Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ) είναι κάτι που συναντάμε αρκετά συχνά στα παιδιά και δεν είναι τόσο «σπάνιο» ή «περίεργο» όσο συχνά νομίζουμε. Στην ουσία μιλάμε για μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που κάνει την καθημερινότητα πιο απαιτητική: δυσκολία στη συγκέντρωση, υπερκινητικότητα, παρορμητικότητα (American Psychiatric Association, 2013). Παρόλο που συχνά την έχουμε στο μυαλό μας ως «παιδική» δυσκολία, η αλήθεια είναι πως τα συμπτώματα μπορεί να συνεχιστούν και στην εφηβεία ή ακόμα και στην ενήλικη ζωή (Barkley, 2015).
Στο σχολείο, η ΔΕΠ-Υ μπορεί να δημιουργήσει προκλήσεις: μαθητές που δυσκολεύονται να μείνουν προσηλωμένοι σε μία εργασία, που διακόπτουν συχνά, που δείχνουν ανυπομονησία ή που χρειάζονται περισσότερη καθοδήγηση. Όμως, με την κατάλληλη αναγνώριση και υποστήριξη, αυτοί οι μαθητές μπορούν να αξιοποιήσουν τις δυνατότητές τους και να προοδεύσουν τόσο ακαδημαϊκά όσο και κοινωνικά.
Πώς αναγνωρίζεται η ΔΕΠ-Υ στο σχολείο
Η αναγνώριση των μαθητών με ΔΕΠ-Υ δεν είναι πάντα απλή υπόθεση. Δεν αρκεί μόνο η παρατήρηση της συμπεριφοράς στην τάξη· χρειάζεται συνεργασία εκπαιδευτικών, γονέων και ειδικών. Ενδεικτικά σημάδια περιλαμβάνουν (DuPaul & Stoner, 2014):
-Δυσκολία συγκέντρωσης για πολλή ώρα,
-Τάση να αφήνονται οι εργασίες στη μέση,
-Κινητική ανησυχία,
-Απαντήσεις χωρίς σκέψη ή παρεμβολές σε συζητήσεις.
Η επίσημη διάγνωση γίνεται από ειδικούς ψυχικής υγείας, με τη βοήθεια εργαλείων αξιολόγησης και συνεντεύξεων (Nigg, 2013). Είναι σημαντικό να αποφεύγονται βιαστικά συμπεράσματα, καθώς παρόμοιες συμπεριφορές μπορεί να σχετίζονται και με άλλους παράγοντες, όπως το άγχος ή οι μαθησιακές δυσκολίες.
Η υποστήριξη για ένα παιδί με ΔΕΠ-Υ δεν είναι μόνο θέμα μαθημάτων και βιβλίων· αφορά και το πώς νιώθει το παιδί μέσα στην τάξη και την ομάδα. Οι πιο αποτελεσματικές πρακτικές περιλαμβάνουν:
1)Διαφορετικές μορφές διδασκαλίας
Δε χρειάζεται όλα να γίνονται με τον παραδοσιακό τρόπο. Οπτικά βοηθήματα, βίντεο, παιχνίδια ρόλων ή διαδραστικά μέσα μπορούν να κρατήσουν τη συγκέντρωση πιο ζωντανή και το ενδιαφέρον ψηλά.
2)Δομή και σαφήνεια
Ένα σταθερό πρόγραμμα με ξεκάθαρες οδηγίες δίνει στο παιδί μια αίσθηση ασφάλειας. Ξέρει τι έρχεται μετά και μπορεί να οργανώνει καλύτερα τον χρόνο του.
3)Θετική ενίσχυση
Ένα «μπράβο», μια μικρή επιβράβευση ή οι ξεκάθαροι κανόνες βοηθούν στη διαχείριση της παρορμητικότητας και κάνουν το παιδί να νιώθει ότι η προσπάθειά του αναγνωρίζεται.
4)Συνεργασία σχολείου – οικογένειας
Όταν δάσκαλοι και γονείς μιλάνε ανοιχτά και συντονίζονται, οι στρατηγικές πιάνουν τόπο και το παιδί έχει στήριξη και στο σχολείο και στο σπίτι.
5)Ενίσχυση κοινωνικών δεξιοτήτων
Προγράμματα που καλλιεργούν τη συνεργασία, την αυτορρύθμιση και την ενσυναίσθηση βοηθούν όχι μόνο στο σχολείο, αλλά και στις φιλίες και τις σχέσεις γενικότερα.
Ο ρόλος του εκπαιδευτικού
Ο εκπαιδευτικός βρίσκεται στην «πρώτη γραμμή». Εκτός από τη διδασκαλία, καλείται να καλλιεργήσει ένα κλίμα αποδοχής και κατανόησης, να αποφύγει τον στιγματισμό και να ενισχύσει την αυτοπεποίθηση των μαθητών. Η επιμόρφωση σε θέματα ΔΕΠ-Υ είναι καθοριστική, καθώς δίνει τα απαραίτητα εργαλεία για αποτελεσματικές παρεμβάσεις.
Η ΔΕΠ-Υ δεν είναι εμπόδιο που καθορίζει το μέλλον ενός παιδιού· είναι μια πρόκληση που, με την κατάλληλη στήριξη, μπορεί να μετατραπεί σε ευκαιρία για ανάπτυξη. Η συνεργασία σχολείου, οικογένειας και ειδικών, σε συνδυασμό με στοχευμένες στρατηγικές, μπορεί να δημιουργήσει ένα σχολικό περιβάλλον όπου κάθε μαθητής αισθάνεται ότι έχει θέση και αξία.
Συντάκτης: Αγγελική Παπακωνσταντίνου
