Πώς να υποστηρίξεις ψυχολογικά έναν άνθρωπο που νοσεί

Όλοι μας υπήρξαμε ασθενείς κάποια στιγμή στη ζωή μας. Όλοι ξυπνήσαμε ένα πρωί και ήμασταν άρρωστοι, με έντονα συμπτώματα, ή βρεθήκαμε σε ένα δωμάτιο νοσοκομείου μετά από κάποια επέμβαση. Όλοι μας ζήσαμε την ασθένεια κάποια στιγμή – εκείνη την αδύναμη περίοδο που όλα είχαν ανατραπεί και η ζωή είχε μπει σε παύση. Σε αυτή την παύση, οι σκέψεις καταφτάνουν κατά κύματα και δύσκολα αποχωρούν. Ο εσωτερικός διάλογος δε σταματά.

Καμία ασθένεια δε θεωρείται εύκολη όταν τη ζεις. Πέρα από τη δυσκολία και τον χρόνο αποκατάστασης, η λέξη “ασθενής” δε συνδέεται μόνο με την ιατρική, τους γιατρούς, τα φάρμακα και το νοσηλευτικό προσωπικό. Συνδέεται κυρίως με τη θέληση, με το περιβάλλον που πρέπει να σου προσφέρει ομορφιά και γαλήνη. Είναι δύσκολο για τον «έξω» να καταλάβει την κατάσταση του «μέσα», όμως με ενσυναίσθηση όλα γίνονται λειτουργικά. Ως ασθενής, η ψυχολογία έχει σκαμπανεβάσματα και μεταπτώσεις. Συσσωρεύεται φόβος, θυμός, και το περιβάλλον γύρω σου οφείλει να το λαμβάνει αυτό υπόψη. Από τη ματαίωση και το κενό, μέχρι τη δύναμη, το πείσμα και την ελπίδα, μεσολαβεί χρόνος. Και απαραίτητα, βοήθεια. Όχι τυπική βοήθεια, αλλά εκείνη που θα σε ανασηκώσει ψυχικά. Που θα κρατήσει την ψυχή σου ψηλά. Κι αυτό τι άλλο θα μπορούσε να είναι, παρά ένας ποιοτικός άνθρωπος, που με έναν τρόπο σχεδόν μαγικό, ησυχάζει κάθε σου σκέψη.

Άνθρωποι ποιότητας. Για τον πλησίον και για το περιβάλλον σου. Ποιότητα σημαίνει σέβομαι, συμ-πονώ, εν-συναισθάνομαι, μπαίνω στη θέση του άλλου. Δίνω. Προσφέρω. Ρήματα γεμάτα, που δηλώνουν μόνο αγάπη. Ποιότητα σημαίνει βάζω όρια, δεν κρίνω, αποδέχομαι την κατάσταση του άλλου. Δέχομαι την γκρίνια του, τον θυμό του, τη θλίψη του και γίνομαι παρατηρητής. Δεν είμαι εκεί για να δώσω απαντήσεις ούτε για να δηλώσω γνώστης των πάντων. Είμαι εκεί για να ακούσω. Χωρίς να δικάσω, χωρίς να στιγματίσω, χωρίς να μιλήσω αν δε μου ζητηθεί. Μόνο και μόνο για να δείξω πως το σώμα μου και η σκέψη μου είναι παρόντα. Ο ασθενής χρειάζεται να νιώσει τα συναισθήματά του, να τα βιώσει, όσο αρνητικά κι αν είναι. Το μόνο που θέλει είναι να ξέρει ότι δεν είναι μόνος. Ότι κάποιος τον δέχεται όπως είναι. Αναγνωρίζει τις δύσκολες εκφράσεις του, που ίσως δεν έχουν ίχνος αισιοδοξίας, και παρ’ όλα αυτά τον αποδέχεται. Αυτή την αποδοχή οφείλει να τη δώσει και το περιβάλλον του.

