Ένα σύγχρονο «παιδομάζωμα» φαίνεται ότι εφάρμοσε η Ρωσία εις βάρος της Ουκρανίας κατά τη διάρκεια της εισβολής του 2022. Εκτιμάται ότι ο αριθμός των παιδιών που απελάθηκαν παράνομα από την Ουκρανία στη Ρωσία κυμαίνεται από 13.000 έως 307.000 με την αλήθεια να βρίσκεται μάλλον σε έναν αριθμό παιδιών της τάξης των 35.000 σύμφωνα με μια ομάδα ειδικών του Πανεπιστημίου Yale.
Το σημαντικότατο αυτό θέμα – που κατά πολλούς αγγίζει τα όρια της γενοκτονίας (χωρίς αυτός ο χαρακτηρισμός να αναγνωρίζεται επίσημα από τον επικεφαλής του ΟΗΕ) – ήρθε πάλι στο επίκεντρο των παγκόσμιων fora, καθώς σύμφωνα με την ουκρανική οργάνωση “Bring Kids Back” έχουν επιστρέψει ή έχουν καταφέρει να δραπετεύσουν από τη Ρωσία μόλις 1366 παιδιά.
Οι μέθοδοι απαγωγής
Όταν ξεκίνησε η δράση των δυνάμεων κατοχής σε συγκεκριμένα ουκρανικά εδάφη, χιλιάδες παιδιά Ουκρανών μεταφέρθηκαν από τις ρωσικές δυνάμεις σε λεωφορεία που τα οδήγησαν στη Ρωσία. Η κίνηση αυτή ήταν απόλυτα ενορχηστρωμένη, προσχεδιασμένη και ενταγμένη στο πλαίσιο των επιχειρήσεων του Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν και μάλιστα παρουσιάστηκε από τους μηχανισμούς προπαγάνδας ως μια ανθρωπιστική κίνηση. Τα «εγκαταλελειμμένα παιδιά χρειάζονταν προστασία». Στην πραγματικότητα πρόκειται για παιδιά που οι γονείς τους είτε σκοτώθηκαν είτε φυλακίστηκαν από τις ρωσικές δυνάμεις ή – χειρότερα – είναι ακόμη ζωντανοί.
Μια άλλη μέθοδος είναι η εισβολή Ρώσων στρατιωτών σε ορφανοτροφεία. Πλάνα από μια τέτοια δράση κυκλοφόρησαν από το Sky News από κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης με ημερομηνία τον Ιούνιο του 1922 από ίδρυμα της Χερσώνας.
Έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας μνημονεύει, επίσης, την επιχείρηση ονόματι “Φιλτράρισμα”. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, ρωσικά ή φιλορωσικά στρατεύματα χώρισαν βίαια παιδιά από τους γονείς τους, κυρίως από γονείς συλληφθέντες.
Τέλος, υπήρξαν και οι περιπτώσεις, όπου Ουκρανοί γονείς έστειλαν εθελοντικά τα παιδιά τους σε κατασκηνώσεις στην Κριμαία, για να τα προστατεύσουν από τον πόλεμο. Όταν η Ουκρανία ανέκτησε τον έλεγχο, οι Ρώσοι αρνήθηκαν να στείλουν τα παιδιά πίσω, κρατώντας τα για απροσδιόριστο χρόνο και μερικές φορές ίσως μεταφέροντάς τα στην ίδια τη Ρωσία.
Η τύχη των απαχθέντων παιδιών
Τα παιδιά των Ουκρανών που έχουν απαχθεί έχουν επανδρώσει στρατιωτικές κατασκηνώσεις ή έχουν υιοθετηθεί κανονικά από ρωσικές οικογένειες. Κάποια παιδιά που έχουν δραπετεύσει αποκαλύπτουν ότι δέχονταν αυστηρή στρατιωτική εκπαίδευση στις κατασκηνώσεις και τιμωρούνταν αν μιλούσαν ουκρανικά. «Έπρεπε να τραγουδάμε τον ρωσικό ύμνο και να ζωγραφίζουμε τη ρωσική σημαία», λέει ένα παιδί 9 ετών που κατάφερε να διασωθεί.
