Ο σεβασμός είναι σαν το οξυγόνο στις σχέσεις· όταν λείπει, κάτι μέσα σου αρχίζει να σφίγγεται. Το νιώθεις, όταν αρχίζει να συμβαίνει, αλλά συχνά το προσπερνάς, γιατί δεν ήταν και τίποτα τρομερό, γιατί δεν ήθελε να με προσβάλλει, γιατί έτσι είναι. Όμως η ασέβεια δε χρειάζεται να είναι κραυγαλέα για να σε πληγώσει. Μερικές φορές είναι ήσυχη, αλλά επίμονη. Και όταν την αγνοείς, μένει. Και ριζώνει.
Ας δούμε λοιπόν τα πιο συχνά σημάδια, όχι απλώς για να τα αναγνωρίσεις, αλλά για να τα καταλάβεις. Να τα νιώσεις, ώστε να πεις με σιγουριά πως εδώ, κάτι δε μου αξίζει.
1. Δεν ακούει πραγματικά όταν μιλάς
Μιλάς, και ο άλλος κοιτάζει αλλού. Σε διακόπτει. Απαντάει σαν να ήθελε απλώς να τελειώσεις για να πει αυτός αυτό που είχε στο μυαλό του. Ή απλά δε δείχνει ενδιαφέρον. Αυτό δεν είναι θέμα διάσπασης προσοχής. Είναι θέμα σεβασμού προς τη φωνή σου. Όταν κάποιος σε ακούει, όχι απλά σε τιμά, σου λέει χωρίς λόγια «εσύ και όσα έχεις να πεις μετράνε». Όταν δεν το κάνει, σε κάνει να αμφιβάλλεις για την αξία του λόγου σου. Και σιγά σιγά, σταματάς να μιλάς.
2. Σου μιλάει ειρωνικά ή υποτιμητικά
«Καλά μωρέ τώρα, μην το παίρνεις σοβαρά», «Α, είσαι ευαίσθητος πάλι», «Έλα μωρέ, έχεις τα δικά σου». Το χειρότερο με την ειρωνεία είναι πως φοράει τον μανδύα της χαλαρότητας και της ακομπλεξάριστης διάθεσης, οπότε σε κάνει να νιώθεις ότι εσύ φταις που σε πείραξε. Όμως η ειρωνεία είναι όπλο. Είναι ένας τρόπος να απορρίψει κάποιος τα συναισθήματά σου χωρίς να τα αντιμετωπίσει. Αντί για διάλογο, σου πετάει μια ατάκα. Και μετά γελάει, ενώ εσύ δε γελάς. Αν κάποιος σε κάνει να ντρέπεσαι που εκφράζεσαι, τότε δε σου φέρεται με ισότητα.
3. Αγνοεί τα όριά σου
Τα όρια δεν είναι τοίχοι. Είναι γέφυρες προστασίας. Είναι αυτά που βάζεις για να μπορείς να μείνεις εσύ χωρίς να εξαφανιστείς για να χωρέσεις σε κάποιον άλλον. Όταν λες «δε θέλω να μιλήσουμε τώρα» και επιμένει. Όταν λες «με ενοχλεί όταν με ακυρώνεις τελευταία στιγμή» και συνεχίζει. Όταν λες «όχι» και το «όχι» δε λαμβάνεται υπόψη. Όποιος δε σέβεται τα όριά σου, δε σέβεται τον εαυτό σου. Και όποιος τα δοκιμάζει συστηματικά, προσπαθεί να δει μέχρι πού θα επιτρέψεις να φτάσει.
4. Σε μειώνει μπροστά σε άλλους
Μπορεί να το πει χαμογελώντας. Μπορεί να προσθέσει ένα «πλάκα κάνω». Αλλά εσύ νιώθεις αυτό το κάψιμο στο στήθος. Αυτό που λέει ότι, μπροστά σε άλλους, σε ξεγύμνωσε λίγο. Σε έβαλε χαμηλότερα για να πάρει εκείνος λίγο φως. Κανείς δεν έχει δικαίωμα να πατήσει πάνω σου για να κάνει εντύπωση. Το να σε φέρνει κάποιος σε δύσκολη θέση δεν είναι αστείο. Είναι ξεκάθαρη έλλειψη σεβασμού.
