Τα συναισθήματα που νιώθουμε κατά τη διάρκεια της ζωής μας βρίσκονται πάντα σε ένα ζυγό. Άλλοτε ευχάριστα, άλλοτε δυσάρεστα. Δεν ξέρεις πού θα πέσει το βάρος της ζυγαριάς. Ούτε μπορείς να τα προβλέψεις πριν τα νιώσεις. Σαν να γεύεσαι το κρασί με κλειστά μάτια. Με μόνη αίσθηση τη γεύση, όταν οι σταγόνες του φτάσουν στα χείλη σου τότε μόνο καταλαβαίνεις αν είναι μπρούσκο ή ημίγλυκο. Υπάρχουν συναισθήματα που συνήθως τα ζούμε πολύ έντονα, όπως ο έρωτας και η αγάπη. Από τα παλιά χρόνια έως και σήμερα η αγάπη υμνείται μέσω ποιημάτων και τραγουδιών, μεταφέροντας τη δύναμή της ως παρακαταθήκη από γενιά σε γενιά. Ένα τόσο δυνατό συναίσθημα όπως η αγάπη είναι απίθανο να μην έχει στη φαρέτρα της και κάτι επίπονο. Το τέλος μιας αγάπης, ή η σταδιακή της κάθοδος, πολύ συχνά συνοδεύεται από μια πληγωμένη καρδιά και ένα συναισθηματικό πόνο. Αυτός ο πόνος μπορεί να εμφανιστεί ως το σύνδρομο ερωτικού τραύματος. Η μικρή και μεγάλη οθόνη μας έχουν προσφέρει ατελείωτες σκηνές με τους πρωταγωνιστές να το βιώνουν ακόμη κι αν δεν ονομάτισαν ποτέ την κατάσταση. Οι συγκεκριμένες στιγμές, όμως, δεν είναι ποτέ αποκύημα της φαντασίας ενός σκηνοθέτη ή κάποιου ποιητή που απλά ξύπνησε μια μέρα και αποφάσισε να συνθέσει κάτι το μελοδραματικό. Οι επιρροές τους πηγάζουν από την πραγματική ζωή, από τον τρόπο που παρατηρούν τους ανθρώπους να βιώνουν αυτήν την απόρριψη, αλλά και από τα προσωπικά τους βιώματα.
Το ερωτικό τραύμα ξεκινάει να εκδηλώνεται όταν κάποιος αισθανθεί ότι η αγάπη που νιώθει για κάποιον απειλείται. Δε το ζούμε απαραίτητα μόνο μετά από έναν χωρισμό αλλά και εντός μιας σχέσης που μοιάζει να καταρρέει. Το τραύμα μπορεί να εκδηλωθεί και στον λεγόμενο ανεκπλήρωτο έρωτα. Σε αυτήν την περίπτωση, το άτομο δε λαμβάνει το αμοιβαίο ενδιαφέρον που επιθυμεί, με αποτέλεσμα να εμφανίζει κάποιες φορές περίεργες συναισθηματικές μεταπτώσεις, απουσία θετικών σκέψεων ή παραίτηση. Επιπλέον, μπορεί να αποτελέσει την αφορμή εμφάνισης διαφόρων ψυχικών διαταραχών, χωρίς βέβαια να αποκλείεται το σενάριο συγκερασμού πολλών παραγόντων.
Το ερωτικό τραύμα είναι ένα αρνητικό συμβάν που θέτει τον εγκέφαλο του ατόμου που το ζει σε μια κατάσταση αδράνειας. Το άτομο περνάει πολλές φορές από τα ίδια στάδια που εμφανίζονται στο πένθος. Στην αρχή αρνείται να αντιμετωπίσει την αλήθεια και από άμυνα δεν επεξεργάζεται επαρκώς το γεγονός. Σταδιακά περνάει στο θυμό και στη διαπραγμάτευση, συνοδευόμενη συχνά από συναισθήματα κατάθλιψης. Η αποδοχή είναι το τελευταίο στάδιο και στην ουσία ο «παθών» φτάνει να νιώθει καλύτερα. Τα στάδια αυτά είναι ανθρώπινες αντιδράσεις και δεν είναι υποχρεωτικό να διέλθουν με τον ίδιο τρόπο σε κάθε περίπτωση. Καθώς σαν άνθρωποι είμαστε όλοι ανόμοιοι, διαφορετικά αντιδρούμε στον πόνο και κατ’ επέκταση, διαφορετικά διαχειριζόμαστε μια απώλεια.
