Η γυναικεία εμφάνιση και σ#ξουαλικότητα έχουν βρεθεί στο στόχαστρο κι έχουν εργαλειοποιηθεί πολλές φορές, προκαλώντας έντονες συζητήσεις. Η πατριαρχία καλά κρατεί, και αυτό -φυσικά-το γνωρίζαμε. Από ό,τι φαίνεται όμως, εκτός από τις γυναίκες, επεκτείνεται και στα αγάλματα, αφού σάλο έχει προκαλέσει ένα άγαλμα γοργόνας στη Δανία, καθώς θεωρείται «πορν@γραφικό» και «χυδαίο». Τι είναι όμως αυτό που μπορεί να κάνει ένα άγαλμα με γυναικεία μορφή τόσο ακατάλληλο; Τα μεγάλα στήθη.
Γιατί τόσος ντόρος για το άγαλμα της Γοργόνας;
Πρόκειται για το άγαλμα “Den Store Havfrue” που αναπαριστά μια γυμνή γοργόνα και βρίσκεται έξω από το φρούριο Dragør κοντά στην Κοπεγχάγη. Σύμφωνα με δημοσιεύματα του ξένου τύπου, κριτικοί τέχνης-και όχι μόνο- προχώρησαν σε καταγγελίες, καθώς θεώρησαν ότι τα μεγάλα στήθη του αγάλματος υποκινούν τη σ#ξουαλική επιθυμία των αντρών. Μάλιστα, οι καταγγέλλοντες τόνισαν ότι το άγαλμα προωθεί μη ρεαλιστικά πρότυπα ομορφιάς και ότι επηρεάζει αρνητικά την αυτοεκτίμηση των γυναικών. Αναφέρθηκαν επίσης και στην ιστορικότητα του φρουρίου, δηλώνοντας ότι προσβάλει την πολιτισμική του αξία. Τελικά, μια γοργόνα είναι ικανή να προκαλέσει πολλά περισσότερα από όσα νομίζουμε· δεν τις λένε τυχαία μυθικά πλάσματα.
Από την πλευρά του ο γλύπτης Peter Bech υποστηρίζει ότι το άγαλμα είναι αναλογικό με την κλίμακά του και αθώο. Δεν είναι όμως η πρώτη φορά που το συγκεκριμένο άγαλμα προκαλεί αντιδράσεις. Το 2018 αφαιρέθηκε από την αρχική του θέση και μεταφέρθηκε προσωρινά στην τωρινή του τοποθεσία. Η αιτιολογία η ίδια: το άγαλμα προκαλούσε έντονες αντιδράσεις, λόγω του μεγάλου του στήθους.
Γιατί είναι τόσο μεμπτό ένα άγαλμα με μεγάλο στήθος;
Οι αντιδράσεις δεν προκλήθηκαν από τη γύμνια του αγάλματος. Άλλωστε, στη Δανία υπάρχουν πολλά κλασικά γυμνά αγάλματα. Χαρακτηριστικό είναι το άγαλμα “Efter Badet” (aka After Bath), που απεικονίζει έναν άντρα που σκουπίζεται με πετσέτα. Άρα, αυτό που ενοχλεί δεν είναι η γύμνια αλλά το μέγεθος του στήθους. Το εμβληματικότερο αξιοθέατο της Κοπεγχάγης «Η μικρή γοργόνα» δεν έχει προκαλέσει ποτέ καμία αντίδραση. Όχι γιατί δεν είναι γυμνή φυσικά, αλλά γιατί το στήθος της είναι μικρό!
Τι είναι αυτό που κάνει ένα μεγάλο στήθος «προκλητικό»; Δεν έχει να κάνει με τη βιολογία. Όπως μας έχει αποδείξει η ίδια η φύση τα γυναικεία στήθη είναι διαφορετικά. Η εξήγηση είναι πολύ βαθύτερη και σχετίζεται με τη σ#ξουαλικοποίηση του γυναικείου σώματος. Αυτό που ενοχλεί στο άγαλμα είναι ακριβώς αυτό. Η κοινωνία έχει συνδυάσει το μεγάλο στήθος με τη σ#ξουαλική επιθυμία και την προκλητικότητα. Ήδη από τον 20ο αιώνα-μην πούμε και παλαιότερα- το μεγάλο στήθος έχει ταυτιστεί με τον ερωτισμό. Π@ρνογραφικά περιοδικά τύπου Playboy, push-up ή με ενίσχυση στηθόδεσμοι για να φαίνεται το στήθος μεγαλύτερο, s#x symbols της εποχής, όπως η Μέρλιν Μονρόε ή η Πάμελα Άντερσον προωθούνταν σαν να μην υπάρχει αύριο. Η κοινωνία πίστεψε για τα καλά ότι μεγάλο στήθος ίσον με σ#ξουαλική φαντασίωση. Πίσω λοιπόν από τις αντιδράσεις κρύβεται ο βαθύς πουριτανισμός.
Το γυμνό στην τέχνη πάντοτε υπήρχε
Η αλήθεια είναι ότι το γυμνό στην τέχνη από αρχαιοτάτων χρόνων συμβόλιζε το κάλλος του σώματος και την εσωτερική δύναμη. Την περίοδο του Μεσαίωνα, ωστόσο το γυμνό θεωρήθηκε ντροπή και αμαρτία και περιορίστηκε αρκετά. Το θρησκευτικό ιδεώδες έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των αντιλήψεων. Αργότερα, με την έλευση του Διαφωτισμού και της Αναγέννησης όλα άλλαξαν. Το γυμνό σώμα αποτέλεσε σύμβολο ομορφιάς και ανθρώπινης τελειότητας. Ακόμα και στο θρησκευτικό πλαίσιο απέκτησε άλλο νόημα. Ήταν συνώνυμο με την καθαρότητα της ψυχής, τη μετάνοια και τη γύμνια πριν την πτώση. Φτάνοντας στη σύγχρονη εποχή, πολλοί καλλιτέχνες στρέφονται προς αυτή τη μορφή τέχνης, εκφράζοντας κοινωνικές και πολιτικές ανησυχίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το άγαλμα που περιγράφει η Κική Δημουλά στο ποίημα Σημείο Αναγνωρίσεως. Το εν λόγω άγαλμα φτιάχτηκε για να καταδείξει τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία. Στο σήμερα, οι γυμνές μορφές αξιοποιούνται με σκοπό την ανάδειξη της αυτοδιάθεσης του σώματος, αλλά και των στερεοτύπων γύρω από αυτό.
Τι κακό έχει ένα άγαλμα μιας γυμνής γοργόνας με μεγάλο στήθος; Ουσιαστικά κανένα! Απλά κουβαλά ένα τεράστιο φορτίο αντιλήψεων για τη σ#ξουαλικοποίηση του γυναίκειου σώματος, το οποίο η δήθεν προοδευτική κοινωνία δεν μπορεί να αντέξει.
Πριν κρίνεις ένα άγαλμα με μεγάλο στήθος ανήθικο, σκέψου, γιατί σε ενοχλεί τόσο πολύ; Είναι απλά ένα μέρος του γυναικείου σώματος!
Συντάκτης: Μαρία Μωραΐτη
