Tα αρχέτυπα του Γιουνγκ και γιατί κάποια σύμβολα εμφανίζονται στη ζωή σου

Αχ αυτό το σύμπαν και τα μυστικιστικά του… Πόσες φορές είδες κάπου ένα σύμβολο και ένιωσες κάτι να σε διαπερνά χωρίς να ξέρεις το γιατί; Ένα φίδι ας πούμε που γλιστρά σε έναν πίνακα, ένας κύκλος σχεδιασμένος πρόχειρα σε χαρτί ή ένα κλειδί κρεμασμένο σε ένα παλιό ράφι. Πίσω από αυτές τις εικόνες κρύβεται κάτι πιο βαθύ από την απλή τους μορφή, είναι η σιωπηλή δύναμη των συμβόλων.

Τα σύμβολα δεν είναι απλώς σημάδια. Είναι οι παλιοί μας ψίθυροι, οι κώδικες που μιλούν κατευθείαν στην ψυχή χωρίς να χρειαστούν μεταφραστή. Είναι σαν τα όνειρα… λίγο παράξενα, κάπως αινιγματικά, αλλά ταυτόχρονα τόσο αληθινά στον πυρήνα τους.

Ο Καρλ Γιουνγκ αποκάλεσε αυτά τα σύμβολα αρχέτυπα. Πρόκειται δηλαδή για πρότυπα μορφών και ιστοριών που κουβαλάμε όλοι μέσα μας. Είναι σαν τις κρυφές μάσκες που φορά η ψυχή μας για να παίξει ρόλους στη σκηνή της ζωής. Ο Ήρωας που ξεκινά για το ταξίδι του. Η Μητέρα που αγκαλιάζει και προστατεύει. Ο Σοφός Γέροντας που ψιθυρίζει μυστικά.

Αν κοιτάξουμε σε ταινίες, παραμύθια ή μύθους, θα δούμε πως οι ίδιες μορφές ξαναζωντανεύουν παντού. Από τον Οδυσσέα που γυρνά στην Ιθάκη, μέχρι τον Λουκ Σκαϊγουόκερ που παλεύει με τη Σκοτεινή Πλευρά. Αυτές οι ιστορίες επαναλαμβάνονται σαν κύματα και αυτό μόνο τυχαίο δεν είναι. Είναι ο τρόπος του ασυνείδητου να μας θυμίζει πως όλοι μοιραζόμαστε το ίδιο εσωτερικό θέατρο.

Θα μπορούσαμε να πούμε πως οι μύθοι είναι οι μεγάλοι αφηγητές της ανθρωπότητας. Δεν είναι μόνο παραμύθια για να περνά η ώρα, αλλά είναι καθρέφτες που μας δείχνουν πώς λειτουργεί ο κόσμος μέσα μας. Για παράδειγμα, ο μύθος του Προμηθέα δεν είναι απλώς η ιστορία ενός θεού που έκλεψε τη φωτιά, είναι το αρχέτυπο της επανάστασης, της θυσίας και του πάθους για γνώση.

Κάθε μύθος είναι σαν ένα όνειρο που βλέπει η ανθρωπότητα συλλογικά. Κι όπως συμβαίνει στα όνειρα, είτε καταλαβαίνεις αμέσως το νόημα είτε πρέπει να το σκαλίσεις. Είναι σαν εκείνο το παιχνίδι που λέμε «Βρες το κρυμμένο μήνυμα».

Μεγάλο νόημα παίζουν και οι εικόνες. Οι απλές, καθημερινές εικόνες που κουβαλούν βάθος. Ένας κύκλος μπορεί να σημαίνει ενότητα, αιωνιότητα, επιστροφή. Μια σπείρα μιλά για πορεία προς τα μέσα, για ταξίδι στον εαυτό. Ένα δέντρο δεν είναι ποτέ μόνο δέντρο· είναι ρίζες και κλαδιά, είναι η σχέση γης και ουρανού, είναι η ίδια μας η ύπαρξη που ψάχνει σταθερότητα και άνοιγμα ταυτόχρονα. Οι εικόνες μπαίνουν κατευθείαν μέσα στην καρδιά μας και δε μας ρωτούν αν θέλουμε να τις νιώσουμε. Είναι σαν τα τραγούδια που κολλάνε στο μυαλό χωρίς να θυμόμαστε πώς ξεκίνησαν.

