Ζούμε σε μια εποχή που οι ταμπέλες έχουν αρχίσει να μας κουράζουν. Η λέξη «σχέση» μοιάζει με βαρίδι, ένα φορτίο που πολλοί αποφεύγουν, σαν να σημαίνει αναπόφευκτα ευθύνες, υποχρεώσεις, δέσμευση που ίσως μοιάζει με παγίδα. Από την άλλη, η μοναξιά δεν είναι εύκολη. Η σωματική και συναισθηματική σύνδεση είναι ανάγκη, όχι πολυτέλεια. Έτσι γεννήθηκε και γιγαντώθηκε το φαινόμενο «friends with benefits»∙ φίλοι με προνόμια, φίλοι με σώματα που συναντιούνται, με βλέμματα που μισό καίγονται, με ψυχές που προσπαθούν να πείσουν τον εαυτό τους ότι μπορούν να μείνουν ουδέτερες.
Είναι, όμως, αλήθεια αυτή η ουδετερότητα; Ή μήπως το «χωρίς δεσμεύσεις» είναι απλώς μια μάσκα που φοράμε για να κρύψουμε τον φόβο μας;
Η γοητεία της ελευθερίας
Υπάρχει κάτι απελευθερωτικό στο να μπορείς να ζήσεις τη στιγμή χωρίς σχέδια για το αύριο. Το να ξέρεις ότι δε χρειάζεται να στείλεις «πού είσαι;» ή να απολογηθείς που θες λίγο χρόνο μόνος σου. Οι φίλοι με προνόμια λειτουργούν σαν συμβόλαιο ανεπίσημο: συναντιόμαστε, περνάμε καλά, κρατάμε τη ζωή μας χωριστά. Μια μορφή απόδρασης από τα παραδοσιακά μοντέλα σχέσεων, που πολλές φορές καταλήγουν σε ασφυξία.
Και για κάποιους, αυτό αρκεί. Γιατί όντως υπάρχουν άνθρωποι που νιώθουν καλύτερα έξω από τις νόρμες. Άνθρωποι που βρίσκουν αλήθεια στην πολλαπλότητα των εμπειριών και που η ελευθερία τους δεν είναι πρόφαση, αλλά τρόπος ύπαρξης. Για αυτούς, το «χωρίς δέσμευση» είναι γνήσιο, δε χρειάζεται επεξήγηση.
Ο φόβος πίσω από το “χωρίς”
Όμως, δεν είναι πάντα έτσι. Συχνά, το «δε θέλω σχέση» σημαίνει «φοβάμαι τη σχέση». Φοβάμαι μήπως χάσω τον εαυτό μου, μήπως πληγωθώ, μήπως αναγκαστώ να δείξω πτυχές που ούτε εγώ δεν αντέχω. Φοβάμαι μήπως δεθείς μαζί μου περισσότερο απ’ όσο μπορώ να αντέξω.
Οι φίλοι με προνόμια γίνονται τότε καταφύγιο∙ μια βολική μέση λύση. Δεν είμαι μόνος, αλλά ούτε και εκτεθειμένος ολοκληρωτικά. Δίνω κάτι από μένα, κρατάω το υπόλοιπο κρυμμένο. Είναι σαν να μπαίνεις στη θάλασσα μέχρι τα γόνατα∙ νιώθεις το νερό, νιώθεις τη δροσιά, αλλά δεν αφήνεις τον εαυτό σου να βουτήξει πραγματικά.
Και το ερώτημα είναι: πόσο αντέχεις να μείνεις στα ρηχά;
Το παράδοξο των συναισθημάτων
Το μεγαλύτερο ψέμα πίσω από τις σχέσεις χωρίς «ταμπέλα» είναι ότι μπορούμε να ελέγξουμε τα συναισθήματα. Ότι μπορούμε να συμφωνήσουμε από πριν: «θα μείνουμε απλώς φίλοι, δε θα ερωτευτούμε». Μα η καρδιά δεν υπακούει σε συμβόλαια.
Κάπου ανάμεσα σε μια βραδιά με μουσική, σε ένα βλέμμα που κρατά λίγο παραπάνω, σε μια τυχαία συζήτηση για παιδικά τραύματα ή για το αγαπημένο χρώμα, γεννιέται κάτι που δεν προγραμμάτιζες. Και τότε, όλη η ουδετερότητα διαλύεται. Κάποιος από τους δύο θα νιώσει λίγο παραπάνω. Κάποιος θα βρεθεί να διαβάζει τα ποιήματα του άλλου σαν κρυφά ημερολόγια. Κάποιος θα πει «φοβάμαι πως σε θέλω»∙ και εκεί αρχίζει η πραγματική σύγκρουση.
Απελευθέρωση ή φυγή;
Δεν υπάρχει μία απάντηση. Για κάποιους, όντως οι σχέσεις με προνόμια λειτουργούν σαν χώρος ελευθερίας, ειλικρίνειας και αυθεντικότητας. Για άλλους, είναι απλώς ένας τρόπος να αποφύγουν τη δέσμευση, να μείνουν ασφαλείς, να αποφύγουν την πιθανότητα ρήξης.
Το κλειδί δεν είναι ο όρος «friends with benefits», αλλά η πρόθεση πίσω από αυτόν.
Αν είναι επιλογή που πηγάζει από συνειδητότητα, από την ανάγκη να ζήσεις διαφορετικά, τότε ίσως όντως είναι μορφή ελευθερίας.
Αν όμως είναι άρνηση να κοιτάξεις κατάματα τους φόβους σου, τότε δεν είναι απελευθέρωση∙ είναι φυγή καμουφλαρισμένη.
Οι σύγχρονες σχέσεις σε κρίση ταυτότητας
Στην εποχή μας, οι σχέσεις ψάχνουν ξανά ταυτότητα. Δε μας αρκεί πια το παραδοσιακό μοντέλο του «μαζί για πάντα» χωρίς αμφισβήτηση. Αλλά ούτε και το επιφανειακό «τίποτα δεν έχει σημασία» μας καλύπτει. Βρισκόμαστε σε μια ενδιάμεση ζώνη, προσπαθώντας να ισορροπήσουμε ανάμεσα στην ανάγκη για ελευθερία και στην ανάγκη για σύνδεση. Ίσως αυτό που λείπει δεν είναι η ταμπέλα, αλλά η ειλικρίνεια. Να ξέρεις γιατί βρίσκεσαι σε μια τέτοια σχέση. Να παραδέχεσαι στον εαυτό σου αν αυτό που θες είναι απλώς μια ανάσα ή αν φοβάσαι να ζητήσεις κάτι πιο βαθύ.
Φίλοι με προνόμια. Ελευθερία ή φόβος; Η αλήθεια, όπως πάντα, κρύβεται κάπου στη μέση. Ίσως είναι και τα δύο ταυτόχρονα: μια προσπάθεια να αγγίξουμε την απόλαυση της στιγμής και μια ταυτόχρονη άρνηση να βουτήξουμε στον κίνδυνο της αγάπης. Το σίγουρο είναι πως κάθε φορά που λέμε «χωρίς δέσμευση», κάτι μέσα μας ψιθυρίζει το αντίθετο. Γιατί η δέσμευση δεν είναι φυλακή∙ είναι καθρέφτης. Και οι καθρέφτες πονάνε, μα δείχνουν την αλήθεια. Κι ίσως τελικά, η πιο αυθεντική ελευθερία να μην είναι το «χωρίς δεσμεύσεις», αλλά το θάρρος να αφεθείς εκεί που φοβάσαι περισσότερο.
Συντάκτης: Ίννα Σταύρου
