Για πολλά χρόνια η συζήτηση και μόνο κάποιας ψυχολογικής διαταραχής θεωρούνταν ταμπού· ίσως σε πολλούς ακόμη και σήμερα να υπάρχει αυτή η πεποίθηση και μάλιστα αγνοείται ακόμα και το ότι υφίσταται. Ωστόσο, μετά από χρόνια μελέτης και αποκωδικοποίησης της ανθρώπινης ψυχής, μπορέσαμε να διακρίνουμε ότι κάποιες συμπεριφορές που κάποτε θεωρούνταν ως στοιχεία του χαρακτήρα μας, πλέον αναγνωρίζονται ως συμπτώματα κάποιας ψυχικής ασθένειας.
Σύμφωνα με τον κλινικό ψυχολόγο και καθηγητή Thomas A. Widiger, «η προσωπικότητα είναι ο χαρακτηριστικός τρόπος με τον οποίο κάποιος σκέφτεται, αισθάνεται, συμπεριφέρεται και σχετίζεται με τους άλλους. Οι ψυχικές διαταραχές είναι οι κλινικά σημαντικές βλάβες σε μία ή περισσότερες ψυχολογικές λειτουργίες». Το να αναγνωρίζουμε αυτά τα χαρακτηριστικά σαν συμπτώματα, μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του στίγματος που πολλοί άνθρωποι με ψυχολογικά προβλήματα αντιμετωπίζουν ακόμη και σήμερα, κάνοντας πιο πιθανό να αναζητήσουν, να βρουν θεραπεία και να έχουν μία καλύτερη ποιότητα ζωής, τελικά.
Ποιες είναι όμως αυτές οι συμπεριφορές; Πάμε να τις δούμε μαζί.
1. Δυσκολία διαχείρισης χρόνου
Γενιές όπως οι baby boomers μεγάλωσαν σε μία περίοδο που η συζήτηση για τα ψυχολογικά προβλήματα, η αναζήτηση υποστήριξης ή η αναγνώρισή πως κάποιος παλεύει με αυτά ήταν σημάδι αδυναμίας. Δαιμονοποιούσαν τις διαγνώσεις και υποσυνείδητα μάθαιναν να ζουν με τα συμπτώματα, χαρακτηρίζοντάς τα ως στοιχεία του χαρακτήρα τους. Η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής παρουσιάζει μέσα στα συμπτώματά της και τη δυσκολία διαχείρισης του χρόνου και δυσκολία στη συγκέντρωση. Φυσικά, δεν πάσχουν όλοι όσοι έχουν αυτά τα συμπτώματα από ψυχολογικές διαταραχές, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι που πάσχουν από ADHD, καθημερινά παλεύουν με αυτά τα συμπτώματα. Ακριβώς λόγω του μπερδέματος ανάμεσα στα στοιχεία του χαρακτήρα και τις ψυχολογικές διαταραχές, πολλοί ενήλικες με ADHD, συχνά το αγνοούν.
2. Επίμονη θλίψη
Είναι φυσιολογικό όλοι οι άνθρωποι να περάσουμε περιόδους θλίψης και απομόνωσης. Για όσους παλεύουν με κάποια ψυχολογική διαταραχή και κυρίως με κατάθλιψη, οι περίοδοι αυτοί διαρκούν πολύ περισσότερο και συχνά επηρεάζουν την καθημερινότητα τους. Παρόλο που στις μέρες μας τα ψυχολογικά προβλήματα που κάποιος αντιμετωπίζει συζητιούνται πιο ανοιχτά, όταν ο λόγος έρχεται στην κατάθλιψη, τα στόματα και κυρίως αυτού που τη βιώνει, κλείνουν γιατί δεν αισθάνονται άνετα και δεν υποστηρίζονται αρκετά. Σύμφωνα με μία μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Cureus, περίπου 32% ατόμων χωρίς επίσημη διάγνωση καθημερινά παλεύουν με ήπια έως και σοβαρά συμπτώματα κατάθλιψης. Σκοπός της έρευνας ήταν να καταδείξει πως πολλοί βιώνουν ψυχολογικές διαταραχές χωρίς να το γνωρίζουν και φυσικά χωρίς υποστήριξη.
3. Νευρικότητα
Άνθρωποι με αγχώδη διαταραχή συχνά χαρακτηρίζονται από επίμονη νευρικότητα, χρόνιο στρες, κούραση και φυσικά συμπτώματα, όπως αυξημένους παλμούς, τρέμουλο και ιδρώτα. Παλιότερα κάποιος που τα βίωνε αυτά συνήθως δε μιλούσε καθώς πιστευόταν πως είναι μέρος της προσωπικότητας του, παρά για κάποιο σύμπτωμα. Η αγχώδης διαταραχή προκαλείτε από διάφορους παράγοντες, αλλά όταν μιλάμε ανοιχτά για αυτή επωφελούμαστε όλοι, πάσχοντες και μη.
