Δεν υπάρχουν οδηγίες για το πώς να μεγαλώσεις έναν άνθρωπο. Κανένα βιβλίο, κανένα podcast, καμία συμβουλή δεν μπορεί στ’ αλήθεια να σε ετοιμάσει για τη στιγμή που θα κρατάς στα χέρια σου έναν μικρό άνθρωπο και θα καλείσαι να αποφασίσεις για εκείνον, ξανά και ξανά, κάθε μέρα. Για το σώμα του, για τη φροντίδα του, για την ελευθερία του, για την ψυχή του. Και δε μιλάμε για τις πρακτικές αποφάσεις, αν θα φάει μπρόκολο ή αν θα ξεκινήσει ποδόσφαιρο. Μιλάμε για εκείνες τις τρεις πιο δύσκολες, υπαρξιακές αποφάσεις. Εκείνες που σε φέρνουν αντιμέτωπο με τις δικές σου ανασφάλειες, με τα τραύματα που κουβαλάς από παιδί. Εκείνες που πονάνε, γιατί δεν είναι μόνο για το καλό του παιδιού σου. Είναι και το δικό σου ξεγύμνωμα.
Να βάλεις όρια ακόμα κι αν αυτό σου ραγίζει την καρδιά
Το πρώτο μεγάλο ζόρι. Να πεις «όχι» όταν βλέπεις τα μάτια του να σε παρακαλούν. Να πεις «ως εδώ» όταν θες απλώς να το έχεις ευτυχισμένο. Να μη ξεπεράσεις τα όρια, ενώ μέσα σου θες μόνο να πας κοντά του και να τα πάρεις όλα πίσω. Μπορεί να μεγαλώνεις με τη σκέψη «θέλω να του δώσω ό,τι δεν είχα». Το καταλαβαίνω. Αλλά κάπου εκεί μπερδεύεται το «του δίνω» με το «του επιτρέπω τα πάντα». Και τότε, χωρίς να το καταλάβεις, πλάθεις έναν μικρό ενήλικα που δεν ξέρει τι σημαίνει όριο. Που δεν έχει μάθει πού σταματά ο ίδιος και πού ξεκινά ο άλλος. Που νομίζει πως η αγάπη είναι πάντα “ναι”, και κάθε “όχι” σημαίνει απόρριψη.
Να θυμάσαι, ένα όριο δεν είναι τιμωρία. Είναι φροντίδα. Είναι ένα πλαίσιο που λέει «είσαι ασφαλής». Είναι ο δικός σου τρόπος να πεις «σε βλέπω, σε προστατεύω, σου δείχνω τον δρόμο». Κι ας σου ραγίσει την καρδιά όταν το παιδί σου θυμώσει μαζί σου. Γιατί ξέρεις ότι η καρδιά του θα νιώσει πολύ πιο σταθερή, μεγαλώνοντας με σαφήνεια και όχι με σύγχυση.
Να το αφήσεις να κάνει λάθος, ακόμα κι αν θέλεις να το σώσεις
Κάποια στιγμή, θα χρειαστεί να σταθεί απέναντι στον κόσμο μόνο του. Και τότε, ο ρόλος σου δε θα είναι να τρέξεις μπροστά και να του ανοίξεις το δρόμο. Θα είναι να σταθείς πίσω του. Να το αφήσεις να περπατήσει. Να πέσει. Να σηκωθεί. Να διαλέξει. Να κάνει λάθος. Πόσο δύσκολο είναι να το βλέπεις να πληγώνεται και να μην επεμβαίνεις. Να ακούς την αδικία και να μη λες τίποτα. Να βλέπεις φίλους να το απορρίπτουν, δασκάλους να το υποτιμούν, επιλογές να το οδηγούν σε απογοήτευση. Και να μην κάνεις τίποτα.
