Το hack μνήμης για να γράψεις καλά στις εξετάσεις σου ίσως να είναι μια… τσίχλα

Αν η μνήμη σου στις εξετάσεις λειτουργεί συνήθως σαν Wi-Fi σε υπόγειο δηλαδή υπάρχει, αλλά δεν συνδέεται. Ισως ήρθε η ώρα να εξετάσουμε ένα από τα πιο απροσδόκητα εργαλεία μελέτης…….την τσίχλα. Όχι, καλά διάβασες δεν μιλάμε για placebo τύπου «το φόρεσα, άρα θα δουλέψει», αλλά για ένα φαινόμενο που έχει απασχολήσει σοβαρά την επιστημονική έρευνα. Όσο κι αν ακούγεται σαν δικαιολογία για να μασάς κάτι την ώρα του διαβάσματος.

Η ιδέα που κυκλοφόρησε ευρέως μέσω social media είναι απλή. Συγκεκριμένα, μασάς τσίχλα όταν διαβάζεις και μασάς την ίδια τσίχλα ή τουλάχιστον ίδια γεύση όταν έρθει η ώρα να γράψεις εξετάσεις. Το αποτέλεσμα; Καλύτερη ανάκληση πληροφοριών. Δηλαδή, ο εγκέφαλος βλέπει την τσίχλα και λέει «Α, εδώ έχουμε ξαναβρεθεί».

Υπάρχει ολόκληρη θεωρία πίσω από την τσίχλα δεν είναι δηλαδή μαγική. Στην επιστήμη της μνήμης, αυτό το φαινόμενο ονομάζεται context-dependent memory. Με απλά λόγια, η ανάκληση πληροφοριών γίνεται πιο αποτελεσματική όταν το περιβάλλον στο οποίο προσπαθείς να θυμηθείς κάτι μοιάζει με το περιβάλλον στο οποίο το έμαθες. Και το «περιβάλλον» δεν είναι μόνο το γραφείο, το φως ή η ώρα. Μπορεί να είναι η μυρωδιά , η γεύση, ή μια συγκεκριμένα σωματική κατάσταση. Η τσίχλα, λοιπόν, λειτουργεί ως αισθητηριακό ερέθισμα. Η ίδια γεύση ενεργοποιεί παρόμοια νευρωνικά μοτίβα, τα οποία συνδέονται με τις πληροφορίες που αποθηκεύτηκαν κατά τη μελέτη. Με απλά λόγια, δεν θυμάσαι επειδή μασάς θυμάσαι επειδή ο εγκέφαλος αναγνωρίζει το “σκηνικό” στο οποίο έχει ξαναβρεθεί στο κοντινό παρελθόν.

Σύμφωνα με κάποιες μελέτες έχουν δείξει ότι όταν οι συμμετέχοντες μάσησαν τσίχλα τόσο κατά τη μάθηση όσο και κατά την ανάκληση, παρουσίασαν βελτιωμένη απόδοση σε τεστ μνήμης. Το αποτέλεσμα δεν ήταν τεράστιο, αλλά ήταν στατιστικά υπαρκτό. Άλλες έρευνες, ωστόσο, δεν βρήκαν σημαντική διαφορά ή έδειξαν ότι το μάσημα μπορεί να αποσπάσει την προσοχή, ειδικά σε πιο σύνθετα γνωστικά καθήκοντα. Με άλλα λόγια, η τσίχλα δεν λειτουργεί το ίδιο για όλους, ούτε σε όλες τις συνθήκες. Επιστημονικά μιλώντας, «Η τσίχλα ενδέχεται να διευκολύνει την ανάκληση πληροφοριών μέσω συμφραζόμενων ερεθισμάτων, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις». Μη επιστημονικά μιλώντας, «Δεν βλάπτει να δοκιμάσεις, εκτός αν μασάς σαν μπετονιέρα».

Πώς αυτό μπορεί να εφαρμοστεί σωστά αλλά να είναι και ανθρώπινο και όχι σαν ….. μπετονιέρα; Αν αποφασίσεις δηλαδή να δοκιμάσεις το “chewing gum memory hack”, κάν’ το με τρόπο που έχει νόημα. Αρχικά , επίλεξε μία συγκεκριμένη γεύση. Όχι «ό,τι υπάρχει». Η συνέπεια είναι το κλειδί. Ο εγκέφαλος αγαπά την επανάληψη.Έπειτα , χρησιμοποίησέ τη μόνο στο διάβασμα. Αν μασάς την ίδια τσίχλα όταν σκρολάρεις TikTok, το μόνο που θα θυμηθείς στις εξετάσεις είναι χορευτικά. Μην ξεχάσεις να ελέγξεις αν επιτρέπεται στις εξετάσεις. Γιατί το να σου πάρουν την τσίχλα μπροστά στο τετράδιο μπορεί να γίνει τραυματική εμπειρία που ούτε η επιστήμη δεν σώζει. Εννοείται ότι αυτό δεν σημαίνει ότι θα βασιστείς αποκλειστικά σε αυτήν. Η τσίχλα είναι εργαλείο, όχι πρόγραμμα σπουδών.

Τελικά είναι βοηθητικό για κάποιον ή τσίχλα ή όχι; Η ειλικρινής επιστημονική απάντηση είναι ίσως, λίγο, σε κάποιες περιπτώσεις όχι σε όλες. Αλλά υπάρχει κι ένα σημαντικό παράπλευρο όφελος. Αναλυτικότερα, η τσίχλα μπορεί να μειώσει το άγχος, να αυξήσει την εγρήγορση και να σε βάλει σε μια γνώριμη, «ασφαλή» κατάσταση την ώρα της εξέτασης. Και μόνο αυτό, από μόνο του, μπορεί να βελτιώσει την απόδοσή σου. Μην ξεχνάς φυσικά ότι, η τσίχλα δεν θα σου λύσει τις ασκήσεις. Δεν θα σου θυμίσει τύπους που δεν διάβασες. Δεν θα αντικαταστήσει τον ύπνο. Αλλά ως ένα μικρό, επιστημονικά τεκμηριωμένο γνωστικό cue, μπορεί να γίνει ο πιο αναπάντεχος σύμμαχος στις εξετάσεις σου. Και αν τελικά δεν δουλέψει; Τουλάχιστον θα έχεις φρέσκια αναπνοή όσο γράφεις κι αυτό, σε έναν κόσμο εξετάσεων, δεν είναι καθόλου αμελητέο.