Κάθε χρόνο κάπου στον κόσμο ένα χριστουγεννιάτικο στολίδι καταφέρνει να γίνει θέμα συζήτησης πολύ μεγαλύτερο από το ίδιο το μέγεθός του. Φέτος, αυτό συνέβη στην Grand-Place των Βρυξελλών, όπου η νέα φάτνη που τοποθετήθηκε ενόψει των γιορτών προκάλεσε ένα κύμα αντιδράσεων που συνεχίζει να συζητιέται, όχι τόσο για το αν είναι όμορφη ή όχι, αλλά για το τι σηματοδοτεί.
Η χριστουγεννιάτικη εγκατάσταση «Les Etoffes de la Nativite», δημιουργία της αρχιτέκτονα εσωτερικών χώρων Βικτόρια-Μαρία Γκέιερ, παρουσιάζει μια πιο σύγχρονη εκδοχή της Γέννησης. Οι φιγούρες, κατασκευασμένες από ανακυκλωμένα υφάσματα, δεν έχουν πρόσωπα. Αντί γι’ αυτό, το κεφάλι κάθε μορφής αποτελείται από ένα παζλ υφασμάτων σε διάφορους τόνους του μπεζ και του καφέ. Σύμφωνα με την ομάδα σχεδιασμού, στόχος ήταν η συμπερίληψη -μια καλλιτεχνική προσπάθεια ώστε κάθε επισκέπτης να μπορεί, συμβολικά, να δει «λίγο από τον εαυτό του» στη σκηνή, χρησιμοποιώντας αποκλειστικά υλικά που συμβολίζουν διαφορετικούς τόνους δέρματος αλλά και που δεν έχουν χαρακτηριστικά, ενώ τονίζουν και τον οικολογικό χαρακτήρα της φετινής εγκατάστασης.
Η προσέγγιση αυτή έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τη δημοτική αρχή, η οποία σημείωσε ότι η προηγούμενη φάτνη είχε φθαρεί και έπρεπε να αντικατασταθεί. Μάλιστα, η επιλογή του έργου εγκρίθηκε από τους ναούς των Αγίων Μιχαήλ και Γκουντούλις, με τον εφημέριο του Καθεδρικού να δίνει επίσημα την υποστήριξή του.
Ωστόσο, η δημόσια συζήτηση που ξεκίνησε γύρω από το έργο είχε πολλές διαφορετικές όψεις. Κάποιοι πολίτες, αλλά και πολιτικοί, εξέφρασαν δυσαρέσκεια, θεωρώντας ότι η απουσία προσώπων απομακρύνει τη φάτνη από τη θρησκευτική της παράδοση. Άλλοι είδαν την καλλιτεχνική επιλογή ως μια ενδιαφέρουσα, μοντέρνα ανάγνωση ενός γνωστού συμβόλου. Δεν έλειψαν και τα σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που κινήθηκαν από έντονη κριτική έως χιουμοριστικές παρατηρήσεις για την εμφάνιση των μορφών.
Η ένταση, πάντως, κορυφώθηκε όταν άγνωστος δράστης αφαίρεσε το υφασμάτινο κεφάλι της φιγούρας του Θείου Βρέφους. Δεν ήταν η πρώτη φορά που η φάτνη της Grand-Place έγινε στόχος βανδαλισμού, καθώς παρόμοια περιστατικά είχαν καταγραφεί και τα προηγούμενα χρόνια.
Παρά τις αντιδράσεις, τις συζητήσεις και τον θόρυβο γύρω από την αισθητική της, η φάτνη παραμένει στη θέση της. Οι Βρυξέλλες έχουν ήδη ανακοινώσει ότι θα βρίσκεται στην Grand-Place μέχρι τις 4 Ιανουαρίου, όπως προβλέπεται για τον στολισμό των φετινών γιορτών.
Και ίσως τελικά αυτό είναι και το πιο ενδιαφέρον: ότι μια φάτνη λίγων μέτρων κατάφερε να ανοίξει μια κουβέντα πολύ μεγαλύτερη — για την τέχνη, την παράδοση, την ταυτότητα και το πώς αλλάζουν όλα αυτά μέσα στον χρόνο. Όχι για να δώσει απαντήσεις, αλλά για να θυμίσει πόσο διαφορετικά βλέπει ο καθένας μας το ίδιο ακριβώς θέαμα.
Συντάκτης: Νικόλ Τ.