Η πλήρης αποδοχή από τους ανθρώπους μας είναι σωτήρια. Είναι αυτό που δίνει στον ασθενή το δικαίωμα να εκφραστεί. Να μιλήσει. Να ξεσπάσει. Δε ζητά διάλογο. Θέλει να μη νιώσει πως θα κριθεί. Θέλει οικειότητα. Να μπορεί να κλάψει και να δεχτεί μια αγκαλιά. Να νιώσει τα συναισθήματα του άλλου, να του κρατήσει το χέρι και να του πει: «Είμαι εδώ. Πες μου ό,τι αισθάνεσαι». Αυτό αλλάζει όλη τη σχέση. Πόση ομορφιά, πόση ανακούφιση μπορούμε να προσφέρουμε με λίγη παρουσία. Εξάλλου, ο τραυματισμός έρχεται όταν νιώθεις μόνος. Όχι μόνος από φυσική παρουσία – αλλά μόνος συναισθηματικά. Μόνος όταν δε σε νιώθουν. Τι να το κάνεις να έχεις δίπλα σου ανθρώπους που δε σε καταλαβαίνουν, που σου υπενθυμίζουν τις ανασφάλειές σου και σε πυροδοτούν; Η ψυχή σου δεν πρέπει να είναι μόνη. Όχι το σώμα σου.

Αφιέρωσε χρόνο. Δείξε κατανόηση. Άκου τα συναισθήματά τους. Μείνε ήσυχος. Δείξε ότι είσαι εκεί, ότι έχεις πρόθεση. Πρόσφερε την αγκαλιά σου. Είναι το πιο πολύτιμο δώρο σου. Λένε ότι όταν αγκαλιάζονται δύο άνθρωποι, είναι σαν να αποκτάς καρδιά και στη δεξιά πλευρά, γιατί ενώνεται η πλευρά που εσύ δεν έχεις καρδιά με την πλευρά που ο άλλος έχει και σου την προσφέρει. Πόσο σπουδαίο. Πόσα συναισθήματα. Πόση αγάπη. Είναι ένα «κούμπωμα» συναισθηματικό. Όλοι το έχουμε ακούσει: όταν μοιράζεσαι τη χαρά, η χαρά πολλαπλασιάζεται. Όταν μοιράζεσαι τη λύπη, η λύπη διαιρείται. Ο πόνος ελαφραίνει. Η παρουσία σου κάνει τη διαφορά.

Μην ξεχνάς: δεν είσαι εκεί για να ακούσεις τα ιατρικά. Είσαι εκεί για να μοιραστείς. Να δώσεις. Το «πώς είναι η υγεία σου;» το ρωτά και ένας άγνωστος. Το να είσαι όμως παρών για να ακούσεις, να νιώσεις, να καταλάβεις, αυτό δεν το κάνουν όλοι. Το κάνουν όσοι αγαπούν. Γιατί σου προσφέρουν κάτι ανεκτίμητο: τον χρόνο τους.

Τι θα έλεγες να κάνετε σχέδια; «Όταν γίνεις καλά θα πάμε σ’ εκείνο το ταξίδι», «θα πάμε για δείπνο στο αγαπημένο μας μαγαζί», «θα κάνουμε αυτή την τρέλα». Μην το αφήσεις. Οργάνωσέ το. Τώρα. Το μυαλό έχει ανάγκη να περιμένει κάτι. Να επικεντρωθεί αλλού. Να απομακρυνθεί από την ταλαιπωρία, να στραφεί στο χαμόγελο και στην απόλαυση. Η δόνηση αλλάζει. Γιατί ναι, και ως ασθενής, συνεχίζεις να είσαι άνθρωπος. Απλώς μια εκδοχή του εαυτού σου έχει βυθιστεί στο σκοτάδι. Χάρισε του λίγη λάμψη. Δείξε ότι η ζωή συνεχίζεται. Ότι υπάρχουν όνειρα. Κι ότι μαζί μπορείτε να κάνετε το δικό σας όνειρο πραγματικότητα. Να το σχεδιάσετε, να το μελετήσετε και να το ζήσετε.

Ξέρεις κάτι; Πάντα θα θυμάσαι αυτά τα όνειρα. Τους στόχους που βάζατε. Τους φόβους, τις δυσκολίες. Και ότι ήσασταν μαζί. Ότι δε το βάλατε κάτω. Ότι συνεχίσατε να ονειρεύεστε.

Η φροντίδα σε έναν ασθενή μπορεί να είναι πρόκληση, γιατί καλείσαι να διαχειριστείς πολλά συναισθήματα. Όμως αρκεί να πράττεις με αγάπη και πραγματικό ενδιαφέρον. Το άκουσμα, το μοίρασμα και η αγκαλιά είναι ουσιαστικά δώρα που μόνο θετικά συναισθήματα προσφέρουν. Δε χρειάζεται να κάνεις κάτι έξω από τις δυνατότητές σου. Αρκεί να είσαι άνθρωπος. Τα απλά είναι και τα πιο ουσιώδη.