Μια σύντομη αναζήτηση στο διαδίκτυο, για τους σκοπούς του συγκεκριμένου άρθρου, μού έβγαλε μια τεράστια λίστα με εφαρμογές, ή σελίδες, αν προτιμάτε, γνωριμιών. Σε όλες τις χώρες, για όλες τις ηλικίες, για όλες τις προτιμήσεις. Με μικρή ή μεγάλη χρέωση. Κάποιες εξαιρετικά δημοφιλείς, κάποιες λιγότερο, αλλά όλες με ένα κοινό σκοπό. Να φέρουν ανθρώπους κοντά, να γνωριστούν και στη συνέχεια, ό,τι προκύψει και όπου τούς βγάλει.
Η εμφάνιση αυτών των σελίδων υπαγορεύτηκε από την αδιαμφισβήτητη ανάγκη των ανθρώπων για συντροφικότητα και τη δυσκολία σύναψης σχέσεων λόγω του πολύπλοκου τρόπου ζωής των σύγχρονων κοινωνιών. Είναι αλήθεια ότι σ’ αυτές τις πλατφόρμες υπάρχουν διάφοροι τύποι ανθρώπων και χρειάζεται πολύς χρόνος για να ανακαλύψει κάποιος την περίπτωση εκείνη που αφενός θα σου κεντρίσει το ενδιαφέρον και αφετέρου θα εμπίπτει στην κατηγορία που αξίζει να επενδύσει χρόνο και φαιά ουσία.
Μετρώντας πάνω από δύο δεκαετίες στην «αγορά», οι εφαρμογές έχουν ήδη υποστηρικτές και ακολούθους αλλά και άτομα που είναι ιδιαίτερα σκεπτικά για τη χρήση τους. Τα απορρίπτουν, τις πιο πολλές φορές επειδή τα είχαν δοκιμάσει, και τα κατατάσσουν στην κατηγορία «ψυχοφθόρα διαδικασία».
Είναι έτσι; Προκαλούν κούραση και ψυχική εξάντληση στους χρήστες τους; Οδηγούν σε burnout με άμεση επίπτωση στην ψυχική υγεία;
Διάφορες έρευνες κατά καιρούς ανέδειξαν και αυτή την πλευρά τους. Την αρνητική, ή τουλάχιστον μια αρνητική τους. Ας ξεκινήσουμε με μια παραδοχή, δια στόματος των χρηστών τους. Είναι εθιστικές. Όταν κάποιος δημιουργήσει προφίλ και το ανεβάσει στην πλατφόρμα, από εκείνη τη στιγμή και έπειτα, εθίζεται. Τού γίνεται συνήθεια και το αναζητά. Όπως αναζητά καθημερινά τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης.
Όμως, σταδιακά ανακαλύπτει ότι αυτός ο εθισμός και η ενασχόληση έρχεται με τίμημα. Αρχικά, πολλοί χρήστες διατηρούν προφίλ και είναι ενεργοί με μόνο σκοπό να τονώνουν την αυτοπεποίθησή τους. Επιβεβαίωση ψάχνουν, χωρίς να φαίνεται από την αρχή αυτό, και όταν πάρουν λίγη σημασία, λίγη ενίσχυση του εγώ τους, δείχνουν τον πραγματικό σκοπό τους. Εξαφανίζονται, δεν απαντούν στα μηνύματα, αναβάλλουν ή ακυρώνουν εκ του σύνεγγυς συναντήσεις και δε δίνουν καμία σημασία στον συνομιλητή τους. Και κάπως έτσι γεννιέται το αίσθημα της απογοήτευσης, το οποίο και εντείνεται όταν αυτές οι περιπτώσεις γίνονται πιο συχνά από όσο αναμέναμε.
