Πώς θα σας φαινόταν όταν ήσασταν μικροί, την ώρα που παίζατε στη γειτονιά με τους φίλους σας, να σκέφτεστε πως καλύτερα να γυρίσετε σπίτι για να κάνετε δουλειές ή να μην πάτε καθόλου για παιχνίδι, για να μην αφήσετε μόνη της τη μητέρα σας που μπορεί να σκέφτεστε ότι νιώθει μοναξιά ή θλίψη;
Υπάρχουν παιδιά όπου η καθημερινότητά τους δεν περιλαμβάνει ώρες παιχνιδιού, αλλά καθαριότητα σπιτιού. Υπάρχουν παιδιά που δεν περνάνε τον χρόνο τους σε μία τηλεόραση βλέποντας το αγαπημένο τους πρόγραμμα, αλλά στηρίζοντας τον δυστυχισμένο γονιό τους. Κάποια παιδιά δε βρίσκουν ζεστό φαγητό στο τραπέζι, αλλά πρέπει εκείνα να το ετοιμάσουν, αφού κανείς άλλος δεν έχει τον χρόνο να το κάνει γι’ αυτά. Υπάρχουν παιδιά που γίνονται γονείς, πριν ακόμα γεννήσουν.
Δε νομίζω πως κανένας γονιός το κάνει επίτηδες· απλά η πίεση, η καθημερινότητα και τα άλυτα ψυχολογικά του προβλήματα έχουν ως αποτέλεσμα αυτή την κατάσταση. Κι όσο αυτοί σκέφτονται «κοίτα, μεγαλώνω έναν υπεύθυνο και ώριμο για την ηλικία του νέο», ξεχνάνε πως αναγκάζουν ένα πλάσμα να προσπεράσει ένα ολόκληρο στάδιο της ζωής του, όπου του ανήκει ο χρόνος του να μην έχει υποχρεώσεις, αλλά να μαθαίνει πως είναι να έχει.
Αυτά τα παιδιά έχουν μόνιμα ένα αίσθημα ευθύνης και φόβου. Για το αν είναι αρκετά, αν κάνουν τα πράγματα σωστά, αν είναι οι γονείς τους χαρούμενοι. Κι αν δεν είναι χαρούμενοι, ρίχνουν όλο το φταίξιμο πάνω τους. Διότι πιστεύουν ότι δεν κάνουν τα πράγματα όπως πρέπει. Και να σας πω κάτι; Δεν κάνουν τα πράγματα όπως πρέπει, γιατί δεν ξέρουν. Και είναι λογικό. Δεν έχουν καμία δουλειά να ξέρουν πώς να διαχειριστούν έναν θλιμμένο γονιό που είχε δύσκολη μέρα στη δουλειά, ούτε πώς να συμβάλουν στην ανατροφή του μικρότερου αδερφού τους.
Τον κίνδυνο αυτό διατρέχουν συχνότερα τα μεγαλύτερα παιδιά της οικογένειας, έναντι των πιο μικρών, που εκ των πραγμάτων διαθέτουν λιγότερες ικανότητες. Αντίστοιχος κίνδυνος εντοπίζεται στις οικογένειες που αντιμετωπίζουν σοβαρές κοινωνικοοικονομικές δυσκολίες ή στις οικογένειες που για κάποιο λόγο ο ένας από τους δύο γονείς απουσιάζει ή αντιμετωπίζει ένα σοβαρό πρόβλημα σωματικής ή ψυχικής υγείας.
Αυτές είναι καταστάσεις όπου δυστυχώς ακολουθούν το κάθε άτομο και στην ενήλικη ζωή του. Πάντα υπάρχει η αίσθηση ότι πρέπει να προσέχει τους άλλους και να βάζει τις ανάγκες των άλλων πάνω από τις δικές του. Είναι πολύ ευαίσθητοι και έχουν την ανάγκη να ξεπληρώνουν στο διπλάσιο την παραμικρή προσοχή που τους δίνει ένα τρίτο άτομο. Δε νιώθουν ποτέ επαρκείς με τον εαυτό τους. Ένα αίσθημα ευθύνης τους ακολουθεί μόνιμα και την ανάγκη να τα κάνουν όλα μόνοι τους. Ένα αίσθημα κενού και διαφοροποίησης από τους υπόλοιπους. Σε ακραίες περιπτώσεις, το «γονεϊκό» παιδί μπορεί να στραφεί εναντίον των γονέων του.
Υπάρχουν θετικά σε αυτόν τον τρόπο διαπαιδαγώγησης; Ίσως… Αυτά τα άτομα συνήθως γίνονται υπεύθυνα και ανεξάρτητα γρήγορα. Βέβαια, με ό,τι αντίκτυπο έχει αυτό στην προσωπικότητα και την ψυχοσύνθεσή τους. Δεδομένου βέβαια ότι συχνά οι γονείς δεν υιοθετούν συνειδητά αυτή τη στάση απέναντι στα παιδιά, αλλά προέρχεται συνήθως από δικά τους τραύματα και επώδυνων παιδικών χρόνων, δεν μπορούμε να κρίνουμε τους ίδιους, αλλά να είμαστε δίπλα στην κάθε οικογένεια και να ζητάμε από τους γονείς να ακούνε τα παιδιά τους.
Συντάκτης: Βαλάντου Σαρρή
