Η ψυχοθεραπεία μέσω έκθεσης σε VR είναι νέο εργαλείο της εποχής μας

Η ψυχή ζητάει χώρο. Η τεχνολογία της τον δίνει. Εκεί που τελειώνει ο καναπές, αρχίζει η νέα γενιά θεραπείας. Και θα το πω από την αρχή, χωρίς περιστροφές: η ψυχοθεραπεία στην Ελλάδα έχει μείνει για χρόνια κολλημένη σε ένα παλιό αφήγημα. Ένα αφήγημα που λέει ότι η θεραπεία γίνεται μόνο σε έναν καναπέ, απέναντι από έναν άνθρωπο. Κι αν δεν μπορείς, δεν προλαβαίνεις ή δε σου ταιριάζει αυτό το μοντέλο; Ε, τότε «δεν είσαι για θεραπεία».

Αυτή η προσέγγιση όμως, το 2025, είναι απλώς ανεπαρκής. Για χρόνια μπερδέψαμε τη θεραπεία με τον χώρο όπου γίνεται. Τώρα που η τεχνολογία την απελευθέρωσε, είναι η στιγμή να την ξαναδούμε από την αρχή. Δεν το λέω ως τεχνολογική θαυμάστρια, ούτε ως άτομο που πιστεύει ότι τα apps ή τα VR γυαλιά θα αντικαταστήσουν τον άνθρωπο. Το λέω γιατί βλέπω γύρω μου ανθρώπους που θα ήθελαν να ζητήσουν βοήθεια αλλά δεν το κάνουν. Και η νέα γενιά εργαλείων ψυχικής υγείας τους δίνει αυτό που δεν τους έδωσε ποτέ το κλασικό μοντέλο: ένα πρώτο, ασφαλές, μη κριτικό βήμα.

Η mindfulness δεν είναι μόδα, ούτε «listen to your breath». Είναι μια μέθοδος που, με τη βοήθεια της τεχνολογίας, γίνεται επιτέλους πρακτική. Όταν μια εφαρμογή αντιλαμβάνεται από τους παλμούς σου ότι έχεις ένταση και σου στέλνει υπενθύμιση να ηρεμήσεις, αυτό δεν είναι πολυτέλεια — είναι παρέμβαση τη σωστή στιγμή. Κάτι που ο οργανισμός χρειάζεται. Ναι, δεν αντικαθιστά τον θεραπευτή. Αλλά δεν πηγαίνεις στον θεραπευτή κάθε φορά που το άγχος ανεβαίνει στις 2 το μεσημέρι. Η mindfulness τεχνολογία σου δίνει έναν τρόπο να μη φτάνεις στο σημείο της κατάρρευσης για να ασχοληθείς με σένα.

Το biofeedback, επίσης, δεν είναι ένα gadget που απλώς φοριέται. Ξεσκεπάζει αυτό που τόσα χρόνια νιώθαμε αλλά αγνοούσαμε. Το σώμα στέλνει σήματα που μάθαμε να προσπερνάμε — μέχρι να γίνει έκρηξη. Το biofeedback σε αναγκάζει να δεις αυτό που νιώθει το σώμα σου πριν το νιώσει το μυαλό σου, κι αυτό για όσους ζουν με χρόνιο άγχος είναι λυτρωτικό.

Κι αν οι περισσότεροι φοβούνται τα VR, εγώ θα πω κάτι ξεκάθαρα: η θεραπεία έκθεσης σε VR είναι από τα πιο ελπιδοφόρα εργαλεία της εποχής μας. Δεν σε πετά μέσα στον φόβο σου χωρίς δίχτυ ασφαλείας. Σε εκπαιδεύει σε έναν ελεγχόμενο χώρο, στον ρυθμό σου. Μια τεχνητή συνθήκη με αληθινά οφέλη. Προτιμώ χίλιες φορές έναν άνθρωπο που νικά τον φόβο ύψους στο σαλόνι του με VR, παρά έναν άνθρωπο που ντρέπεται να ζητήσει βοήθεια και μένει παγιδευμένος.

Το πιο αμφιλεγόμενο εργαλείο είναι τα AI ψυχοθεραπευτικά συστήματα. Κι όμως: είναι χρήσιμα — πολύ πιο χρήσιμα απ’ όσο νομίζουμε. Όχι επειδή αντικαθιστούν τον θεραπευτή. Δεν μπορούν να μιμηθούν την ανθρώπινη σχέση. Αλλά μπορούν να είναι εκεί 24/7. Όχι για διάγνωση ή κατεύθυνση. Για υποστήριξη. Για ρύθμιση. Για την κρίσιμη στιγμή όπου χρειάζεσαι να βάλεις τις σκέψεις σου σε σειρά, όχι στην ώρα του ραντεβού. Κι αν αυτό σώσει έστω κι έναν άνθρωπο από το να βουλιάξει μέσα στη νύχτα, είναι απαραίτητο.

Αξίζει όλη αυτή η επανάσταση; Ναι — χωρίς δεύτερη σκέψη. Όχι επειδή η τεχνολογία είναι τέλεια, αλλά επειδή το παλιό μοντέλο δεν ήταν αρκετό για όλους. Η Ψυχοθεραπεία 2.0 δεν έρχεται να ακυρώσει τον καναπέ. Έρχεται να τον συμπληρώσει, να τον εξελίξει, να τον εκδημοκρατίσει. Γιατί υπάρχουν άνθρωποι που δεν θα πατήσουν ποτέ σε γραφείο θεραπευτή: όχι επειδή δεν χρειάζονται βοήθεια, αλλά επειδή η διαδικασία τους τρομάζει. Κι αν ένα VR περιβάλλον, ένα app, ένα AI σύστημα ή μια mindfulness τεχνική τους δώσει δρόμο προς τον εαυτό τους, τότε είμαι υπέρ — όχι αύριο, τώρα.

Η θεραπεία δεν είναι τίτλος, δεν είναι prestige, δεν είναι καθωσπρέπει ραντεβού στις 18:00. Είναι πρόσβαση, τόλμη, ειλικρίνεια και επιλογή. Και η τεχνολογία — όπως κι αν τη νιώθουμε — έφερε επιτέλους επιλογές. Η θεραπεία δεν είναι σημάδι αδυναμίας. Είναι το πιο γενναίο «ναι» που θα πεις ποτέ στον εαυτό σου. Κι αν υπάρχει έστω ένας τρόπος — παραδοσιακός ή ψηφιακός — που μπορεί να σε κάνει λίγο πιο ελαφρύ, λίγο πιο ήρεμο, λίγο πιο κοντά σε σένα, δοκίμασέ τον. Γιατί η ζωή δε θέλει τέλειους ανθρώπους∙ θέλει ανθρώπους που τολμούν να αλλάξουν.