτησε στην απλή μετάδοση ενός σήματος. Ακολούθησε δεύτερος γύρος, όπου οι πομποί μπορούσαν να ανατροφοδοτήσουν τον δέκτη, ώστε να διορθώσει τυχόν λάθη. Έτσι, δημιουργήθηκε μια πρωτόγονη μορφή «συνομιλίας» μεταξύ εγκεφάλων, χωρίς καμία εξωτερική παρέμβαση. Η συνεργασία πραγματοποιήθηκε σε πραγματικό χρόνο, με τους συμμετέχοντες να λειτουργούν ως ένα ενιαίο δίκτυο.
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά με τη μέση ακρίβεια στην επίλυση του παιχνιδιού να φτάνει το 81%. Ακόμη πιο συναρπαστικό ήταν το γεγονός ότι, όταν οι πομποί εξέπεμπαν τεχνητά παραπλανητικά σήματα, οι δέκτες κατάφερναν να αναγνωρίσουν ποιος πομπός ήταν πιο αξιόπιστος, βασιζόμενοι αποκλειστικά στα σήματα που λάμβαναν απευθείας στον εγκέφαλό τους. Έτσι το BrainNet λειτούργησε σαν ένα πρωτόγονο κοινωνικό δίκτυο εγκεφάλων, όπου η εμπιστοσύνη και η συνεργασία αναπτύσσονται χωρίς παραδοσιακούς τρόπους επικοινωνίας.
Τι σημαίνει αυτό για το μέλλον μας;
Μετά από αυτό, το μέλλον της επικοινωνίας φαντάζει μαγικό. Και ας είμαστε ειλικρινείς! Υπάρχει άνθρωπος που δεν τον ιντριγκάρει η ιδέα ότι θα μπορεί να στείλει μια σκέψη από την Αθήνα σε κάποιον στο Τόκιο χωρίς να ανοίξει το στόμα του; Και δεν είναι μόνο η τηλεπάθεια. Σκέψου τι έρχεται μετά. Τηλεμεταφορά; Ή μήπως ένα μέλλον όπου η επικοινωνία μας θα είναι τόσο άμεση και βαθιά που οι λέξεις θα μοιάζουν… παλιομοδίτικες; Η έρευνα αυτή είναι μόνο η αρχή. Οι επιστήμονες ήδη μιλούν για τη δυνατότητα μετάδοσης πιο πολύπλοκων μηνυμάτων, εικόνων ή ακόμα και συναισθημάτων. Φαντάσου να μπορείς να «στείλεις» την αίσθηση ενός ηλιοβασιλέματος ή το συναίσθημα της χαράς σε κάποιον που βρίσκεται στην άλλη άκρη του πλανήτη!
Βέβαια, γνωρίζουμε καλά πως ένα νόμισμα έχει πάντα δύο όψεις. ‘Ετσι και με αυτή την ανακάλυψη αρχίζουν να γεννώνται ερωτήματα. Πώς θα προστατευτεί η ιδιωτικότητα των σκέψεών μας; Ή, θα μπορούσε αυτή η τεχνολογία να χρησιμοποιηθεί με λάθος τρόπο και με ποιον; Οι ερευνητές τονίζουν ότι η μελέτη τους ήταν μόνο ένα πρώτο βήμα, σε αυστηρά ελεγχόμενες συνθήκες, αλλά το μέλλον απαιτεί προσεκτική διαχείριση. Ας μην αφήσουμε όμως τις ανησυχίες να κλέψουν τη λάμψη αυτής της στιγμής. Η ανθρωπότητα μόλις έκανε ένα τεράστιο άλμα, και αυτό από μόνο του είναι λόγος για να γιορτάσουμε.
Η τηλεπάθεια, λοιπόν, δεν είναι πια όνειρο. Είναι ένα επιστημονικό επίτευγμα που μας δείχνει πόσο μακριά μπορούμε να φτάσουμε όταν ο εγκέφαλός μας συνεργάζεται με την τεχνολογία. Και το καλύτερο; Αυτή η πρόοδος δε σταματά εδώ. Η επιστήμη τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα, και κάθε μέρα μας φέρνει πιο κοντά σε έναν κόσμο όπου τα όρια της φαντασίας δοκιμάζονται. Οι ανθρώπινες δυνάμεις είναι ασύλληπτες, και αυτό που κάποτε βλέπαμε σε ταινίες επιστημονικής φαντασίας –από διαστημικά ταξίδια μέχρι την ανάγνωση σκέψεων– πολύ σύντομα θα είναι μέρος της καθημερινότητάς μας. Οπότε, την επόμενη φορά που θα δεις μια ταινία και θα πεις «αυτό δεν γίνεται», ξανασκέψου το. Το μέλλον είναι εδώ, και είναι πιο μαγικό από ό,τι φανταζόσουν.
Επιμέλεια κειμένου: Αγγελική Θεοχαρίδη
