Σε εκκλησία της Ελβετίας μπορείς να μιλάς με AI εικονικό Ιησού

Σε μια εκκλησία στην Ελβετία συνέβη κάτι που μοιάζει βγαλμένο από επεισόδιο του Black Mirror, αλλά με λιγότερη δυστοπία και περισσότερη υπαρξιακή αμηχανία. Ένα πειραματικό πρότζεκτ επέτρεψε στους επισκέπτες να μιλήσουν με έναν ψηφιακό Ιησού, ένα avatar τεχνητής νοημοσύνης που απαντά σε ερωτήσεις βασισμένο στη Βίβλο, σε θεολογικά κείμενα και σε αιώνες χριστιανικής σκέψης. Όχι για να αντικαταστήσει την πίστη, αλλά —όπως λένε οι δημιουργοί— για να ανοίξει έναν σύγχρονο πνευματικό διάλογο.

Η διαδικασία είναι απλή και ταυτόχρονα παράξενη. Μπαίνεις στο εξομολογητήριο, κάθεσαι απέναντι από μια οθόνη και ξεκινάς να μιλάς. Ρωτάς για την αγάπη, την ενοχή, τον πόνο, τον φόβο, την απώλεια. Ο digital Ιησούς απαντά ήρεμα, χωρίς κρίση, χωρίς θυμό, χωρίς ανθρώπινη αμηχανία. Και κάπου εκεί γεννιέται το πρώτο ερώτημα: μας νοιάζει ποιος απαντά ή απλώς το ότι κάποιος απαντά;

Σύμφωνα με τους δημιουργούς του πρότζεκτ, το σύστημα εκπαιδεύτηκε αποκλειστικά πάνω σε θρησκευτικά και θεολογικά κείμενα, χωρίς προσωπικές απόψεις ή σύγχρονη ηθική «φιλτραρισμένη» από αλγόριθμους. Οι απαντήσεις δεν ήταν προφητείες, ούτε απόλυτες αλήθειες, αλλά αποσπάσματα σοφίας προσαρμοσμένα στον διάλογο. Κάτι σαν ψηφιακός καθρέφτης της χριστιανικής σκέψης, όχι φωνή του Θεού — και αυτή η διάκριση ήταν βασικός όρος για να υπάρξει το πείραμα.

Η εκκλησία που φιλοξενεί το πρότζεκτ ξεκαθαρίζει ότι δεν πρόκειται για αντικατάσταση ιερέων ή μυστηρίων. Είναι ένα πείραμα. Ένας καθρέφτης της εποχής. Και η διεθνής αντίδραση το αποδεικνύει: άλλοι μιλούν για βλασφημία, άλλοι για καινοτομία, άλλοι για ένα αναγκαίο άνοιγμα της Εκκλησίας προς τον σύγχρονο άνθρωπο που έχει απομακρυνθεί, αλλά δεν έχει πάψει να ψάχνει.

Πολλοί επισκέπτες δήλωσαν ότι ένιωσαν μια μορφή πνευματικής ανακούφισης. Όχι επειδή οι απαντήσεις ήταν βαθυστόχαστες ή αποκαλυπτικές, αλλά επειδή είχαν χώρο να μιλήσουν. Άλλοι ένιωσαν άβολα, λέγοντας ότι έλειπε η ανθρώπινη παρουσία, η ζεστασιά, το βλέμμα. Και είχαν δίκιο. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν μπορεί να νιώσει, να συγχωρήσει, να αγαπήσει.

Αλλά ίσως αυτό το project δεν μιλά τόσο για τον Θεό όσο για εμάς. Για μια κοινωνία που μιλά πιο εύκολα σε οθόνες παρά σε ανθρώπους. Που γράφει τις πιο βαθιές σκέψεις της σε chat boxes. Που ψάχνει νόημα, αλλά φοβάται την κρίση.

Ο digital Ιησούς δεν είναι το μέλλον της πίστης. Είναι όμως ένα σύμπτωμα του παρόντος. Και το πιο άβολο ερώτημα που αφήνει πίσω του δεν είναι αν η τεχνολογία μπήκε στην εκκλησία — αλλά πόσο καιρό εμείς είχαμε ήδη φύγει από εκεί, ψάχνοντας απλώς κάποιον να μας ακούσει.