Και έρχεται κάποια στιγμή στη ζωή μας που όλοι μας καλούμαστε να περάσουμε από δύσκολα και επίπονα μονοπάτια στις σχέσεις μας με τους σημαντικούς μας άλλους – και όχι μόνο. Ποιος, άραγε, από εμάς δεν έχει ξεστομίσει έστω και μια φορά στη ζωή του αυτό το γεμάτο αγανάκτηση: «Αγάπησέ με επιτέλους ή άφησέ με στην ησυχία μου».
Ξέρετε, δεν υπάρχει τίποτα πιο ψυχοφθόρο από το «σχεδόν». Το «είμαστε, αλλά δεν είμαστε». Το «νιώθω, αλλά δεν ξέρω κιόλας». Το «σ’ αγαπώ, αλλά δεν μπορώ». Οι μισές αλήθειες και οι μισές κουβέντες έχουν τη δύναμη αλλά και την ικανότητα ταυτόχρονα να σε εξαντλούν πιο πολύ κι από έναν πλήρη χωρισμό. Γιατί, τουλάχιστον εκεί, ξέρεις τι σου συμβαίνει· έχεις τα δεδομένα μπροστά σου να τα επεξεργαστείς και να τα αφομοιώσεις.
Η αβεβαιότητα, όμως, είναι ένα βασανιστικό ενδιάμεσο. Δεν έχει πόρτα να βγεις, ούτε γείωση να σταθείς. Θα τη περιγράφαμε καλύτερα σαν να στέκεσαι στο κενό, περιμένοντας κάποιον να σου πει αν θα σε πιάσει ή θα σε αφήσει να πέσεις.
Η σαφήνεια στις σχέσεις δεν είναι πολυτέλεια – και βασικά δε θα έπρεπε να είναι – αλλά σεβασμός! Είναι το ελάχιστο που μπορεί να προσφέρει ένας άνθρωπος που νοιάζεται για εσένα. Γιατί όταν αγαπάς, δεν παίζεις με το μυαλό και την ψυχή του άλλου. Δεν τον αφήνεις να μαντεύει, να υποθέτει, να ερμηνεύει σιωπές και αποστάσεις. Η αγάπη δεν είναι αίνιγμα, είναι συνεννόηση· και η ωριμότητα δεν κρύβεται στα «μυστηριώδη» βλέμματα, αλλά στις καθαρές κουβέντες.
Αν κάτι μας διδάσκει η ψυχολογία των ανθρώπινων σχέσεων, είναι πως ο εγκέφαλος δεν αντέχει την ασάφεια. Η αβεβαιότητα ενεργοποιεί την αμυγδαλή – το κέντρο του φόβου – και δημιουργεί άγχος, υπερδιέγερση και συνεχή ανάγκη για έλεγχο. Γι’ αυτό και οι «γκρίζες ζώνες» στις σχέσεις μας τρελαίνουν. Όταν δεν ξέρεις πού στέκεσαι, αρχίζεις να ψάχνεις σημάδια παντού, να αναλύεις τα πάντα, να ζεις σε μια νοητική υπερφόρτωση που σε απομακρύνει όλο και περισσότερο από τη γαλήνη σου. Αλλά η γαλήνη, σας διαβεβαιώνω, δεν είναι ποτέ αποτέλεσμα τύχης. Είναι καθαρό αποτέλεσμα επιλογής. Όπως επιλέγεις ποιον θα αγαπήσεις, έτσι επιλέγεις και το τι είσαι διατεθειμένος να ανεχτείς. Και έρχεται, λοιπόν, κάποια στιγμή στη ζωή που κουράζεσαι από τα «ίσως», τα «δεν ξέρω» και τα «δεν είμαι έτοιμος».
Γιατί, να σας πω κάτι μεταξύ μας; Δεν είναι έπαρση να ζητάς ξεκάθαρα λόγια· απεναντίας, είναι δείγμα σεβασμού. Γιατί η αλήθεια, όσο κι αν πονάει, απελευθερώνει, ενώ η σύγχυση, από την άλλη, φυλακίζει.