Να σταθείς εκεί. Να είσαι στήριγμα, όχι πατερίτσα. Γιατί το παιδί σου δε χρειάζεται να γλιτώσει τον πόνο. Χρειάζεται να μάθει ότι μπορεί να τον αντέξει. Και εσύ, με το να το αφήσεις να περάσει μέσα απ’ αυτό, του δίνεις κάτι πολύ πιο βαθύ από προστασία. Του δίνεις δύναμη. Αυτονομία. Αντοχή. Και κάτι πιο σπουδαίο απ’ όλα, την εμπιστοσύνη στον εαυτό του, την πίστη πως «μπορώ».
Να μη χειραγωγήσεις (ενώ μπορείς)
Αυτή είναι η πιο ύπουλη απόφαση. Εκεί που νομίζεις πως βοηθάς, ίσως ελέγχεις. Εκεί που νομίζεις πως καθοδηγείς, ίσως χειραγωγείς. Εκεί που νομίζεις ότι το «ξέρω καλύτερα» είναι αγάπη, μπορεί να είναι δικός σου φόβος μεταμφιεσμένος σε φροντίδα. Το παιδί σου δεν είναι επέκταση του εαυτού σου. Δεν είναι εκεί για να ικανοποιήσει τις δικές σου ελλείψεις, ανάγκες, επιθυμίες. Δε θα ζήσει τη ζωή που εσύ δεν έζησες. Θα ζήσει τη δική του. Και η δουλειά σου είναι να του δώσεις τα εργαλεία να φτιάξει τη ζωή που θέλει. Όχι τα σχέδια. Άφησέ το να διαφωνήσει. Άφησέ το να πει όχι. Ρώτησέ το τι νιώθει. Άκουσέ το στ’ αλήθεια. Δώσε του χώρο να δοκιμάσει. Ακόμα κι αν διαλέξει κάτι που δεν καταλαβαίνεις. Ακόμα κι αν εσύ θα έκανες αλλιώς. Η ενδυνάμωση δεν είναι “κάνε ό,τι θες”. Είναι “σου δείχνω πως έχεις επιλογές και σου έχω εμπιστοσύνη να αποφασίσεις”.
Κι εσύ; Εσύ πού χωράς σε όλα αυτά; Πονάει να βάζεις όρια. Πονάει να μην προστατεύεις. Πονάει να αφήνεις. Πονάει να λες “είμαι εδώ” αλλά όχι “θα σε γλιτώσω”. Κι όμως, αυτή η αγάπη που πονάει είναι η πιο αληθινή. Δεν είναι η αγκαλιά που τα χαρίζει όλα. Είναι το θεμέλιο που λέει σε νοιάζομαι τόσο, που θα υποστώ ακόμα και τη δυσφορία σου, τις αντιδράσεις σου, τα όχι σου, για να γίνεις αυτό που πραγματικά είσαι. Δε θα είσαι πάντα ο καλός γονιός. Αλλά μπορείς να είσαι ο σταθερός. Ο συνεπής. Ο παρών. Ο άνθρωπος που, ακόμα κι όταν κάνει λάθος, ζητά συγγνώμη. Που ακούει. Που δεν ντρέπεται να πει “δεν ξέρω”. Που εξελίσσεται μαζί με το παιδί του.
Και στο τέλος της μέρας; Το ερώτημα δεν είναι αν το παιδί σου θα σ’ αγαπά. Είναι αν θα νιώθει ελεύθερο να είναι ο εαυτός του δίπλα σου. Αν θα μπορεί να κάνει λάθη χωρίς να ντρέπεται. Αν θα μπορεί να σου μιλήσει χωρίς φόβο. Αν θα νιώθει ότι έχει αξία, όχι γιατί είναι “καλό παιδί”, αλλά γιατί είναι ολόκληρο. Μπορεί να μη σου πει ποτέ “ευχαριστώ” για τα όρια που του έβαλες. Για τις φορές που το άφησες να πέσει. Για τις στιγμές που συγκρατήθηκες από το να το ελέγξεις. Αλλά κάποια μέρα, θα κοιτάξει πίσω και θα καταλάβει. Θα δει πως δεν το προστάτευσες από τη ζωή, το ετοίμασες γι’ αυτήν. Και τότε, θα ξέρεις ότι οι δύσκολες αποφάσεις που πήρες, καλώς τις πήρες.
Συντάκτης: Ροδάνθη Πατρώνα
