Σε έναν κόσμο όπου η εικόνα έχει μετατραπεί σε νόμισμα, το σώμα έχει πάψει να είναι ιδιωτική υπόθεση. Ζούμε σε μια εποχή ψηφιακής έκθεσης και αέναης κρίσης, όπου το βλέμμα του άλλου, το δημόσιο βλέμμα, δεν περιορίζεται πια στους διαδρόμους του σχολείου ή στις κουβέντες των καφέδων, αλλά έχει πλέον αποκτήσει παγκόσμιο μικρόφωνο. Και αυτό το μικρόφωνο στρέφεται με αφοπλιστική ευκολία προς όσους είναι ορατοί. Προς τους διάσημους.
Η Κλόε Καρντάσιαν, μια γυναίκα που από την αρχή της καριέρας της αποτέλεσε αντικείμενο σχολιασμού, έγινε ξανά επίκεντρο όταν κυκλοφόρησαν νέες φωτογραφίες της με μαγιό. Αυτή τη φορά, η “ανησυχία” των χρηστών του διαδικτύου πήρε τη μορφή μιας επίμονης φράσης: «Σε παρακαλώ, βάλε κιλά». Μια φράση που, φαινομενικά, εκφράζει φροντίδα. Όμως, αν την εξετάσουμε πιο προσεκτικά, θα δούμε πως αγγίζει τα όρια της επιβολής, ίσως και της βίας.
View this post on Instagram
Όταν κάποιος είναι διάσημος, υπάρχει μια διάχυτη πεποίθηση ότι το σώμα του παύει να του ανήκει. Ότι αφού διάλεξε τη δημοσιότητα, οφείλει να αποδεχτεί τα σχόλια, τις παρατηρήσεις, τις «καλοπροαίρετες» ή μη συμβουλές. Αλλά ας κάνουμε ένα βήμα πίσω. Ποιο είναι το όριο ανάμεσα στο ενδιαφέρον και τον έλεγχο; Πού σταματά η ελευθερία της άποψης και πού ξεκινά η εισβολή; Στην περίπτωση της Κλόε, οι φράσεις «σε παρακαλώ φάε κάτι» ή «είσαι πολύ αδύνατη» δεν προέρχονται μόνο από haters. Συχνά διατυπώνονται από ανθρώπους που πιστεύουν πως είναι ευαίσθητοι, συμπονετικοί, ότι εκφράζουν “ανησυχία”. Στην πραγματικότητα, όμως, επιτελούν τον ίδιο κύκλο ελέγχου με τα σχόλια που στο παρελθόν την αποκαλούσαν “η χοντρή αδερφή”.
Το σώμα της γυναίκας, και δη της διάσημης γυναίκας, βρίσκεται διαρκώς υπό κρίση. Αν είναι «πραγματικό», κρίνεται για την ατέλειά του. Αν είναι «πειραγμένο», κατηγορείται για ψεύτικο. Αν είναι πολύ αδύνατο, θεωρείται «προβληματικό». Αν είναι παχουλό, «μη υγιές». Η γυναίκα οφείλει πάντα να ισορροπεί σε μια αόρατη γραμμή, ανάμεσα στο επιθυμητό και το αποδεκτό, στο σέξι και το σεμνό, στο δυναμικό και το ευάλωτο. Η Κλόε είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτής της μακροχρόνιας παγίδας. Από την αρχή της πορείας της στα φώτα της δημοσιότητας, δέχτηκε σχολιασμό για το σώμα της σε κάθε του μορφή. Όταν ήταν «πιο γεμάτη», χαρακτηρίστηκε ως διαφορετική από τις αδερφές της. Όταν άλλαξε το σώμα της μέσα από αυστηρή προπόνηση, δίαιτες ή αισθητικές παρεμβάσεις, κατηγορήθηκε για υποκρισία και ψεύτικη εικόνα. Δεν υπάρχει τρόπος να κερδίσει. Και το ίδιο ισχύει για κάθε γυναίκα που πατάει το πόδι της σε δημόσιο έδαφος.
