Yπάρχει στίγμα για τον πατέρα που μένει σπίτι με τα παιδιά;

Όλο και περισσότεροι είναι οι μπαμπάδες που επιλέγουν να πάρουν την σκυτάλη από την μαμά και να συνεχίσουν επάξια τον μαραθώνιο στο μεγάλωμα και διαπαιδαγώγηση των παιδιών, μένοντας σπίτι, αφήνοντας τον δρόμο ανοιχτό στην επιλογή για εργασία/καριέρα της μητέρας. Από την αρχή των πάντων η μαμά είναι απόλυτα συνυφασμένη με το μεγάλωμα των παιδιών και το «μένω στο σπίτι». Ωστόσο, πλέον, υπάρχει μια μεγάλη κοινωνική αλλαγή στη στάση απέναντι στους ρόλους των φύλων και την ανατροφή των παιδιών. Είμαστε ήδη στην εποχή που τα ζευγάρια ψάχνονται και διευρύνουν τους ορίζοντές τους στο μεγάλωμα υγιών ψυχικά παιδιών με διαφορετικούς τρόπους και μεθόδους από ότι οι γενιές των παππούδων μας ή και οι αμέσως επόμενες, που έριχναν το βάρος κυρίως στην απόκτηση καλύτερου μορφωτικού επιπέδου, με απώτερο σκοπό τη φερόμενη ως βέλτιστη ποιότητα επιβίωσης.

Αυτό, με απλά λόγια, σημαίνει ότι οι πυρηνικές οικογένειες προσανατολίζονται σε δρόμους που βγαίνουν από τα κοινωνικά πρότυπα και στερεότυπα, αρκεί να επιτύχουν την, όσο το δυνατόν, καλύτερη συναισθηματική ευημερία του παιδιού τους, αγνοώντας πολλές φορές τι ο κόσμος ορίζει σωστό, σύνηθες και νορμάλ.

Αναρωτιέστε τι ουσιαστικά συμβαίνει όταν κάποιες σταθερές, θεωρίες ή ιδεολογίες αλλάζουν; Μπουμ! Έκρηξη. Αυτό συμβαίνει. Έκρηξη, ξεσήκωμα και στιγματισμός ή b@llying. Εγώ πάντως αναρωτήθηκα, αν υπάρχουν έγκυρα στοιχεία που να δείχνουν καθαρά πως μόνο η μαμά μπορεί να ασχοληθεί σωστά με την ανατροφή των παιδιών. Γι’ αυτό είπα να το ψάξω λίγο. Σας φέρνω λοιπόν, εδώ, συγκεντρωτικά τα αποτελέσματα από έρευνες που διεξήχθησαν σε Αμερική, Αυστραλία, Κορέα και Γερμανία, καθώς κι απόψεις ψυχολόγων και φυσικά μπαμπάδων που ήδη εφαρμόζουν την αναπτυσσόμενη τάση αλλαγής του οικογενειακού ρόλου-πρότυπο.     

Ο αριθμός, λοιπόν, των μπαμπάδων που μένουν στο σπίτι, σχεδόν διπλασιάστηκε από το 1989 έως το 2012, αλλά εξακολουθεί να είναι σχετικά ασυνήθιστος ρόλος. Περίπου ένας στους εκατό άνδρες διακόπτει τη σταδιοδρομία του για τουλάχιστον έξι μήνες για τη φροντίδα των παιδιών, σε σύγκριση με μία στις τρεις γυναίκες. Εκτιμάται ότι 2,1 εκατομμύρια πατέρες έμεναν στο σπίτι το 2021, που σημαίνει αύξηση 8% σε σχέση με το 2020. Η αύξηση αποδίδεται, σε μεγάλο βαθμό, στο επίπεδο του μισθού.

Μια πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι οι πατέρες, όπως και οι μητέρες, αντιμετωπίζουν μεταμορφωτικές αλλαγές στις ορμόνες και στα νευρωτικά τους δίκτυα όταν μπαίνουν στην πατρότητα, αλλαγές που φαίνεται να τους βοηθούν να γίνουν πιο δοτικοί και με ενσυναίσθηση, κάτι που κάνει περισσότερους μπαμπάδες να θέλουν να γίνουν stay at home μπαμπάδες. Όμως, πολλές φορές, οι κοινωνικές στερεοτυπικές ιδέες, τους κρατούν πίσω, εμποδίζοντάς τους να γίνουν ο μπαμπάς που θα ήθελαν να γίνουν. Οι άνδρες που επιλέγουν να μείνουν σπίτι, είτε σαν full time job, είτε με μειωμένη εργασία, ώστε να είναι παρόντες στην αναπτυξιακή εξέλιξη του παιδιού τους κι ενεργοί στη συμμετοχή της διαπαιδαγώγησή τους, μπορεί να αισθάνονται σαν οι περίεργοι -και μερικές φορές κρίνονται σκληρά. Ακόμη και σε κοινωνίες όπου οι πατέρες αναμένεται να συμμετάσχουν περισσότερο από ό,τι στο παρελθόν, εξακολουθούν να αναμένεται να είναι οι τροφοδότες της οικογένειας και συχνά θεωρούνται ως λιγότερο φροντιστές ή ικανοί για το σπίτι από τις μητέρες.

