Υπάρχουν δύο ειδών άνθρωποι, αυτοί που χαίρονται να πίνουν τον καφέ τους στο απόλυτο ησυχαστήριο και αυτοί που, αν δεν παίζει κάτι στο background, από Βασιλικού μέχρι τον Μπομπ Σφουγγαράκη, νιώθουν πως το σπίτι θα τους καταπιεί ζωντανούς. Ε, εγώ ανήκω στο δεύτερο στρατόπεδο. Εκείνο με το YouTube, τα true crime podcast, το «Κωνσταντίνου και Ελένης».
Ώσπου μια μέρα, ανάμεσα στο «κάτσε να βάλω κάτι να παίζει» και στο «μα γιατί δεν αντέχω απλά τη σιωπή;», άρχισα να αναρωτιέμαι. Τι φοβόμαστε τελικά όταν όλα γύρω μας ησυχάζουν;
Αν σου ακούγεται γνώριμο, φτιάξε καφεδάκι, έχουμε να πούμε πολλά.
Για πολλούς από εμάς, ο ήχος είναι κάτι παραπάνω από μουσική. Είναι συντροφιά. Είναι η αίσθηση ότι δεν είμαστε μόνοι. Σε ένα σπίτι ήσυχο, κάθε ήχος από το ψυγείο μοιάζει απειλή, κάθε τικ-τακ του ρολογιού φωνάζει τα άγχη μας με ντουντούκα. Η ανθρώπινη ψυχολογία λέει ότι ο άνθρωπος είναι βαθιά κοινωνικό ον. Ακόμα κι αν οι άλλοι άνθρωποι δεν είναι μέσα στο σπίτι, αρκεί να ακούμε κάποιον άλλον άνθρωπο να μιλάει, έστω κι αν είναι ένας YouTuber που δε θα γνωρίσουμε ποτέ. Ο εγκέφαλος λέει «οκ, υπάρχει ζωή εδώ».
Όπως έχουν δείξει και έρευνες, η απλή αίσθηση παρουσίας, ακόμα και μέσω ήχου, μειώνει την αντίληψη μοναξιάς και άγχους. Με λίγα λόγια; Τα podcast που ακούς ενώ πλένεις πιάτα δεν είναι περιεχόμενο. Είναι παρέα.
Οι ειδικοί μιλούν για την υπερδιέγερση της σύγχρονης ζωής. Και όχι, δεν είναι υπερβολή: σύμφωνα με το MIT, μέσα σε μία μέρα σήμερα λαμβάνουμε περισσότερα ερεθίσματα απ’ ό,τι οι άνθρωποι του Μεσαίωνα όλη τους τη ζωή (και αυτοί είχαν δράκους και λοιμούς, έτσι;). Μετά από χρόνια συνεχούς background ήχου, ειδοποιήσεις, TikTok, scroll, playlists, μία τηλεόραση που παίζει ό,τι νάναι, η σιωπή μοιάζει άδεια. Αλλά όχι απλά άδεια, μοιάζει λάθος. Σαν να μην κάνουμε κάτι σωστά.
Ο εγκέφαλος έχει μάθει να λειτουργεί με ρυθμό. Όταν παίζει κάτι, δουλεύουμε. Όταν υπάρχει σιωπή, ώρα για overthinking. Η τέλεια συνταγή για νεύρα.
Πες το σκέψεις, πες το ψυχανάλυση, πες το η drama queen μέσα μας που ψάχνει ευκαιρία να βγει στη σκηνή. Όταν εξωτερικά όλα ησυχάζουν, η εσωτερική φασαρία δυναμώνει. Και ξεκινούν τα existential crises. «Τι κάνω τελικά με τη ζωή μου;» «Γιατί έστειλα αυτό το μήνυμα το 2014;» «Μήπως να αλλάξω δουλειά, χώρα, πλανήτη;»
Ο ήχος, λοιπόν, δεν είναι απλώς απόσπαση προσοχής. Είναι άμυνα.
Οι ψυχοθεραπευτές εξηγούν ότι η σιωπή είναι ένας καθρέφτης που δεν πολυαγαπάμε όλοι. Γιατί εκεί φαίνονται πράγματα που έχουμε αφήσει κάτω από το χαλί. Σκέψεις, συναισθήματα, φόβοι που μπορούν να γίνουν τρομακτικοί όταν δεν υπάρχει άλλο ερέθισμα.
