Τοκοφοβία: Όταν το ενδεχόμενο μιας γέννας φαντάζει εφιάλτης

Μια εγκυμοσύνη είναι θαύμα ζωής. Η εμπειρία του τοκετού όμως, είναι κάτι που έχει αποτυπωθεί σε άρθρα, φωτογραφίες, βίντεο, ταινίες, συζητήσεις ειδικών, γνωστών και φίλων και η αλήθεια είναι ότι πολλές φορές έχει παρουσιαστεί με τρόπο αρκετά ακραίο, που για κάποιον που δε γνωρίζει πολλά για τη διαδικασία δεν αφήνει και την πιο ευχάριστη αίσθηση για την εμπειρία που θα βιώσει μια γυναίκα, μ’ αποτέλεσμα να τρομοκρατεί και να απομακρύνει το άτομο από το να θέλει να τη βιώσει.

Ο φόβος του τοκετού υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρξει, γιατί οι περισσότερες γυναίκες -ειδικά στην πρώτη εγκυμοσύνη- ανησυχούν για το άγνωστο που θα βιώσουν, για την υγεία του μωρού, για το πώς θα τα καταφέρουν να συνεργαστούν με τον γιατρό τους, για τον πόνο του τοκετού και τις πιθανές επιπλοκές. Κι είναι απολύτως φυσιολογικό. Σταματάει όμως ο φόβος του τοκετού σε απλές και φυσιολογικές ανησυχίες κι αντιδράσεις; Δυστυχώς όχι πάντα. Και όταν αυτός ο φόβος υπερβαίνει το φυσιολογικό, τότε μιλάμε για τοκοφοβία.

Υπάρχουν δύο είδη τοκοφοβίας. Η πρωτοπαθής και η δευτεροπαθής. Η πρωτοπαθής αφορά τις γυναίκες που δεν έχουν δικό τους παιδί, ή γυναίκες που διανύουν την πρώτη τους εγκυμοσύνη. Μπορεί να εμφανιστεί για πρώτη φορά στην εφηβεία. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που μπορεί μια γυναίκα να εκτέθηκε κάποια στιγμή σε μια βίαιη φωτογραφία, ή βίντεο, ή εμπειρία τοκετού σε τρυφερή ηλικία, ή έχοντας βιώσει σεξουαλική κακοποίηση να στιγματίστηκε η ζωή της, αφήνοντας αναμνήσεις μιας τραυματικής εμπειρίας. Εκεί λοιπόν γεννιέται ο φόβος, που μπορεί να έρχεται σε αντίφαση με την επιθυμία για ένα μωρό. Μάλιστα δεν αποκλείεται οι συγκεκριμένες γυναίκες να μην προχωρήσουν πότε σε μια εγκυμοσύνη, ή να επιλέξουν να υιοθετήσουν ένα παιδί, ώστε να μη βιώσουν την εμπειρία του τοκετού. Υπάρχουν και περιπτώσεις που οι συγκεκριμένες γυναίκες βρέθηκαν αντιμέτωπες με μια εγκυμοσύνη κι αποφάσισαν να κάνουν έκτρωση, ή επέλεξαν να γεννήσουν με καισαρική τομή, για να μη ζήσουν τη βάναυση κατά το πώς τη νιώθουν εμπειρία της γέννας.

Η δευτερογενής τοκοφοβία, αφορά τις γυναίκες που είχαν ήδη μια κακή εμπειρία μαιευτικού περιεχομένου. Μπορεί να είναι ένας πρώτος πολύ δύσκολος τοκετός, ή έλλειψη καθοδήγησης από τον γιατρό ή τη μαία, ή ένας πρώτος τοκετός με θάνατο εμβρύου, ή γενικά μία τραυματική πρώτη εμπειρία. Και φυσικά εκτός από τις γυναίκες, η τοκοφοβία αφορά και τους μελλοντικούς πατεράδες. Οι συγκεκριμένοι, με τον φόβο μήπως η σύντροφός τους δεν τα καταφέρει στον τοκετό, προτιμούν την καισαρική τομή, ώστε να νιώθουν ότι τα πράγματα είναι ελεγχόμενα, άρα ασφαλή για το μωρό.