«Ήσουν καλύτερη πριν», «Τι έπαθες;», «Μη γίνεσαι σκιά του εαυτού σου»; Αυτές οι φράσεις μοιάζουν ακίνδυνες. Κι όμως, είναι σαν μικρά βέλη που τρυπούν έναν ήδη ταλαιπωρημένο ψυχισμό. Οι διάσημοι, παρά την αίγλη τους, δεν παύουν να είναι άνθρωποι με ιστορίες, ανασφάλειες, τραύματα. Δεν είναι θωρακισμένοι απέναντι στην κριτική μόνο και μόνο επειδή βρίσκονται σε περιοδικά ή τηλεοπτικές οθόνες. Στην πραγματικότητα, πολλές φορές είναι περισσότερο ευάλωτοι, καθώς η κάθε λέξη που εκτοξεύεται προς το μέρος τους, πολλαπλασιάζεται με γεωμετρική πρόοδο. Η Κλόε έχει μιλήσει ανοιχτά για το πώς η δημόσια σύγκριση με τις αδερφές της επηρέασε την αυτοεικόνα της. Πόσο ειρωνικό είναι λοιπόν, που ακόμα και σήμερα, όταν η ίδια επιλέγει να διαμορφώσει το σώμα της όπως θέλει, της φωνάζουμε: «Βάλε κιλά»;
Το ερώτημα δεν είναι αν έχουμε το δικαίωμα να εκφράζουμε άποψη. Το πραγματικό ερώτημα είναι: γιατί νιώθουμε την ανάγκη να σχολιάσουμε το σώμα κάποιου άλλου; Από πού πηγάζει αυτή η παρόρμηση να “διορθώσουμε” τον άλλον, να του δείξουμε τον «σωστό δρόμο»; Η ενσυναίσθηση είναι μια πράξη ταπεινότητας. Είναι η ικανότητα να αναγνωρίζεις πως ο άλλος κουβαλάει μια πραγματικότητα που δε γνωρίζεις. Ίσως το αδυνάτισμα της Κλόε να είναι αποτέλεσμα πένθους, άγχους, εσωτερικών μαχών. Ίσως, όχι. Δεν το ξέρουμε. Και δε χρειάζεται να το ξέρουμε. Δεν είναι δική μας δουλειά. Αυτό που είναι δική μας δουλειά, όμως, είναι να κρατήσουμε μια σιωπή που εμπεριέχει σεβασμό. Να αποσύρουμε την ανάγκη μας για έλεγχο και να αφήσουμε τον άλλον να υπάρξει όπως εκείνος επιλέγει να υπάρξει.
Δεν έχουμε το δικαίωμα να σχολιάζουμε το σώμα κανενός, ούτε των διασήμων, ούτε των άγνωστων. Το σώμα είναι προσωπικός χώρος. Είναι η έκφραση της ψυχής, της εμπειρίας, της ιστορίας του ανθρώπου. Δεν είναι έργο προς έγκριση, ούτε πίνακας που περιμένει την επιδοκιμασία μας. Η φράση «Σε παρακαλώ βάλε κιλά», όταν ξεστομίζεται δημοσίως, παύει να είναι ανησυχία και γίνεται απαίτηση. Γίνεται υπενθύμιση ότι «σε κοιτάμε», «σε κρίνουμε», «σε θέλουμε όπως μας βολεύει». Και αυτή η απαίτηση, όση “αγάπη” κι αν δηλώνει, δεν είναι παρά μια ακόμα μορφή απογύμνωσης.
Αν θέλουμε έναν κόσμο πιο ανθρώπινο, πιο ευγενικό, πιο ειλικρινή, ας ξεκινήσουμε από τα βασικά: να αφήσουμε το σώμα των άλλων στην ησυχία του. Να μάθουμε να κοιτάμε χωρίς να κρίνουμε. Να παρατηρούμε χωρίς να διορθώνουμε. Να σεβόμαστε χωρίς να απαιτούμε. Η Κλόε Καρντάσιαν, όπως κάθε άνθρωπος, έχει το δικαίωμα να υπάρξει χωρίς την πίεση των προσδοκιών μας. Το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε, είναι να της το επιτρέψουμε.
Συντάκτης: Έφη Ζ.