Ας κάνουμε ένα διάλειμμα για αντικειμενικά δεδομένα. Υπάρχει μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων που χωρίς ήχο απλά δεν δουλεύει ο εγκέφαλος.
Σύμφωνα με έρευνες σε νευροεπιστήμες, ο συνεχής, χαμηλός ήχος λειτουργεί ως σταθεροποιητής της προσοχής σε άτομα με ADHD ή αντίστοιχα χαρακτηριστικά. Μειώνει τη διάσπαση, οργανώνει την κατεύθυνση της σκέψης και δίνει ρυθμό. Αν, λοιπόν, νιώθεις πως το podcast σε κρατάει στην πορεία σου και δε χάνεσαι στη μαύρη τρύπα του μυαλού σου, πολύ πιθανό να είναι αυτός ο λόγος. Εντάξει, δεν χρειάζεται διπλωματική στο Harvard για να καταλάβεις πως χωρίς ήχο πλένεις ένα πιάτο, κοιτάς το ταβάνι και μετά από 20 λεπτά θυμάσαι πως άφησες το νερό να τρέχει.
Έχουμε δαιμονοποιήσει την ανάγκη μας για ήχο. Αλλά, δες το αλλιώς. Μπορεί να είναι και μια τρυφερή πράξη φροντίδας προς εμάς. Ένα playlist που μας γεμίζει, μια φωνή που μας ηρεμεί, ένας ρυθμός που μας δίνει κουράγιο. Σαν να λέμε στον εαυτό μας «μη φοβάσαι, δεν είσαι μόνος». Και αυτό δεν είναι ούτε αδυναμία ούτε κακό. Είναι ανθρώπινο.
Μήπως όμως να κάνουμε χώρο και για λίγη σιωπή; Δεν λέμε να κάνεις detox από ήχο και να πας να ζήσεις στο μοναστήρι. Αλλά μπορείς να το δεις σαν μια μικρή άσκηση, όχι για να κόψεις τον ήχο, αλλά για να επιλέγεις πότε τον θέλεις.
Μερικές ιδέες που βοηθούν (ναι, τις δοκίμασα και εγώ, δεν έπαθα τίποτα):
Mini σιωπές
Ένα λεπτό χωρίς τίποτα πριν πατήσεις play. Μόνο ένα.
Ήχοι που ηρεμούν, όχι που αποσπούν
Βροχή, κύμα, white noise. Δεν ενεργοποιούν δράμα.
Στιγμές με πρόθεση
Τώρα θα χαρώ αυτή την ηρεμία για λίγο και μετά θα βάλω ό,τι αγαπάω.
Παρατήρηση
Όταν πάει να ανέβει η εσωτερική φωνή, αναρωτήσου τι προσπαθεί να σου πει και αν έχει κάτι χρήσιμο να σου δείξει.
Ο στόχος; Η σιωπή να μη νιώθεται εχθρός. Να είναι μια πιθανότητα.
Μερικές φορές, απλώς δεν είμαστε έτοιμοι για τη σιωπή μας. Και είναι οκ. Δε σημαίνει ότι δεν μπορούμε ποτέ να μείνουμε με τις σκέψεις μας. Σημαίνει ότι όταν ο κόσμος έξω είναι ήδη θορυβώδης, ίσως χρειαζόμαστε λίγη ηχητική αγκαλιά. Αν η μουσική, οι σειρές ή τα podcasts σου δίνουν την αίσθηση ότι ο χώρος γεμίζει με ζωή, άφησέ τα. Και αν κάποια στιγμή θες να απλώσεις ρούχα χωρίς να μιλάει μια άγνωστη Βρετανίδα για true crime στο background, θα είσαι έτοιμη.
Μέχρι τότε; Βγάλε το καλό playlist. Βάλε τον ήχο σου. Και μη νιώθεις καθόλου ενοχές γι’ αυτό. Μην ξεχνάς πως η σιωπή δεν είναι απαραίτητα λύση. Είναι ένα ακόμα εργαλείο. Όπως και ο θόρυβος. Και οι δύο μπορούν να είναι θεραπεία, αρκεί να τους χρησιμοποιούμε με επιλογή, όχι με φόβο.
Συντάκτης: Ιόλη Ντόκου
