Πώς μπορεί άραγε μια πόλη να θεωρηθεί ερωτική; Αν ο ορισμός του έρωτα δεν περιορίζεται σε υπερβολές και θεαματικές υποδομές, αλλά χωράει μέσα σε σιωπές, στα αργά βήματα, στις κρυφές γωνιές και στη μυστηριώδη ατμόσφαιρα, τότε τα Ιωάννινα μπορούν να σταθούν ψηλά σε αυτή τη λίστα. Όχι ως μια καρικατούρα πόλης σαν καρτ ποστάλ, αλλά ως ένας ζωντανός τόπος όπου το συναίσθημα βρίσκει χώρο να απλωθεί. Μια πόλη που χωρίς να το διαφημίζει, ξέρει να ανάβει τη φλόγα του ρομαντισμού μέσα από το καθημερινό της τοπίο.
Το πρώτο πράγμα που νιώθει κανείς στα Ιωάννινα είναι πως η πόλη δε βιάζεται. Μοιάζει να ανασαίνει αργά, σαν να θέλει να σου δώσει χρόνο να κοιτάξεις γύρω σου. Και μέσα σε αυτήν την απλότητα, τα στενά της Παλιάς Πόλης αποκαλύπτουν τον χαρακτήρα της. Πέτρινα σοκάκια, μικρά παράθυρα που φωτίζονται νωρίς το βράδυ, παλιά οθωμανικά σπίτια και σημεία που μοιάζουν να στάθηκαν ανέγγιχτα στον χρόνο. Εκεί, αν περπατήσεις, μπορείς να ανακαλύψεις αυτήν τη μικρή επιθυμία ποιότητας που έχουν μόνο οι πόλεις με βαθιά μνήμη. Στα ήσυχα περάσματα του Κάστρου, όπου το φως πέφτει διαφορετικά ανάλογα με την ώρα, τα γκρίζα των τοίχων αντανακλούν με μικρές χρυσές πινελιές. Αυτός ο χρωματικός διάλογος πέτρας και φωτός δημιουργεί μια ατμόσφαιρα σχεδόν κινηματογραφική, σαν κάποιο σκηνικό φτιαγμένο για μυστικές συναντήσεις και ανείπωτες λέξεις.
Κατηφορίζοντας προς τη λίμνη, ο αέρας αλλάζει ρυθμό. Η μυρωδιά της υγρασίας στέλνει μια πρώτη υπόσχεση στις όχθες του νερού, κάτι σαν πιο βαθύ να περιμένει να αποκαλυφθεί. Η Λίμνη των Ιωαννίνων, η Παμβώτιδα, δεν είναι μια απλή φυσική παρουσία. Είναι ολόκληρη ατμόσφαιρα. Είναι η ανάσα της πόλης! Και όταν πέφτει η γνώριμη ομίχλη της, έχει μια μαγική ικανότητα να θολώνει τα περιγράμματα αλλά να οξύνει το συναίσθημα. Δε βλέπεις καθαρά στην απέναντι πλευρά και αυτό σε κάνει να γυρίσεις προς τα μέσα σου ή προς τις σκέψεις σου θα έλεγε κανείς. Εκεί που βρίσκεται η παρέα σου ή απλά προς το άγνωστο πρόσωπο που περπατά δίπλα σου.
Πόσοι έρωτες έχουν γεννηθεί μέσα σε αυτήν την ομίχλη άραγε; Πόσα βλέμματα έχουν ανταλλαχθεί καθισμένα σε ένα παγκάκι, ενώ οι πάπιες χάνονται μέσα στο βαμβακερό πέπλο; Κανείς δεν μπορεί να το ξέρει. Αλλά κάθε βράδυ που η ομίχλη χαμηλώνει και οι λάμπες του παραλίμνιου μοιάζουν να αιωρούνται, η πόλη γίνεται ένα απέραντο σκηνικό όπου το άγγιγμα του αέρα μοιάζει να ψιθυρίζει μυστικά.
