Ας ξεκινήσουμε από μια δύσκολη αλήθεια· υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που ούτε φωνάζουν, ούτε χτυπάνε το χέρι στο τραπέζι ή πετάνε το κλασικό «εγώ τα λέω έξω απ’ τα δόντια». Που καταφέρνουν να σε χειριστούν χωρίς να το δεις να έρχεται. Αυτός ο άνθρωπος είναι ο ευγενικός, ο χαμογελαστός, ο πάντα ήρεμος, αυτός που σου δίνει την εντύπωση ότι κάνει διαλογισμό από το πρωί μέχρι το βράδυ. Αυτός που όταν σου κάνει το ψυχολογικό κόλπο, σε κάνει να νομίζεις ότι το σκέφτηκες μόνος σου. Ένιωσες μια ανεπαίσθητη ανατριχίλα; Είναι φυσιολογικό. Οι ευγενικοί χειριστές δεν είναι κακοί άνθρωποι απαραίτητα, είναι απλώς άνθρωποι που έχουν ανακαλύψει ότι το φιλικό χαμόγελο είναι πιο αποτελεσματικό από το σιδερένιο χέρι.
Πάμε λοιπόν να δούμε πώς το κάνουν, και κυρίως πώς να το αναγνωρίζεις πριν σε τυλίξουν με κορδελίτσα. Γιατί ναι, υπάρχει κορδελίτσα. Και είναι χρυσή.
1) Χρησιμοποιούν την ευγένεια σαν καμουφλάζ
Ο ευγενικός χειριστής ξέρει πολύ καλά ότι οι άνθρωποι χαλαρώνουν μπροστά στην ευγένεια, όπως χαλαρώνει ένας σκύλος όταν του λες γλυκόλογα πριν τον πας στον κτηνίατρο. Το «σε παρακαλώ», το «δεν πειράζει, όποτε μπορέσεις», το «μην ανησυχείς, δεν με ενοχλείς» γίνονται εργαλεία. Όταν όλα είναι τόσο γλυκά, δύσκολα υποψιάζεσαι ότι πίσω από τα σιρόπια κρύβεται μια χειρουργικά υπολογισμένη επιθυμία να κάνεις αυτό που θέλουν. Η ευγένεια λειτουργεί σαν κουβέρτα ασφαλείας. Σε κάνει να αισθάνεσαι καλά. Και ποιος αρνείται κάτι σε κάποιον που του φέρεται τόσο όμορφα; Ε, εκεί πατάνε.
2) Έχουν τη δύναμη της ψυχραιμίας
Αυτοί οι άνθρωποι δε θα υψώσουν τη φωνή τους. Ποτέ. Δεν το χρειάζονται. Θα σε κοιτούν με βλέμμα ανθρώπου που έχει διαβάσει όλα τα βιβλία αυτοβελτίωσης που υπάρχουν και μετά θα σου πουν κάτι του τύπου «Καταλαβαίνω πώς νιώθεις. Μήπως όμως θα ήταν καλύτερο να το κάνουμε με αυτόν τον τρόπο;» Εκείνη τη στιγμή, επειδή ακούγεσαι εσύ σαν ο παράλογος της υπόθεσης, και αυτοί σαν το λαμπερό φως της λογικής, τείνεις να συμφωνείς. Η ήρεμη λογική είναι ένα από τα μεγαλύτερα όπλα τους. Σε κάνει να νιώθεις ότι αν διαφωνήσεις, είσαι κάπως. Πιο παρορμητικός, πιο εγωιστής, πιο δύσκολος. Και ποιος θέλει να είναι πιο δύσκολος;
3) Είναι passive aggressive με άρωμα λεβάντας
Αυτός ο τύπος χειρισμού είναι ο πιο ύπουλος. Δε θα σε φωνάξουν ποτέ να σου πουν «Με απογοήτευσες». Θα πουν όμως με ένα γλυκό χαμόγελο: «Εντάξει, δεν πειράζει. Απλώς νόμιζα ότι μπορούσα να βασιστώ σε σένα.» Και ξαφνικά νιώθεις σαν να θύμωσες τη θεία σου. Την καλή τη θεία, αυτή που σου έφερνε κουλουράκια στο σχολείο. Δε σου επιτίθενται. Δε σε προσβάλλουν. Αλλά τώρα εσύ έχεις την καυτή πατάτα της ενοχής στο χέρι. Η παθητική-επιθετικότητα του ευγενικού χειριστή δε μοιάζει με μαχαίρι. Μοιάζει με βελονάκι. Μικρό, κομψό, αλλά ράβει τη συνείδησή σου σιγά-σιγά.
4) Παίζουν την τεχνική της αυτοθυσίας στα δάχτυλα
Αυτοί οι άνθρωποι είναι ικανοί να πουν «Όχι, όχι, άφησέ το σε μένα. Αφού βλέπω ότι κουράζεσαι, δεν θέλω να σε επιβαρύνω.» Και το λένε τόσο πιστευτά που σχεδόν νιώθεις ενοχές που αναπνέεις στον ίδιο χώρο. Βέβαια, αν τους αφήσεις να το κάνουν, την επόμενη φορά θα σου υπενθυμίσουν πολύ διακριτικά ότι είχαν προσφερθεί. Και μετά από λίγο θα βρεθείς να αποζημιώνεις την καλοσύνη τους με τρόπους που δεν είχες ποτέ συμφωνήσει. Η αυτοθυσία είναι ένα από τα πιο ισχυρά εργαλεία χειρισμού όταν γίνεται στρατηγικά. Αν κάνει τον άλλον να νιώθει υπόχρεος, τότε η δουλειά πέτυχε.