Κάποιοι θα υποστηρίξουν πως η σαφήνεια σκοτώνει το μυστήριο. Και εδώ θα πω ένα μεγάλο «ΟΧΙ» – ξέρετε, σαν το γνωστό και επιβλητικό «ΟΧΙ της 28ης Οκτωβρίου του 1940». Η σαφήνεια απλώς σκοτώνει τα παιχνίδια εξουσίας, ελέγχου, χειραγώγησης. Και τα παιχνίδια, ιδίως τέτοιου είδους, φίλοι μου, δεν είναι αγάπη, αλλά φόβος. Φόβος δέσμευσης, φόβος απώλειας, φόβος να εκτεθείς, να φανείς ευάλωτος.
Όμως, το να αγαπάς σημαίνει να ρισκάρεις να δείξεις το μέσα σου χωρίς καμία στρατηγική. Κι αν ο άλλος δεν αντέξει την αλήθεια σου, τότε να του ανοίξεις την πόρτα ευγενικά και να τον ξεπροβοδίσεις με χαμόγελο. Γιατί προτιμότερο να σε χάσουν για την αλήθεια σου, παρά να σε κρατήσουν για μια ψεύτικη εκδοχή σου, που στο τέλος θα γίνει ο εχθρός σου.
Στην αυτογνωσία υπάρχει μια θεμελιώδης αρχή: δεν μπορείς να έχεις ειρήνη με τους άλλους αν δεν έχεις ειρήνη με τον εαυτό σου. Όταν, λοιπόν, φοβάσαι να θέσεις όρια, είναι γιατί βαθιά σου αμφιβάλλεις για τη δική σου προσωπική αξία. Όταν ανέχεσαι να σε κρατούν στο «περίμενε», είναι γιατί δεν έχεις πιστέψει πως αξίζεις κάποιον που σε επιλέγει χωρίς δισταγμό. Η ασάφεια δεν είναι ρομαντισμός, αλλά ένα ξεκάθαρο μήνυμα έλλειψης συναισθηματικής ευθύνης.
Η καθαρότητα δε σημαίνει σκληρότητα, αλλά εντιμότητα. Κι αν κάτι χρειάζεται ο έρωτας σήμερα, δεν είναι περισσότερα «φίλτρα» και προσποιήσεις, αλλά καθαρά βλέμματα και λόγια χωρίς υποσημειώσεις. Να λες: «Θέλω να είμαι μαζί σου» και να το εννοείς. Ή να λες: «Δε θέλω» και να έχεις το θάρρος να το πεις. Όλα τα υπόλοιπα είναι απλώς χάσιμο χρόνου, συναισθήματος και ψυχικής ενέργειας.
Και κάπου εκεί έρχεται το πιο δύσκολο, αλλά και πιο λυτρωτικό σημείο: να πεις «Αγάπησέ με ή άφησέ με στην ησυχία μου». Όχι με θυμό, αλλά με αξιοπρέπεια· ούτε για να εκβιάσεις, αλλά για να προστατεύσεις την εσωτερική σου γαλήνη. Γιατί ο έρωτας χωρίς καθαρότητα γίνεται πόλεμος – και η ψυχούλα μας δε φτιάχτηκε για να ζει σε εμπόλεμη ζώνη.
Η ψυχική σου ηρεμία, λοιπόν, δεν είναι διαπραγματεύσιμη. Αν δεν μπορεί να σταθεί κάποιος δίπλα σου με διαύγεια, τότε δεν του αξίζει να στέκεται μέσα σου. Η αληθινή αγάπη δε θολώνει· ξεκαθαρίζει. Δε σε μπερδεύει· σε ηρεμεί. Και όταν κάποιος σε αγαπά αληθινά, δε σε αφήνει να αναρωτιέσαι. Κι αν έχεις κάτι να κάνεις, κάν’ το τώρα. Αγάπησε, ερωτεύσου, μίλα, ρίσκαρε, ζήσε. Μην αφήνεις τον φόβο να σε πείσει πως η ευαισθησία είναι αδυναμία. Ο έρωτας δεν είναι ψυχική διαταραχή· απεναντίας, είναι η πιο υγιής εκδήλωση ζωής. Αυτά που φοβούνται τα κλειστά μυαλά, τα τολμά η ψυχή που ξέρει ποια είναι. Οπότε, αν πρόκειται να «χαθείς», να το κάνεις από αγάπη και όχι από σύγχυση.
Και να θυμάστε πως: η σαφήνεια είναι η ανώτερη μορφή καλοσύνης. Γιατί μόνο όταν είσαι καθαρός, δεν πληγώνεις.
Συντάκτης: Φραγκούλα Χατζηαγόρου