Τα μαγαζιά κατά μήκος του παραλιακού δρόμου και στα δρομάκια της Ανεξαρτησίας προσθέτουν άλλες ψηφίδες σ’ αυτό το ερωτικό μωσαϊκό. Μικρά καφέ με χαμηλό φως και αναμμένα τζάκια, μοντέρνα μπαρ με ξύλινα τραπέζια και γωνιές που προσφέρονται για κουβέντες μέχρι αργά, οι μυρωδιές από γιαννιώτικα γλυκά που ξεφεύγουν από ανοιχτές πόρτες ζαχαροπλαστείων και το μόνιμο βουητό των ανθρώπων που βρίσκονται μαζί και ζεσταίνουν με τη φωνή τους το χειμωνιάτικο τοπίο. Όλα αυτά γίνονται στιγμές έλξης και οικειότητας.
Και βέβαια, κάπου εκεί ξεπροβάλλει το νησάκι. Ένα μέρος που μοιάζει με όνειρο, όχι μόνο γιατί χρειάζεσαι το καραβάκι για να φτάσεις, αλλά γιατί η ίδια η διαδρομή πάνω στο νερό σε προετοιμάζει για άλλη διάθεση. Το νησί έχει μια μυστήρια σοβαρότητα. Με το που βγεις από το καραβάκι, ξεκινάς να συναντάς τα πρώτα πέτρινα καλντερίμια με τους ανθρώπους του που ζουν με ρυθμούς που μοιάζουν να πηγάζουν από άλλη εποχή. Δεν είναι τυχαίο που όσοι περπατούν στο νησί μιλούν πιο χαμηλόφωνα, σαν από σεβασμό στη γαλήνη που το περιτριγυρίζει. Κι εκεί, μέσα σε αυτή την ηρεμία, οι σχέσεις φαίνονται πιο καθαρές και πιο αληθινές θα έλεγε κανείς.
Η ερωτική διάσταση των Ιωαννίνων δε βρίσκεται στα προφανή. Δεν είναι μια πόλη γεμάτη εκκεντρικότητες ή υπερβολές. Είναι μια πόλη που ξέρει να δημιουργεί τον χώρο για τον έρωτα, όχι όμως να τον επιβάλλει. Ξέρει να σε ηρεμεί, να σε συγκινεί, να σου δίνει μια αίσθηση ότι βρίσκεσαι κάπου που σε αγκαλιάζει. Και ίσως αυτό είναι το μυστικό της: σε αφήνει να αναπνεύσεις. Σε αφήνει να νιώσεις μια έλξη!
Στο τέλος της μέρας, αυτό που κάνει τα Ιωάννινα τόσο ερωτικά δεν είναι η ομορφιά τους κι ας την έχουν σε αφθονία. Είναι η ατμόσφαιρά τους. Η δυνατότητα της πόλης να σε βυθίζει σε έναν ρυθμό όπου τίποτα δεν προτρέχει. Εκεί, στο μισό φως των στενών, στην υγρασία της λίμνης, στο άγγιγμα του αέρα όταν περνάει ανάμεσα από τα βουνά, υπάρχει μια μελωδία τόσο διακριτική που μόνο αν είσαι ανοιχτός μπορείς να την ακούσεις.
Και γι’ αυτό, ανάμεσα στις πιο θορυβώδεις και απαιτητικές πόλεις της χώρας, τα Ιωάννινα ξεχωρίζουν. Γιατί εδώ ο ρομαντισμός δεν παρουσιάζεται ως θέαμα, αλλά δημιουργείται μέσα στην καθημερινότητα. Εδώ ο έρωτας δεν επιδεικνύεται, αλλά καλλιεργείται. Ίσως γι’ αυτό, όταν αναρωτιέται κανείς ποια πόλη μπορεί να χαρακτηριστεί πραγματικά ερωτική, η απάντηση δε βρίσκεται στα φώτα ή στα αξιοθέατα αλλά σε αυτήν την ατμόσφαιρα.
Κι όσοι την ακούσουν, συνήθως ερωτεύονται. Άλλοτε την πόλη, άλλοτε κάποιον άνθρωπο. Κι άλλοτε και τα δύο μαζί.
Συντάκτης: Μαρία Τσιρώνη