4. Απροσεξία και παρορμητικότητα
Μπορεί να είναι συμπτώματα διαφόρων ψυχολογικών προβλημάτων, όπως ADHD, ODD, κλεπτομανία, διπολική διαταραχή και οριακή διαταραχή προσωπικότητας. Συγκεκριμένα άτομα που έχουν διαγνωστεί με οριακή διαταραχή προσωπικότητας ακόμη και σήμερα παλεύουν με το στίγμα της διάγνωσης. Συχνά τα συμπτώματα τους χαρακτηρίζονται από έντονη μεταστροφή σκέψεων, φόβο εγκατάλειψης, παρορμητικότητα, γρήγορες εναλλαγές στην αυτοπεποίθηση και αισθήματα κενότητας. Μερικά χρόνια πριν θα θεωρούνταν παράλογοι και «δύσκολοι» στις διαπροσωπικές τους σχέσεις, ενώ στην πραγματικότητα παλεύαν με την ασθένειά τους. Αγνοώντας αυτά τα συμπτώματα και ενθαρρύνουμε τα άτομα αυτά να αισθάνονται ενοχή και ντροπή και φυσικά να μη ζητάνε βοήθεια και υποστήριξη.
5. Υπερβολική καθαριότητα
Φυσικά, σε όλους αρέσει να είναι τα πάντα καθαρά και σε τάξη, τι γίνεται όμως όταν το θέλω αυτό εκφράζεται σε υπερβολικό βαθμό; Ίσως να αποτελεί σημάδι της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής, μίας σχετικά αθόρυβης πάθησης. Σχετίζεται με προσωπικές μάχες, αβεβαιότητα, άγχος που είναι σχεδόν αδύνατο να αναγνωριστούν ως διαταραχές. Προκαλείται από έναν αριθμό αγνώστων γενετικών, περιβαλλοντικών και νευροχημικών παραγόντων που οδηγούν τους ασθενείς να υιοθετούν σκέψεις για την καθαριότητα και να απομονώνονται από περιβάλλοντα που μπορούν να πυροδοτήσουν το άγχος τους. Ακόμη και σήμερα επιζεί το στίγμα που τους ακολουθεί και οδηγεί να θεωρούν αυτή τους την ανάγκη ως στοιχείο του χαρακτήρα τους και όχι ως ασθένεια.
6. Τελειομανία
Η τελειομανία σε μικρές δόσεις μπορεί να είναι και καλή αφού κινητοποιεί και ενεργοποιεί τους ανθρώπους να κυνηγήσουν τους στόχους τους. Όταν όμως γίνεται τρόπος ζωής τους, πιθανώς να είναι σημάδι μιας ψυχολογικής διαταραχής όπως άγχος, κατάθλιψη ή και Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, μπορεί να είναι και η αιτία αλλά και το σύμπτωμα της ασθένειας. Αυτοί οι άνθρωποι συχνά απογοήτευονται σε υπερβολικό βαθμό όταν δεν καταφέρνουν να πετύχουν τους στόχους τους. Αμφιβολία για τον εαυτό τους, αβεβαιότητα και άγχος προκύπτουν και «ταΐζουν» μία ήδη υπάρχουσα ή υποβόσκουσα ψυχολογική διαταραχή. Παρόλα αυτά η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή μπορεί να θεωρηθεί ως τελειομανία και να οδηγήσει τους ασθενείς σε επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές με στόχο την τελειότητα και την επιτυχία στη ζωή τους.
Σίγουρα το να παρουσιάζονται αυτές οι συμπεριφορές δε σημαίνει πως υπάρχει και μια ψυχολογική διαταραχή που τις συνοδεύει, ωστόσο η σε η ύπαρξη τους σε μοτίβο, υποδεικνύει πως κάτι υποβόσκει και χρήζει βοήθειας. Εφόσον, πλέον, δεν υπάρχει τόσος φόβος και μιλάμε πιο ανοιχτά για τις ψυχικές διαταραχές, ο δρόμος έχει ανοίξει και για την αποστιγματοποίηση των πασχόντων. Δεν είναι κακό να αναγνωριστούν τα συμπτώματα και να αναζητηθεί η σωστή υποστήριξη και θεραπεία, κακό είναι να κρύβονται αυτές οι παθήσεις πίσω από τη μάσκα του στοιχείου του χαρακτήρα.
Συντάκτης: Ελευθερία Ιωάννογλου