Πολλά παιδιά υπακούν και συμμορφώνονται, καθώς φοβούνται πως, σε περίπτωση που οι γονείς τους ζουν, θα αντιμετωπίσουν τις συνέπειες τής οργής του ρωσικού στρατού και καθεστώτος. Αυτά καταθέτονται από την Daria Kasyanova, πρόεδρο του Δικτύου Δικαιωμάτων Παιδιών της Ουκρανίας, που αγωνίζεται για την επαναπατρισμό των παιδιών που έχουν απαχθεί.
Ο μεγαλύτερος φόβος των ακτιβιστών είναι ότι πολλά παιδιά θα εξαφανιστούν μέσα στο ρωσικό σύστημα υιοθεσίας, το οποίο πρόσφατα επέτρεψε σε Ρώσους πολίτες να υιοθετούν παιδιά από την Ουκρανία. Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχει και άλλη σκοπιμότητα των απαγωγών. Εκτός από την αξιοποίηση των παιδιών αυτών ως στρατιωτών ή εργατικού δυναμικού στο όνομα της Ρωσίας, ένας μεγάλος αριθμός αξιοποιείται από τη μυστική ρωσική διπλωματικά ως όπλο κατά τη διάρκεια διαπραγματεύσεων. Με άλλα λόγια, πολλά παιδιά χρησιμεύουν ως “όμηροι” και η υπόσχεση της απελευθέρωσής τους δίνουν τεράστιο διαπραγματευτικό πλεονέκτημα στη ρωσική πλευρά.
Η έρευνα του Πανεπιστημίου Yale και οι αντιδράσεις και το Διεθνές Δίκαιο
Μέσω εκτενούς εξέτασης ρωσικών βάσεων δεδομένων, επίσημων εγγράφων, οικογενειακών συνδέσεων και ακόμη και δορυφορικών εικόνων, η ομάδα του Yale έχει καταφέρει να ταυτοποιήσει χιλιάδες παιδιά. Η ρωσική πλευρά, βέβαια, ακόμα, απορρίπτει τις κατηγορίες, ωστόσο θα πρέπει να μας απασχολήσουν πολύ οι δηλώσεις του Nathaniel Raymond, διευθυντή του Εργαστηρίου Ανθρωπιστικής Έρευνας του Yale. «Η έρευνα για τις απαγωγές είναι σημαντική, πρέπει άμεσα και επειγόντων να καταγραφούν τα παιδιά που έχουν απελαθεί. Πρόκειται πιθανότατα για τη μεγαλύτερη απαγωγή παιδιών σε πόλεμο από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο – συγκρίσιμη με τη γερμανικοποίηση των παιδιών στην Πολωνία από τους Ν#ζί.»
Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο συμφωνεί και τον Μάρτιο του 2023 εξέδωσε εντάλματα σύλληψης κατά του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν και της επιτρόπου για τα δικαιώματα των παιδιών, Μαρίας Λβόβα – Μπελόβα, για το «έγκλημα πολέμου» της παράνομης απέλασης παιδιών από την Ουκρανία. Κι αυτό γιατί σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο «η μετατροπή ενός παιδιού από μία εθνική ταυτότητα σε άλλη αποτελεί έγκλημα πολέμου».
Εκτός από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, έχει ενεργοποιηθεί και η UNICEF, αλλά και η Κοινωνία των Πολιτών. Το ζήτημα γίνεται πιο επίκαιρο από ποτέ, καθώς αυτή τη στιγμή έχει ξεκινήσει ο τρίτος κύκλος διαπραγματεύσεων για την επαναφορά των απελαθέντων παιδιών με τη ρωσική πλευρά να προσπαθεί να καθυστερήσει τις διαδικασίες με το επιχείρημα των χρονοβόρων ελέγχων ονομάτων και την ουκρανική πλευρά να κάνει λόγο για κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και για συνθήκες γενοκτονίας.
Συντάκτης: Σοφία Ρηγοπούλου