Στην ίδια έρευνα αναφέρεται ότι «οι γυναίκες δεν είναι περισσότερο εκ φύσεως μητέρες από ό,τι οι άνδρες, πατέρες, και η κάθε περίπτωση περιλαμβάνει μια καμπύλη μάθησης. Αυτό που κάνει τον πρώτο ρόλο να φαίνεται «φυσικός» είναι ότι αναμένεται από τις γυναίκες να το κάνουν». Ωστόσο, συνεχίζεται η πεποίθηση ότι ένας πατέρας δεν αντιλαμβάνεται σωστά αυτά τα πράγματα ή ότι δεν κάνει πραγματικά σωστή δουλειά. Ακόμα, βρίσκεται αντιμέτωπος με τα κοινωνικά κλισέ, ότι δεν είναι αρκετά «άντρας» ή είναι τεμπέλης γι’ αυτό θέλει να μείνει σπίτι. Η ιδέα ότι ο πατέρας είναι ο τροφοδότης του σπιτιού κι η μητέρα ο «φυσικός» φροντιστής, τοποθετεί τους πατέρες σε μια θέση backup, διαμορφώνοντας έτσι τη συμπεριφορά τους.

Στον αντίποδα όλων αυτών, οι έρευνες δείχνουν ότι η μετάθεση του ρόλου του φροντιστή από τη μητέρα στον πατέρα, παρέχει πολλές θετικές επιδράσεις, τόσο στα παιδιά, όσο και στο ζευγάρι μεταξύ τους. Πιο συγκεκριμένα, ο «ενεργός» πατέρας φαίνεται να χαρακτηρίζεται από περισσότερη συναισθηματική, γνωστική, συμπεριφορική δέσμευση προς τα παιδιά και ποιοτικότερη παροχή φροντίδας προς όλη την οικογένεια. Το στιλ, επίσης, της διαπαιδαγώγησης που επιλέγουν οι μπαμπάδες, δηλαδή η πιο παιδοκεντρική γονεϊκή συμπεριφορά, καθιστά τα παιδιά πιο χαρούμενα και ικανοποιημένα (κατά 64,7%), περίεργα και δραστήρια (κατά 82,1%) και με λιγότερη δυσκολία στο να παρηγορηθούν (κατά 68,9%). Επιπλέον, αυτό το μοντέλο συμπεριφοράς που επιλέγουν περισσότερο οι μπαμπάδες από ότι οι μαμάδες, είναι περισσότερο ευεργετικό σε παιδιά με προβλήματα συμπεριφοράς, καθώς έχει αποδειχτεί ότι ο μπαμπάς είναι πιο αποτελεσματικός στην αντιμετώπιση των παιδικών ξεσπασμάτων (tantrums), σε σχέση με τη μαμά.

Επίσης, η ενεργός συμμετοχή του πατέρα στη «ζωή» του σπιτιού τον καθιστά πιο συνειδητό στο τι ευθύνες κι ενέργεια χρειάζονται τα παιδιά, η ανατροφή τους και το νοικοκυριό κι έτσι μπορεί να κατανοεί και να συμμερίζεται με περισσότερη ευαισθησία τις ψυχολογικές και σωματικές δυσκολίες που περνά η σύντροφός του. Αυτό δημιουργεί μόνο καλό στη σχέση τους, καθώς στο τέλος της ημέρας, μοιράζονται την καθημερινότητα και περνούν μαζί τα σκαμπανεβάσματά της, γνωρίζοντας ακριβώς τι «δράκους» αντιμετωπίζουν. Αξίζει εδώ να επισημάνω το γεγονός ότι οι άνδρες με υψηλότερη εκπαίδευση, αν κι έχουν απόψεις περισσότερο ισότιμες για το φύλο, δεν προκύπτουν από τις αναλύσεις ως ιδιαίτερα «ενεργοί πατέρες», κάτι που προσωπικά με έβαλε σε πολλές σκέψεις για το πώς τελικά οι άνθρωποι χρησιμοποιούμε την ευκαιρία που έχουμε στη γνώση και τη μόρφωση. 

Αν λοιπόν οι πατεράδες είναι λιγότερο πιθανό να μείνουν σπίτι με το παιδί, είναι επειδή, ως κοινωνία, δεν το περιμένουμε από αυτούς. Αυτό θα έλεγα ότι είναι το κεντρικό νόημα από όλο το υλικό μου μάζεψα και θα κλείσω με τα λόγια ενός πατέρα που επέλεξε ως full time job το μεγάλωμα των παιδιών του, μιας που αυτό το άρθρο είναι αφιερωμένο με πολύ αγάπη, σε αυτούς τους μπαμπάδες: «Γίνε ο μπαμπάς που θέλεις να γίνεις, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει να αποφύγεις τα στερεότυπα μένοντας σπίτι ως πλήρη απασχόληση.»

Οι πηγές που χρησιμοποιήθηκαν είναι: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8