Φταίει ο τουρίστας στη Νάξο (ή τη Ζάκυνθο) ή εμείς που δεν βάζουμε όρια;

Ένας τουρίστας σε ένα από τα πιο γνωστά αρχαιολογικά σημεία του νησιού, σήκωσε ένα κομμάτι μαρμάρου από αρχαίο ναό των προγόνων μας, για να βγάλει φωτογραφία. Για να το ανεβάσει στα social media. Γιατί; «Γιατί μπορούσε», όπως είπε αργότερα.

Κι εδώ είναι όλο το πρόβλημα. Όχι στο θράσος ενός τουρίστα, αλλά στην ατιμωρησία που του επιβεβαιώνει ότι μπορεί. Γιατί τον αφήσαμε. Γιατί του δώσαμε τον τόπο στο πιάτο, χωρίς όρια, χωρίς φιλότιμο. Γιατί είπαμε «ναι σε όλα», αρκεί να πληρώσει το ξενοδοχείο, να πιει τρία κοκτέιλ, να πάρει μερικά likes και να φύγει.

Η φωτογραφία που κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο δείχνει τον τουρίστα στην Πορτάρα της Νάξου να σηκώνει κομμάτι μαρμάρου μέσα από τον αρχαιολογικό χώρο, προκαλώντας θύελλα αντιδράσεων. Δεν είναι ένα απλό στιγμιότυπο απερισκεψίας. Είναι μια εικόνα που συνοψίζει την κατάρρευση της σχέσης μας με τον τόπο. Με τον πολιτισμό μας. Η Πορτάρα, ένα από τα πιο εμβληματικά αξιοθέατα των Κυκλάδων, δεν έχει καν μόνιμο φύλακα. Το καλοκαίρι, με χιλιάδες τουρίστες να περνούν καθημερινά, παραμένει απροστάτευτη – εκτεθειμένη όχι μόνο στην άγνοια, αλλά και στην απάθεια.

Και η Νάξος δεν είναι η εξαίρεση. Είναι ο κανόνας. Από τις αρχαιότητες που γίνονται φόντο για φωτογραφίες, μέχρι τα τουριστικά θέρετρα που μετατρέπονται σε άναρχες ζώνες κατανάλωσης, κάτι έχει χαθεί. Όπως στη Ζάκυνθο, όπου τις τελευταίες μέρες βίντεο που φέρεται να δείχνει διαγωνισμό στοματικού σ3ξ σε νυχτερινό μαγαζί του Λαγανά προκάλεσε αναστάτωση. Ο δήμαρχος έσπευσε να δηλώσει ότι «αυτές οι εικόνες δεν εκπροσωπούν το νησί». Αλλά το ερώτημα παραμένει: ποιος καθορίζει πια τι εκπροσωπεί την Ελλάδα;

Η χώρα ζει από τον τουρισμό. Αλλά αρχίζει να φθείρεται από αυτόν. Οι κάτοικοι δε βρίσκουν σπίτια. Οι τιμές ανεβαίνουν. Οι γειτονιές αδειάζουν από ζωή και γεμίζουν μόνο βαλίτσες. Οι παραλίες, οι πλατείες, οι αρχαιότητες, όλα μοιάζουν να έχουν γίνει σκηνικά. Κι εμείς κοιτάμε το σκηνικό, αλλά δεν αναγνωρίζουμε πια τον τόπο.

Ο τουρισμός δεν είναι το πρόβλημα. Ο τρόπος που τον ανεχτήκαμε είναι. Το ότι δε βάλαμε όρια. Ότι δε διαχωρίσαμε ποτέ τον επισκέπτη από τον καταπατητή. Ότι επιτρέψαμε να έρθει κάποιος και να φερθεί σαν να του ανήκει ο τόπος – γιατί κανείς δεν του είπε πως δεν του ανήκει.

Η φιλοξενία δε σημαίνει “κάνε ό,τι θέλεις”. Δε σημαίνει παραδίδω τον τόπο μου άνευ όρων. Σημαίνει σε καλωσορίζω με καρδιά ανοιχτή, αλλά περιμένω σεβασμό. Κι αυτόν τον σεβασμό πρέπει να τον απαιτήσουμε ξανά, ξεκάθαρα.

Αν συνεχίσουμε έτσι, θα χάσουμε τον χαρακτήρα μας. Οι πόλεις μας θα γίνουν τουριστικά θεματικά πάρκα. Οι μνήμες μας θα ξεθωριάσουν πίσω από φίλτρα Instagram. Τα αρχαία μας δε θα λένε ιστορίες, θα είναι απλώς φόντο.

Αν αγαπάμε την Ελλάδα, πρέπει να την προστατέψουμε. Με σχέδιο. Με όρια. Με παιδεία. Και με ένα απλό μήνυμα: είστε καλοδεχούμενοι. Αλλά όχι για να μας πατήσετε. Για να μας γνωρίσετε. Για να ζήσετε για λίγο μαζί μας – όχι πάνω μας.

Η Ελλάδα δεν είναι σκηνικό για το Instagram. Είναι πατρίδα. Είναι ιστορία. Είναι κόπος και αίμα και πέτρα. Αν δεν μπορείς να τη σεβαστείς, κράτα τις διακοπές σου για αλλού.

Αλλιώς, στο τέλος, δε θα έχουμε πια τόπο. Μόνο τουριστική βιτρίνα.