Επίσης, επηρεάζει σε μεγαλύτερο βαθμό από αυτόν που μπορούμε να αντιληφθούμε, την αυτοεκτίμηση του ατόμου. Οι απορρίψεις που δέχεται, η απότομη διακοπή επικοινωνίας, ακόμα και η κυνική παραδοχή ότι ο συνομιλητής του ψάχνεται, συχνά καταφέρνουν ένα σοβαρό πλήγμα στον καλώς νοούμενο εγωισμό, κάτι που ενδεχομένως να τού στοιχίσει στο μέλλον, στις επόμενες σχέσεις του. Το άτομο νιώθει «λίγ@», ότι δεν αξίζει, ότι υπολείπεται κάτι και γι’ αυτό έχει απορριφθεί.
Και δεν είναι καθόλου απίθανο, σε μια προσπάθεια να νιώσει καλύτερα, πιο ποθητ@ και ερωτεύσιμ@, να ξεκινήσει έναν αγώνα ενίσχυσής του εγώ του. Από αλλαγή γκαρνταρόμπας και χρώματος μαλλιών μέχρι μόνιμη επέμβαση, όλα αυτά δείχνουν την ανάγκη του κάθε ανθρώπου να αποδείξει (σε ποιον και τι;) την «αξία» του. Μπαίνει σε μια άχαρη, και σίγουρα μάταιη, διαδικασία συγκρίνοντας συνεχώς τον εαυτό του με άλλ@ς και αναρωτιέται συνεχώς γιατί εκείν@ κι όχι εγώ; Τι περισσότερο έχει από μένα; Ερώτημα που φυσικά δεν έχει απάντηση αλλά τον βασανίζει και τον ταλαιπωρεί ασταμάτητα.
Δε θα σταθώ στο προφανές, ότι δηλαδή η ενασχόληση με αυτές τις πλατφόρμες είναι χρονοβόρα διαδικασία και απαιτεί χρόνο που πρέπει να «κλαπεί» από άλλες δραστηριότητες. Χρειάζεται πολλή ώρα για να ελεγχθούν τα μηνύματα, να απαντηθούν και να απαντηθούν ξανά. Χρόνος που θα μπορούσε να αφιερωθεί αλλού. Σε μια δραστηριότητα, σε ένα χόμπι, σε μια βόλτα, σε ένα βιβλίο, σε μια συνομιλία με αγαπημένο πρόσωπο. Ο χρόνος είναι υπερβολικά πολύτιμος και όταν χάνεται σε κάτι που τελικά αποδεικνύεται ανούσιο, προκαλεί άγχος και πανικό.
Ας μη δαιμονοποιούμε, όμως, τις εφαρμογές. Όπως όλα τεχνολογικά ευρήματα, έτσι κι αυτό, χρειάζεται μέτρο στη χρήση τους και εκ των προτέρων επίγνωση ότι έχουν και τρωτά και αδυναμίες. Και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπιστούν. Εάν το άτομο επιθυμεί να τα χρησιμοποιεί διότι τον καλύπτουν σε μια χρονική περίοδο της ζωής του για συγκεκριμένους λόγους, οφείλει, για το δικό του καλό να θέσει κάποια όρια και να προστατεύσει τον εαυτό του. Είναι απαραίτητο να περιορίσει το χρονικό διάστημα που αφιερώνει σ’ αυτές τις εφαρμογές αλλά και να θωρακιστεί κατά τέτοιο τρόπο που να μην επηρεάζεται καθόλου, ή τουλάχιστον στο ελάχιστο, από τις απορρίψεις που θα έχει. Δεν πρέπει να παίρνει την απόρριψη ως ένα ζήτημα καθαρά προσωπικό αλλά να πείσει τον εαυτό του ότι υπάρχουν άτομα που ενεργούν με τρόπο προσβλητικό απέναντι στους άλλους.
Και, κυρίως, να κάνουν βίωμά τους ότι μπορούν να αποσυνδεθούν και να τηρήσουν τις απαραίτητες αποστάσεις αμέσως μόλις νιώσουν άβολα, αμέσως μόλις νιώσουν ότι παραβιάζεται ο χώρος τους, η προσωπικότητά τους, η αξιοπρέπειά τους, η ίδια τους η ύπαρξη. Μόνο έτσι θα προφυλαχθεί η ψυχική τους υγεία απέναντι σε οτιδήποτε την απειλεί.
Συντάκτης: Χριστιάνα Δεμέναγα