5. Δεν υπολογίζει τον χρόνο σου
Σε στήνει. Καθυστερεί. Ξεχνά τα ραντεβού. Ακυρώνει τελευταία στιγμή χωρίς εξήγηση. Και όχι, δεν είναι η μία φορά. Είναι οι δέκα. Και πάντα εσύ καταλαβαίνεις. Πάντα εσύ είσαι ευέλικτος. Μα ο χρόνος είναι ζωή. Όταν δεν υπολογίζει τον χρόνο σου, σου λέει πως η δική του ζωή αξίζει περισσότερο από τη δική σου. Κι αυτό, όσο λογικό κι αν φαίνεται, είναι βαθιά ασέβεια.
6. Δεν παίρνει στα σοβαρά τα συναισθήματά σου
Πονάς; Σε πληγώνει κάτι; Σε απασχολεί κάτι; Αντί να κάτσει δίπλα σου, κάθεται απέναντί σου. Σαν να πρέπει να δικαιολογήσεις τα συναισθήματά σου. Σαν να πρέπει να αποδείξεις ότι νιώθεις αρκετά για να δικαιούσαι αντίδραση. Μα όταν ένας άνθρωπος σε σέβεται, δε ζυγίζει τον πόνο σου. Τον πιστεύει.
7. Όταν σε έχει ανάγκη γίνεσαι ο καλύτερος άνθρωπος του κόσμου
Αν σου στέλνει μόνο όταν θέλει κάτι. Αν σε καλεί μόνο όταν έχει πρόβλημα. Αν είσαι διαθέσιμος όταν έχει ανάγκη, αλλά περιττός όταν είναι όλα καλά, τότε αυτό δεν είναι σχέση. Είναι εξυπηρέτηση. Ο άνθρωπος που σε σέβεται, σε έχει στη ζωή του ως άνθρωπο, όχι ως εργαλείο.
8. Δε ζητάει συγγνώμη
Ρίχνει το λάθος πάνω σου. Ή σε κάνει να νιώθεις ότι εσύ φταις που πληγώθηκες. Ή απλά συνεχίζει σαν να μη συνέβη τίποτα. Ο σεβασμός δεν είναι να μη σε πληγώσει ποτέ κανείς. Είναι να έχει το θάρρος να αναγνωρίσει το λάθος του όταν σε πληγώσει. Αν δεν έχει αυτό το θάρρος, τότε τι άλλο δεν έχει;
9. Κάνει τα πάντα ανταγωνιστικά
Μιλάς για μια επιτυχία σου και βρίσκει τρόπο να φανεί καλύτερος. Πας να μοιραστείς κάτι που σε πλήγωσε και σου λέει «α, εγώ πέρασα χειρότερα».
Ακόμα κι η χαρά σου γίνεται δική του απειλή. Αυτός ο άνθρωπος δε σε βλέπει ως σύμμαχο, αλλά ως αντίπαλο. Και δεν μπορεί να σε σεβαστεί πραγματικά, γιατί πάντα θα σε ζυγίζει απέναντί του.
10. Δε σε βλέπει ως ίσο
Αυτό το καταλαβαίνεις βαθιά. Δεν είναι ένα σχόλιο, ένα βλέμμα, μια ατάκα. Είναι η συνολική στάση ότι πρέπει να αποδείξεις ποιος είσαι. Ότι πρέπει να ζητήσεις χώρο. Ότι πρέπει να κερδίσεις τον σεβασμό, λες και σου κάνει χάρη που σε ανέχεται. Ο σεβασμός δεν είναι προνόμιο. Είναι βάση. Είναι αυτονόητο. Κι όποιος δεν στο προσφέρει απλόχερα, δεν έχει θέση στη ζωή σου.
Τι κάνεις όμως όταν καταλάβεις;
Το να αναγνωρίσεις την ασέβεια είναι το πρώτο βήμα. Το δεύτερο είναι να σταματήσεις να τη δικαιολογείς. Όχι γιατί είναι εύκολο. Αλλά γιατί σε μικραίνει. Θέσε όρια, μίλα και μη φοβηθείς να φύγεις. Γιατί δεν είναι το πρόβλημα το ότι σε πλήγωσαν. Το πρόβλημα είναι όταν μένεις εκεί που σε πληγώνουν επαναλαμβανόμενα.
Ο σεβασμός ξεκινάει από εσένα. Μην περιμένεις να σου τον δώσουν. Δείξε πώς θέλεις να σε αντιμετωπίζουν και πίστεψέ το πρώτα εσύ.
Συντάκτης: Ιόλη Ντόκου
