Αν αποφασίσεις να επισκεφθείς τα Μετέωρα, θα ανακαλύψεις έναν τόπο όπου η φύση και ο άνθρωπος ενώθηκαν σε ένα μοναδικό, διαχρονικό τοπίο. Οι τεράστιοι βράχοι που υψώνονται πάνω από την Καλαμπάκα μοιάζουν να αγγίζουν τον ουρανό και πάνω σε αυτούς χτίστηκαν τα μοναστήρια, τα οποία μαγεύουν με την ιστορία, την τοποθεσία και την αρχιτεκτονική τους. Αν τα επισκεφτείς μία φορά, η ιστορία, η ξεχωριστή τοποθεσία και η αρχιτεκτονική τους θα σε μαγέψουν και θα θέλεις να επιστρέψεις ξανά στο σημείο όπου η πνευματικότητα συναντά τη φύση.
Οι πρώτοι που αναζήτησαν ησυχία στα Μετέωρα ήταν ασκητές μοναχοί, οι οποίοι γύρω στα τέλη του 9ου με αρχές του 10ου αιώνα άρχισαν να καταφεύγουν στις σπηλιές των βράχων για απομόνωση και προσευχή. Σταδιακά, αυτές οι ξεχωριστές ερημιές συγκροτήθηκαν σε σκήτες και μικρές μονές οργανωμένες ως κέντρα λατρείας. Ένα κρίσιμο σημείο στην ανάπτυξη των Μετεώρων είναι η ίδρυση της Μονής Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, γνωστής ως «Μεγάλο Μετέωρο», από τον όσιο Αθανάσιο. Εκείνος ήταν που έδωσε στο μεγάλο βράχο το όνομα «Μετέωρο» με την έννοια «ανηρτημένο», «ανάμεσα στον ουρανό και τη γη», και θέσπισε κοινοβιακό τυπικό, δηλαδή κοινή ζωή μοναχών, εμπνευσμένο από την παράδοση του Αγίου Όρους.
Στους επόμενους δύο αιώνες (14ος-15ος) χτίστηκαν πολλά μοναστήρια, κορυφώνοντας την ακμή του μοναχισμού στα Μετέωρα. Κατά τον 16ο και τον 17ο αιώνα οι μονές ήταν σε πνευματική άνθηση, με πλούσιες τοιχογραφίες και σημαντικά κειμήλια. Όμως ακολούθησαν περίοδοι δυσκολίας με πληθυσμιακές, πολεμικές και φυσικές πιέσεις, οι οποίες περιόρισαν τη λειτουργία μερικών μονών. Σήμερα, από τα ιστορικά μοναστήρια που υπήρχαν (υπολογίζονται περίπου 24), λειτουργούν μόνο έξι: η Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (Μεγάλο Μετέωρο), η Μονή Βαρλαάμ, η Μονή Αγίου Νικολάου Αναπαυσά, η Μονή Αγίας Τριάδος, η Μονή Ρουσάνου και η Μονή Αγίου Στεφάνου.
Οι τεράστιοι βράχοι των Μετεώρων είναι κυρίως από ψαμμίτη και κροκαλοπαγείς σχηματισμούς που προέρχονται από ιζήματα θαλάσσης και ποταμών, τα οποία στρώθηκαν από το Ολιγόκαινο και Μειόκαινο. Πάνω τους βρίσκονται τα μεταγενέστερα ιζήματα της θεσσαλικής πεδιάδας, που καλύπτουν το νότιο τμήμα του συμπλέγματος των Μετεώρων. Η τεκτονική ανύψωση της περιοχής, σε συνδυασμό με τη διάβρωση και τις καιρικές επιδράσεις, διαμόρφωσαν τους κάθετους ή σχεδόν κάθετους βράχους που βλέπεις σήμερα: ψηλά μονοπάτια, απόκρημνες κορυφές, δυσπρόσιτες πλαγιές.
Το μεγάλο αρχιτεκτονικό επίτευγμα ήταν η προσαρμογή των μονών πάνω στους βράχους αυτούς. Τρόποι πρόσβασης που σήμερα θεωρούνται ρουτίνα ήταν πρωτόγνωρες προσπάθειες, όπως οι ανεμόσκαλες (σκάλες που τραβούσαν προς τα πάνω), τα δίχτυα, τα σχοινιά και τα καλαίσθητα αλλά εξαιρετικά επικίνδυνα συστήματα μεταφοράς υλικών και ανθρώπων.
Πολλές σκάλες λαξεύτηκαν στον ίδιο τον βράχο στις αρχές του 20ού αιώνα, ώστε να διευκολύνουν την πρόσβαση. Από πλευράς δομής, τα μοναστήρια διαθέτουν καθολικά (εκκλησίες), τράπεζες, κελιά, αποθήκες, παρεκκλήσια, ξενώνες — όλα χτισμένα με πέτρα, ξύλο και κεραμίδια, με λεπτομέρεια στις τοιχογραφίες που συχνά καλύπτουν εσωτερικά τοιχώματα και θόλους. Η αρχιτεκτονική τους συνδυάζει τη βιωσιμότητα, λόγω των περιορισμένων χώρων και των δυσκολιών στην πρόσβαση, με την πνευματικότητα και τη λειτουργικότητα για προσευχή, ησυχία και περισυλλογή. Μάλιστα, αξίζει να τονιστεί πως τα Μετέωρα είναι προστατευόμενος βιότοπος του δικτύου Natura 2000.
Αν πας στα Μετέωρα, έτοιμος να απολαύσεις σιωπή και μεγαλείο, θα δεις ότι δεν είναι απλώς τουριστικό αξιοθέατο. Είναι ένας τόπος που σε καλεί να σταματήσεις, να κοιτάξεις τους αιώνες πάνω στους βράχους, τη ζωή που άνθισε εκεί, την τέχνη και την αρχιτεκτονική, οι οποίες μοιάζουν να είναι εφάμιλλες της πνευματικότητας. Τα Μετέωρα θα σου μιλήσουν και θα σε αφήσουν με κάτι που κρατά για πάντα. Είτε το ονομάσεις πνευματικότητα, είτε ησυχία, είτε ακόμη και ηρεμία, θα σε κάνει να θέλεις να επιστρέψεις εκεί και να βιώσεις έναν ασκητικό —όπως μπορεί να ειπωθεί— τρόπο, σαν ένα διάλειμμα από την πολύβουη καθημερινότητά σου· εκεί που όλα σιωπούν για λίγο, οι ρυθμοί κατεβαίνουν και η περισυλλογή κυριαρχεί.
Συντάκτης: Μαριάννα Χατζή
