Δεν καταφεύγουν στο έντονο, στο θεαματικό, στο «πόσο πολύ σε θέλω». Δεν τους ενδιαφέρει να εντυπωσιάσουν. Τους ενδιαφέρει να υπάρξουν. Ήρεμα. Ισοδύναμα. Χωρίς εξουσία. Και κάπου εκεί, στην απλότητά τους, κρύβεται η ουσία όσων λείπουν από τις σχέσεις μας.
Αν παρατηρήσεις τα μοτίβα των σχέσεων στη Σουηδία, θα δεις κάτι να επαναλαμβάνεται: μέτρο. Η έννοια του «lagom», βασική στην κουλτούρα τους, σημαίνει «όχι πολύ, όχι λίγο, αλλά όσο πρέπει». Αυτή η φιλοσοφία δεν είναι απλώς αισθητική ή τρόπος ζωής. Είναι τρόπος συνύπαρξης. Και μας διδάσκει ότι για να αντέξει μια σχέση στον χρόνο, δε χρειάζεται ένταση. Χρειάζεται ισορροπία.
Μικρές πράξεις φροντίδας > Μεγάλα λόγια αγάπης
Σε μια σουηδική σχέση, η αγάπη δε μετριέται με εκπλήξεις και υπερπαραγωγές. Μετριέται με μικρές πράξεις, αυτές που φαινομενικά μοιάζουν αδιάφορες. Να του φτιάξεις καφέ, να της αφήσεις λίγο χώρο στον καναπέ χωρίς να το ζητήσει, να του στείλεις ένα μήνυμα χωρίς αφορμή. Αυτά που δείχνουν φροντίδα και ενδιαφέρον.
Σύμφωνα με τη θεωρία προσκόλλησης (attachment theory), αυτές οι πράξεις δημιουργούν ένα ασφαλές, συναισθηματικό έδαφος. Δείχνουν «είμαι εδώ χωρίς να απαιτείς», κάτι που είναι διαφορετικό από το «είμαι εδώ γιατί ζητάς». Μπορεί να μη λες «σ’ αγαπώ» κάθε μέρα, αλλά ο άλλος το νιώθει μέσα από τις κινήσεις σου. Και όταν οι σχέσεις βασίζονται σε συναισθηματική διαθεσιμότητα και όχι σε εντυπωσιασμό, τότε είναι που αντέχουν.
Σεβασμός στον προσωπικό χώρο
Ο προσωπικός χώρος, η ιδιωτικότητα και ο χρόνος με τον εαυτό μου δε θεωρούνται απειλή στη Σουηδία. Είναι αυτονόητο δικαίωμα. Δε σημαίνει «δε σε θέλω κοντά μου». Σημαίνει «για να είμαι εγώ καλά μαζί σου, πρέπει να είμαι και καλά με τον εαυτό μου».
Αυτό σχετίζεται με την έννοια της συναισθηματικής αυτορρύθμισης. Την ικανότητα δηλαδή να ρυθμίζεις μόνος τα συναισθήματά σου, χωρίς να εξαρτάσαι από την παρουσία του άλλου. Αν δεν μπορείς να υπάρξεις χωρίς τον άλλον, δε θα μπορέσεις να υπάρξεις μαζί του με υγιή τρόπο. Στην πράξη, σημαίνει πως δύο άνθρωποι μπορούν να μοιράζονται ζωή, χωρίς να ασφυκτιούν. Μπορούν να κάνουν πράγματα χώρια, να έχουν φίλους, χόμπι, μέρες μοναξιάς. Και όταν επιστρέφουν ο ένας στον άλλον, να το κάνουν με αυθεντική επιθυμία και όχι από φόβο εγκατάλειψης.
Ισοτιμία και συναισθηματική έκφραση
Οι σχέσεις στη Σουηδία είναι δομημένες γύρω από μια βαθιά αίσθηση ισότητας. Όχι με την έννοια του «μισά-μισά» στα οικονομικά. Αλλά με την έννοια της συναισθηματικής συμμετρίας. Κι εγώ υπάρχω, κι εσύ υπάρχεις. Δεν υπάρχει ανώτερος και κατώτερος, αυτός που έχει το πάνω χέρι και αυτός που «αντέχει». Υπάρχουν δύο άνθρωποι που προσπαθούν.
Η κουλτούρα αυτή αποφεύγει τα παιχνίδια εξουσίας στις σχέσεις. Δεν έχει να κάνει με το «ποιος αγαπάει πιο πολύ». Δε μετράνε πόσες φορές πήρες τηλέφωνο εσύ, πόσες εγώ. Δεν υπάρχει τράπεζα θυσιών. Αντίθετα, υπάρχει έκφραση συναισθημάτων, το να μπορείς να μιλήσεις για αυτό που νιώθεις, χωρίς να ντρέπεσαι ή να φοβάσαι.
Αυτό μειώνει το gaslighting, το οποίο σε πολλές άλλες κουλτούρες έχει κανονικοποιηθεί. Το να λες δηλαδή στον άλλον ότι «είναι υπερβολικός», «το φαντάζεται», ή «ψάχνει πρόβλημα εκεί που δεν υπάρχει». Στη Σουηδία, το πώς νιώθεις, δεν αμφισβητείται. Ακούγεται. Κι αυτό από μόνο του φτιάχνει έναν ασφαλή δεσμό.
«Ρουτίνες», όχι εντυπωσιασμοί
Οι Σουηδοί αγαπούν τις τελετουργίες. Καφές στις 10, δείπνο στις 6, βόλτα την Κυριακή. Δε χρειάζεται να είναι ξεχωριστό, χρειάζεται να είναι σταθερό. Γιατί μέσα στη σταθερότητα γεννιέται η εμπιστοσύνη. Και οι σχέσεις, αντίθετα με ό,τι μάθαμε, δεν «ανάβουν» μόνο από το απρόβλεπτο. Θέλουν και προβλεψιμότητα. Θέλουν και ασφάλεια.
Η σταθερότητα ενισχύει τη συναισθηματική ασφάλεια. Χτίζουν ένα πλαίσιο καθημερινής παρουσίας. Ένα «σε θυμάμαι, χωρίς να χρειάζεται να με ψάχνεις». Μπορεί να είναι ένα «καλημέρα» το πρωί, ένα «τι ώρα τελειώνεις σήμερα;», ένα «πήρες φαγητό ή να μαγειρέψω κάτι;». Δεν είναι κάτι ιδιαίτερο, αλλά είναι αληθινό. Και σε μια εποχή που όλα γίνονται για να ανέβουν στο Instagram, το αληθινό είναι η πιο ριζοσπαστική επιλογή.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για εμάς;
Ότι η σχέση δε χρειάζεται να είναι rollercoaster για να είναι δυνατή. Δε χρειάζεται να εντυπωσιάζεις, χρειάζεται να είσαι εκεί. Σταθερά. Ήσυχα. Ανθρώπινα.
Μπορεί να μην είμαστε Σουηδοί. Αλλά μπορούμε να μάθουμε από αυτούς:
– Να μην υπερθεματίζουμε.
– Να μη διψάμε για δράμα.
– Να μη συγχέουμε την ένταση με το βάθος.
– Να μη θεωρούμε αυτονόητο ότι ο άλλος θα καταλάβει από μόνος του.
Μπορούμε να μάθουμε να συνυπάρχουμε. Όχι για να αποδείξουμε, αλλά για να ζήσουμε.
Συντάκτης: Ροδάνθη Πατρώνα