Η τοκοφοβία είναι σοβαρή διαταραχή άγχους και έχει κι πολλά συμπτώματα, όπως αϋπνία, κρίσεις πανικού, ψυχοσωματικά συμπτώματα, ευερεθιστότητα, διακυμάνσεις στη συμπεριφορά, φόβο για γενετικές ανωμαλίες. Πολλές γυναίκες καταλήγουν να επιλέξουν την καισαρική τομή, ή όσες τελικά δεν προχωρούν σε εγκυμοσύνη, φτάνουν μέχρι και στο σημείο αποχής από τη σεξουαλική επαφή, με το φόβο μιας εγκυμοσύνης.

Μια γυναίκα που βιώνει τοκοφοβία είναι επιρρεπής σε επιλόχεια κατάθλιψη, δυσκολεύεται να συνδεθεί με το μωρό κι αυτό είναι και τραυματικό για το μωρό, εφόσον δε χτίζεται η σχέση που ιδανικά θα χρειαζόταν ένα έμβρυο, απ΄ τη στιγμή που βρίσκεται μέσα στη μήτρα. Απ’ το 2000, όλο και περισσότερο εμφανίζεται το φαινόμενο της τοκοφοβίας. Αν σκεφτούμε ότι η έκθεση στο διαδίκτυο και γενικά σε υλικό που δε δίνει σωστή πληροφόρηση γίνεται όλο και πιο συχνά, σε συνδυασμό με την αύξηση των εξωσωματικών που ανεβάζει το άγχος σε μια γυναίκα καθώς και το διαρκές σύννεφο που ακολουθεί το χρονικό της περιθώριο, δεν είναι αμελητέοι λόγοι για να βλέπουμε αυτό το φαινόμενο να παίρνει ανοδική πορεία.

Μπορεί όμως ν΄ αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά ο συγκεκριμένος φόβος; Το πρώτο που είναι σημαντικό να γίνει είναι να εμπιστευτεί μια γυναίκα τον γιατρό της. Εφόσον χτιστεί αυτή η σχέση εμπιστοσύνης, ο γιατρός θ΄ ακούσει όλες τις ανησυχίες και θα φροντίσει να εξηγήσει με λεπτομέρεια όλη τη διαδικασία και να διαχωρίσει τα ενδεχόμενα φοβιών κι όχι φόβων. Επίσης, υπάρχουν μαθήματα προετοιμασίας για τον τοκετό, συνεδρίες χαλάρωσης για εγκύους και γενικά δραστηριότητες από εξειδικευμένους ανθρώπους, που μπορούν ν΄ απαντήσουν όλα τα ερωτήματα και να εξασφαλίσουν την απαραίτητη υποστήριξη που χρειάζονται οι δυο γονείς. Η παρουσία του συντρόφου στη διαδικασία της γέννας είναι εξαιρετικά βοηθητική, αρκεί ο σύντροφος να έχει εκπαιδευτεί και παρακολουθήσει όλα τα μαθήματα προετοιμασίας.

Όμως, επειδή η τοκοφοβία μπορεί να είναι μη διαχειρίσιμη, αν το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο καλό είναι να αντιμετωπισθεί και με τη βοήθεια ενός ειδικού για το καλό όλης της οικογένειας. Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία ενδείκνυται λόγω της διάρκειας και την ύπαρξης συγκεκριμένου αιτήματος. Ο ιδανικός συνδυασμός θεραπείας είναι ψυχολογική και μαιευτική υποστήριξη κι όταν μιλάμε για ένα τόσο σημαντικό ζήτημα, που αφορά πέρα από έναν ενήλικα κι ένα βρέφος, είναι σημαντικό να φωτιστούν οι ιδανικές λύσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος.