Η "Ιθάκη" του Τσίπρα βγήκε σήμερα κι έχει τρελό σουσού για πολλά πρόσωπα

«Ώρα ν΄ακουστεί η δική μου φωνή».

Αυτός είναι ο τίτλος του προλόγου του βιβλίου «Ιθάκη» (εκδόσεις Gutenberg) του Αλέξη Τσίπρα που από σήμερα το πρωί είναι στις προθήκες των βιβλιοπωλείων. Στις περίπου 760 σελίδες του βιβλίου ο πρώην Πρωθυπουργός επιχειρεί επί της ουσίας, «να κλείσει τους λογαριασμούς του» με το παρελθόν και να κάνει τη μετάβαση στο νέο που θέλει να ξεκινήσει.

Το βιβλίο έχει πλούσιο παρασκήνιο. Αναφέρεται σε πρόσωπα και καταστάσεις. Σε πολλά σημεία δεν κρατάει ισορροπίες. Αντίθετα καταγράφει τη δική του αλήθεια, όπως αναφέρει στην αρχή του βιβλίου, όπου έχει ισχυρή δόση κριτικής σε πρόσωπα και αυτοκριτικής, αλλά και αναγνώριση λαθών και παραλείψεων.

Το βιβλίο δε μένει στο παρελθόν. Ο Αλ. Τσίπρας μιλά για το «αύριο», για τον προοδευτικό χώρο και την ανάγκη μιας νέας εθνικής αφήγησης. Η εμμονή του στον όρο «νέος προοδευτικός πατριωτισμός» δείχνει την προσπάθεια να συνδυαστεί κοινωνική συνοχή και πολιτική πρόοδος χωρίς εθνικιστική ρητορική.

Η αφήγηση ισορροπεί ανάμεσα σε κριτική και αυτοκριτική. Ο Αλ. Τσίπρας δεν κρύβει λάθη, αλλά υπερασπίζεται τις βασικές επιλογές και την πολιτική πυξίδα για το αύριο. Η αυτοκριτική δε μειώνει την κριτική προς πρόσωπα που δημιούργησαν εντάσεις ή δυσλειτουργίες, αλλά δείχνει μια προσπάθεια να κατανοήσει κανείς το σύνολο της πολιτικής πραγματικότητας.

Συνολικά, το βιβλίο λειτουργεί ως προσωπικό χρονικό μιας περιόδου κρίσιμης για τη χώρα. Με παρασκήνιο, αποφάσεις, λάθη, συγκρούσεις και αιχμηρές παρατηρήσεις, αποτυπώνει πώς οι προσωπικότητες, οι εγωισμοί και οι επιλογές καθόρισαν γεγονότα και αποφάσεις. Δείχνει πώς πίσω από την πολιτική υπάρχει άνθρωπος, με αδυναμίες και φιλοδοξίες, αλλά και πυξίδα, συνέπεια και πίστη στις αξίες που καθορίζουν κρίσιμες στιγμές.

Το βιβλίο αφήνει σαφές στίγμα: μια κυβέρνηση που ήθελε να αλλάξει τα δεδομένα, να αμφισβητήσει τη διαπλοκή και να υπερασπιστεί την κοινωνική πλειοψηφία, αλλά που η πορεία της διακόπηκε από αδυναμίες, προσωπικά πάθη, αστοχίες και ιστορικά ανοιχτά μέτωπα.

Το βιβλίο του Αλ. Τσίπρα δεν είναι ένα ακόμη πολιτικό αφήγημα. Σε πολλά σημεία δεν ωραιοποιεί αποφάσεις, ούτε κρύβει συγκρούσεις και αντιφάσεις. Είναι προσωπικό, ανοιχτό, γεμάτο παρασκήνιο, με αιχμηρές παρατηρήσεις για πρόσωπα και καταστάσεις, γραμμένο σε απλή και άμεση γλώσσα, αρκετά εύπεπτο. Ο αναγνώστης δεν περιορίζεται σε πολιτικές αναλύσεις: βλέπει πώς οι χαρακτήρες, τα εγώ, οι φιλοδοξίες και οι προσωπικές επιλογές διαμόρφωσαν την ιστορία.

Για μια από τις πιο ιστορικές στιγμές της νεώτερης πολιτικής ιστορίας, ο Αλ. Τσίπρας ξεκαθαρίζει την ευθύνη του για το δημοψήφισμα του 2015: «Ήταν δική μου η απόφαση». Η θέση αυτή είναι αμετακίνητη. Η νύχτα της απόφασης περιγράφεται με ένταση, σιωπές, αμφιβολίες και φόβο. Δεν ήταν εύκολη απόφαση. Ήταν προσωπική και αναγκαία, παρά τις πιέσεις, τις πολιτικές εντάσεις και τα παιχνίδια που παιζόταν στα παρασκήνια της Ευρώπης.

Σε ό,τι αφορά το πρώτο, ο Τσίπρας περιγράφει συνομιλίες με τη Μέρκελ και τον Ολάντ, επιμονή στη διαπραγματευτική τακτική, πίστη ότι το «όχι» θα άνοιγε νέους δρόμους. Είναι και αποκαλυπτικός για τη στάση της Ρωσίας εκείνη την περίοδο που δεν είχε καμία διάθεση να στηρίξει οικονομικά την Ελλάδα.

Ο τότε υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης παίρνει την πρώτη αιχμή για τον οποίο ανέφερε και τις περίφημες προτάσεις για πληρωμές με κουπόνια: «Φλέρταρε με τη ματαιοδοξία», σημειώνει ο Τσίπρας, παραδεχόμενος παράλληλα ότι «υποτίμησα τον ανθρώπινο παράγοντα τόσο στην περίπτωση του Βαρουφάκη όσο και σε άλλους».

Τα εγώ και οι προσωπικότητες των πρωταγωνιστών έπαιξαν καθοριστικό ρόλο, προκαλώντας εντάσεις, καθυστερήσεις και αποσπάσεις από τη στρατηγική. Ο Βαρουφάκης, με όλη τη ρητορική και το στυλ του, αναδεικνύεται ως παράδειγμα του πώς ο προσωπικός χαρακτήρας μπορεί να επηρεάσει καίριες πολιτικές αποφάσεις.

Επίσης, κάνει αναφορά για σε άλλα πολιτικά πρόσωπα, όπως: τη Ζωή Κωνσταντοπούλου, στον Ν. Παππά, στους ΑΝΕΛ, αλλά βγαίνει και πιο έξω αναφέροντας και τις σχέσεις του με τη Γαλλία, την Αμερική και την ΕΕ.

Παράλληλα, επιμένει ότι δεν ήταν αντιευρωπαϊστής και ότι δεν ήθελε η Ελλάδα να φύγει από το ευρώ. Η θέση αυτή επαναλαμβάνεται συστηματικά, ως αντίβαρο στις αφηγήσεις που τον παρουσίαζαν ριζοσπαστικό ή αντισυστημικό και οπαδό του εναλλακτικού σχεδίου b που υποστήριζαν ο Γ. Βαρουφάκης ή ο Παναγιώτης Λαφαζάνης, ο καθένας από την σκοπιά του.

Ο Αλ. Τσίπρας παραδέχεται ότι έγιναν λάθη και υπήρξαν παραλείψεις, αλλά επιμένει ότι «δεν αγνοήσαμε την πυξίδα μας». Η φράση λειτουργεί ως σημείο αυτοκριτικής αλλά και ως διαβεβαίωση ότι οι βασικές αξίες και στρατηγικές κατευθύνσεις παρέμειναν καθοριστικές. Η αναγνώριση των λαθών δεν μειώνει την ευθύνη άλλων ούτε υποβαθμίζει τις αποφάσεις που κράτησαν τη χώρα σε σταθερή τροχιά. Καθώς και πολλά άλλα τα οποία μπορείτε να διαβάσετε μέσα στο βιβλίο του.

Δε μένει παρά να δούμε, τι θα σχολιαστεί και πως θα το κρίνουν οι κριτές βιβλίων και τα Πολιτικά πρόσωπα.

Μπορείτε να το βρείτε σε όλα τα βιβλιοπωλεία, καθώς επίσης αναμένετε να κυκλοφορήσει και σε audiobook με τη δική του φωνή.