Θα ήθελα να ξεκινήσω με ένα προσωπικό statement: Στη διπολικότητα της ζωής, τα αντίθετα χορεύουν μαζί!
Σκεφτείτε το εξής: Από την πρώτη στιγμή που ανοίγουμε τα μάτια μας σ’ αυτόν τον κόσμο, μαθαίνουμε να ξεχωρίζουμε το φως από το σκοτάδι, το καλό από το κακό, το «ναι» από το «όχι». Και κάπως έτσι, σιγά σιγά, αρχίζει το παιχνίδι της δυαδικότητας – εκείνης της μυστικής αρχής που κυβερνά το Σύμπαν, μα και την ψυχή μας.
Ο Ηράκλειτος, ο σκοτεινός φιλόσοφος της Εφέσου, όπως τον αποκαλούσαν, το είπε απλά: «Τα πάντα ρει και ουδέν μένει.» Όλα δηλαδή ρέουν, τίποτα δεν είναι σταθερό. Και μέσα σε αυτή τη ροή, κάθε τι κουβαλά το αντίθετό του. Η μέρα γεννά τη νύχτα, η ζωή γεννά τον θάνατο, η χαρά κουβαλά μέσα της τον σπόρο της λύπης.
Η διπολικότητα δεν είναι λάθος του κόσμου· είναι ακριβώς ο τρόπος του να εξελίσσεται. Είναι, θα το λέγαμε απλά, η αναπνοή της ύπαρξης. Η εισπνοή και η εκπνοή του ίδιου Θεού, που εκδηλώνεται μέσα από τα πάντα. Σκεφτείτε πως, αν υπήρχε μόνο το φως, ποιος θα το αναγνώριζε; Αν γνωρίζαμε μόνο τη χαρά, πώς θα μαθαίναμε την αξία της;
Η δυαδικότητα μάς αναγκάζει να σταθούμε, όμως, στο κέντρο. Εκεί όπου το φως και το σκοτάδι δεν πολεμούν πια, αλλά αγκαλιάζονται. Εκεί που συνειδητοποιούμε πως δεν υπάρχει «καλό» ή «κακό», παρά μόνο εμπειρία που σε σπρώχνει να θυμηθείς ποιος ακριβώς είσαι.
Όταν ο Ηράκλειτος έλεγε πως «το ίδιο είναι το ζωντανό και το νεκρό, το ξυπνητό και το κοιμισμένο», δεν προσπαθούσε να μπερδέψει τον νου μας. Απεναντίας, προσπαθούσε να τον απελευθερώσει. Να μας δείξει πως τίποτα δεν είναι μόνο αυτό που φαίνεται. Να μας δείξει πως κάθε στιγμή είναι ένα εκκρεμές ανάμεσα στα δυο άκρα, κι εμείς οι ίδιοι είμαστε το σημείο ισορροπίας ανάμεσά τους. Η ζωή μας δεν είναι γραμμική, είναι κύκλος. Και μέσα σε αυτόν τον κύκλο, όλα τα αντίθετα αλληλοσυμπληρώνονται: η δημιουργία και η καταστροφή, η αγάπη και ο φόβος, η αρχή και το τέλος. Η ψυχή μας, λοιπόν, έρχεται εδώ για να βιώσει και τα δυο· για να μάθει ότι η πληγή και η θεραπεία είναι ακριβώς το ίδιο χέρι που αλλάζει πρόθεση.
Στην πνευματική διάσταση, η διπολικότητα είναι καθρέφτης. Ό,τι απορρίπτεις στον άλλον, είναι αυτό που δεν αντέχεις να δεις μέσα σου. Ό,τι ζηλεύεις, είναι αυτό που δεν έχεις αποδεχτεί ότι μπορείς να γίνεις. Ό,τι σε πληγώνει, σε διδάσκει. Και ό,τι σε διδάσκει, σε ελευθερώνει. Μόνο όταν αγκαλιάσεις και τις δυο όψεις του νομίσματος, παύεις να ζεις μέσα στη σύγκρουση. Αντί, λοιπόν, να ρωτάς «γιατί μου συμβαίνει αυτό;», αρχίζεις να αναρωτιέσαι «τι ήρθα να μάθω από αυτό;». Και τότε, η δυαδικότητα σταματά να είναι πόλεμος και γίνεται χορός. Ένας χορός ανάμεσα στη σκιά και το φως, όπου το ένα χρειάζεται το άλλο για να υπάρξει.
Η φιλοσοφία του Ηράκλειτου – που προσωπικά θαυμάζω και ενστερνίζομαι – δεν είναι μόνο φιλοσοφία του νου, αλλά εμπειρία ψυχής. Όλα όσα αλλάζουν, μετακινούνται για να μας θυμίσουν ότι τίποτα δε χάνεται. Κάθε τέλος είναι μια αρχή μεταμφιεσμένη και κάθε απώλεια, ένα νέο δώρο που δεν έχει ακόμη αποκαλυφθεί.
Μόνο όμως όταν πάψεις να αντιστέκεσαι στη ροή, αρχίζεις πραγματικά να ζεις. Όταν δε χρειάζεται πια να διαλέξεις πλευρά, αλλά απλώς ρέεις μαζί με τη ζωή. Να παρατηρείς χωρίς να κρίνεις. Να αγαπάς χωρίς να κατέχεις. Να ζεις χωρίς να φοβάσαι το αντίθετο του ζην – τον θάνατο, τη σιωπή, τη μοναξιά.
Η ισορροπία δε βρίσκεται στην απουσία των άκρων, αλλά στην αποδοχή και των δυο. Εκεί, ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι, γεννιέται η ψυχική ελευθερία. Ο Ηράκλειτος ψιθυρίζει ακόμα μέσα στους αιώνες: «Ο δρόμος πάνω και ο δρόμος κάτω είναι ένας και ο αυτός». Ίσως, λοιπόν, το νόημα της ζωής να μην είναι τελικά να νικήσουμε το σκοτάδι, αλλά να μάθουμε να το φωτίζουμε. Και μέσα από αυτόν τον αιώνιο χορό των αντιθέτων, να θυμηθούμε ποιοι πραγματικά είμαστε: φως που γεννήθηκε μέσα από το ίδιο το σκοτάδι.
Αφιερωμένο σε όλες εκείνες τις ψυχές που έχουν πάψει να πολεμούν τα αντίθετά τους και έχουν αρχίσει, επιτέλους, να θυμούνται ποιοι ήρθαν να γίνουν. Γιατί έχουν καταλάβει πως δεν είναι ούτε το φως ούτε η σκιά, αλλά η συνείδηση που τα γεννά.
Συντάκτης: Φραγκούλα Χατζηαγόρου