5) Ενδιαφέρονται λίγο παραπάνω απ’ όσο πρέπει
Οι ευγενικοί χειριστές δείχνουν ενδιαφέρον. Πολύ. Ακριβώς λίγο παραπάνω από το φυσιολογικό. Σε ρωτούν για την ημέρα σου, θυμούνται λεπτομέρειες, κρατάνε ντοσιέ με τις αδυναμίες σου. Και μετά, αυτές οι πληροφορίες γίνονται παιχνίδι. Δεν είναι λάθος να ενδιαφέρεσαι για τους άλλους. Είναι όμως άλλο να ενδιαφέρεσαι κι άλλο να κάνεις συλλογή πληροφοριών για μελλοντική χρήση.
6) Λένε «όλα καλά», όμως υπογείως λένε «κάνε αυτό που λέω»
Το χαμόγελο. Το απόλυτο εργαλείο χειρισμού. Γιατί ποιος μπορεί να αντισταθεί σε αυτό; Είναι σαν να σε πέτυχε μια λάμπα LED και μια κουκλίστικη μουσική υπόκρουση. Το χαμόγελο δίνει την εντύπωση ότι δεν υπάρχει ίχνος κακής πρόθεσης. Κι όμως, πίσω από αυτό μπορεί να κρύβεται απόλυτη πρόθεση. Ο ευγενικός χειριστής δε θα σου δώσει ποτέ άσχημο ύφος. Κι εκεί είναι το πρόβλημα, δυσκολεύεσαι να αναγνωρίσεις το χειριστικό στοιχείο, γιατί όλα μοιάζουν όμορφα.
Πώς όμως θα τους αναγνωρίζεις χωρίς να γίνεις κυνικός άνθρωπος που βλέπει παντού παγίδες; Δεν χρειάζεται να αρχίσεις να κατηγορείς κάθε χαμογελαστό άνθρωπο ότι τραβάει τα νήματα πίσω από κουρτίνες σαν άλλος μαριονετίστας. Αρκεί να κοιτάς για αυτά τα σημάδια:
• Αν νιώθεις ενοχές χωρίς να καταλαβαίνεις γιατί. Η ενοχή είναι συχνό παράπλευρο προϊόν.
• Αν συχνά βρίσκεις τον εαυτό σου να συμφωνεί, χωρίς να το έχεις πραγματικά επεξεργαστεί.
• Αν νιώθεις ότι τους χρωστάς, ενώ δε θυμάσαι πότε υποσχέθηκες ανταπόδοση.
• Προσπαθούν να σε πείσουν με λογική και ευγένεια, αλλά μέσα σου κάτι σε τσιγκλάει.
• Το χαμόγελο δεν πέφτει ποτέ. Και κανείς δεν είναι τόσο zen καθημερινά.
Αν δεις αυτά τα σημάδια, δε σημαίνει ότι ο άλλος είναι κακός. Μπορεί απλώς να έχει μάθει ότι η ευγένεια ανοίγει πόρτες, καρδιές και ευκαιρίες για να πάρει αυτό που θέλει.
Και τώρα το σημαντικότερο, πώς προστατεύεσαι; Ξεκίνα ρωτώντας τον εαυτό σου αν αυτό που κάνεις το θέλεις πραγματικά ή αν νιώθεις μια λεπτή πίεση τυλιγμένη σε ευγένεια. Δώσε χρόνο πριν απαντήσεις, γιατί όσοι χειρίζονται μέσα από καλοσύνη συχνά βασίζονται στο ότι θα πεις ναι άμεσα. Βάλε τα όριά σου χωρίς απολογίες, η ευγένεια δεν τα ακυρώνει. Και τέλος, μην εντυπωσιάζεσαι εύκολα από την υπερβολική καλοσύνη, η αληθινή καλοσύνη είναι υπέροχη, αλλά η υπερβολή της δεν είναι πάντα τόσο αθώα όσο φαίνεται.
Η ευγένεια είναι δώρο. Ο χειρισμός είναι άλλη ιστορία. Το πρόβλημα δεν είναι οι ευγενικοί άνθρωποι — ευτυχώς είναι πολλοί κι ειλικρινείς. Το πρόβλημα είναι όταν η ευγένεια γίνεται μάσκα. Όταν χρησιμοποιείται σαν εργαλείο για να καθοδηγεί, να επηρεάζει, να ελέγχει. Και αν μάθεις να ξεχωρίζεις την αυθεντική ευγένεια από τη στρατηγική ευγένεια, τότε μπράβο σου, έχεις ένα από τα πιο σημαντικά κοινωνικά skills που μπορεί να έχει ένας άνθρωπος. Και το πέτυχες χωρίς ούτε ένα παθητικό-επιθετικό χαμόγελο.
Συντάκτης: Ιόλη Ντόκου