Αυτό που κάνει μαγικά τα σύμβολα είναι πως δουλεύουν σιωπηλά. Το καταλαβαίνουμε στο δέρμα και στην ανάσα μας, στη στιγμή που δακρύζουμε βλέποντας μια ταινία ή νιώθουμε φτερούγισμα στο στομάχι ακούγοντας έναν μύθο. Στην πραγματικότητα τα σύμβολα μας διαμορφώνουν πολύ πριν καταλάβουμε τι σημαίνουν. Φυτεύονται βαθιά στο ασυνείδητο και μεγαλώνουν αθόρυβα. Έτσι, μια μέρα βρίσκεσαι να ζεις μια σκηνή που μοιάζει με παραμύθι και λες: «Μα αυτό το έχω ξαναδεί κάπου». Μα φυσικά… το είδες μέσα σου!

Η εποχή μας λειτουργεί με τη λογική, ζητάει συνεχώς αποδείξεις και αναλύσεις δεδομένων. Χωρίς τα σύμβολα θα χάναμε τον χάρτη της ψυχής μας. Τα χρειαζόμαστε για να ερμηνεύουμε τα σκοτάδια μας και να βρίσκουμε τη σωστή κατεύθυνση όταν όλα μοιάζουν χαοτικά. Είναι οι μικρές πυξίδες που δείχνουν δρόμους όχι έξω, αλλά προς τα μέσα.

Όταν βλέπουμε έναν μύθο, δεν είναι σαν να διαβάζουμε απλώς μια ιστορία. Είναι σαν να κοιτάμε τον εαυτό μας από μακριά, να τον βλέπουμε να παλεύει, να αγαπά, να σπάει και να ξαναγεννιέται. Μοιάζει με πρόβα για τη δική μας ζωή.

Προσπάθησε να παρατηρήσεις τις εικόνες που εμφανίζονται πιο συχνά στα όνειρά σου. Πρόσεξε ποια σύμβολα σε ελκύουν χωρίς λόγο. Για παράδειγμα, ένα συγκεκριμένο ζώο, ένα χρώμα, ένα σχήμα. Μην προσπαθήσεις να τα αναλύσεις αμέσως με την ψυχρή λογική. Αντιθέτως, άφησέ τα να σε καθοδηγήσουν. Είναι σαν φίλοι που δε μιλούν πολύ, αλλά σου δείχνουν τον δρόμο με ένα χαμόγελο.

Το πιο όμορφο από όλα ξέρεις ποιο είναι; Πώς κάθε σύμβολο μπορεί να αλλάξει χρώμα μέσα σου. Για έναν άνθρωπο ο λύκος είναι απειλή, ενώ για άλλον είναι προστασία. Δεν υπάρχει μόνο μία αλήθεια. Υπάρχει η αλήθεια που αντανακλά στη δική σου ψυχή. Η σιωπηλή δύναμη των συμβόλων είναι ότι μας θυμίζουν πως δεν είμαστε μόνο λογικά όντα. Είμαστε ποιητές σε αυτόν τον πλανήτη χωρίς να το ξέρουμε, αφηγητές χωρίς μικρόφωνο, ταξιδιώτες που κρατούν τους αόρατους χάρτες ενός κόσμου μαγικού.

Κάθε φορά που κοιτάς ένα σύμβολο είναι σαν να ανοίγεις μια πόρτα σε έναν κόσμο που ήταν πάντα εκεί, απλώς περίμενε να τον δεις με μάτια χωρίς φίλτρα. Και ίσως αυτό να είναι το μεγαλύτερο μυστικό… ότι μέσα από τα αρχέτυπα, τους μύθους και τις εικόνες, η ψυχή σου σού ψιθυρίζει ξανά και ξανά την ίδια φράση:

«Θυμήσου ποιος είσαι!»