Το τραύμα μπορεί να οδηγήσει σε μια πληθώρα αρνητικών συναισθημάτων, σε άγχος, φόβο, αγανάκτηση ή δυσφορία. Ευρισκόμενοι υπό την αιγίδα του, αδυνατούμε να ξεχωρίσουμε ποια συναισθήματα προκλήθηκαν μετά το τραύμα και ποια προϋπήρχαν. Ο εγκέφαλός μας έχει προσαρμοστεί αυτομάτως σε μια προσομοίωση ενός πένθους και οποιαδήποτε ερέθισμα εισέρχεται, το ερμηνεύει ως κάτι δυσοίωνο.
Η πιο γνωστή ιδιότητα του συγκεκριμένου συνδρόμου είναι η πεποίθησή μας ότι το ζούμε ξανά και ξανά. Αποθηκεύεται αυτομάτως στη μνήμη μας και είναι μια εικόνα που παίρνει χρόνο για να διαγραφεί. Συνήθως παρατηρείται σε περιπτώσεις χωρισμού έπειτα από μακροχρόνια σχέση ή απιστίας. Είναι αυτό που συμβαίνει με τον Τρίτο Νόμο του Νεύτωνα: μια δράση, θα ακολουθήσει μια αντίδραση. Μια απιστία είναι μια δράση που ίσως συνεπάγεται την καταστροφή μιας σχέσης. Αυτή η καταστροφή πυροδοτεί το σύνδρομο του ερωτικού τραύματος. Είναι η αντίδρασή της.
Οι συνέπειες που έχει το συγκεκριμένο τραύμα είναι ότι κυριαρχεί η σκέψη πως και οι επόμενες σχέσεις θα λήξουν με τον ίδιο τρόπο ή θα έχουν την ίδια εξέλιξη. Το άτομο νιώθει εγκλωβισμένο στο παρόν και αρνείται να πάρει τη ζωή στα χέρια του. Υπάρχει έλλειψη διάθεσης για μια καινούργια ερωτική περιπέτεια και όταν βρεθεί ένα πρόσωπο που θα δείξει ενδιαφέρον, βρίσκουν διαρκώς λάθη στη συμπεριφορά του. Αναπτύσσουν πολύ υψηλές προσδοκίες ή ελκύονται διαρκώς από λάθος συντρόφους, επιβεβαιώνοντας έτσι τη θεωρία τους: ότι «αξίζουν» αυτού του είδους την αγάπη.
Το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα αυτού του τραύματος είναι τα επαναλαμβανόμενα συναισθήματα δυσφορίας, για παράδειγμα ζήλια, θυμός, επιθυμία εκδίκησης, άγχος ή γενικά έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις. Μπορεί να εμφανίζονται με μορφή δυσάρεστων ονείρων ή σκέψεων. Υπάρχει μια έντονη αίσθηση ευθύνης, το άτομο πιστεύει πως είναι υπεύθυνο για όσα συνέβησαν και καμιά φορά μετανιώνει για αρκετές παρελθοντικές πράξεις.
Κάποιοι έχουν την ικανότητα να κρύβουν αυτό που αισθάνονται. Συνεχίζουν να δείχνουν καλά, είναι αποδοτικοί στη δουλειά τους και φοράνε αυτό το προσωπείο πάντα. Από την άλλη, υπάρχει και μια κατηγορία που υπολειτουργεί όταν ξεκινάει να εκδηλώνει συμπτώματα ερωτικού τραύματος. Σε καμιά περίπτωση όμως δεν είναι απόλυτο. Ο τρόπος αντίδρασης διαφέρει.
Τα συμπτώματα αυτά δεν προκαλούν συνήθως κάποια σοβαρή ψυχική ασθένεια, με την πάροδο του χρόνου και με σωστή καθοδήγηση αρχίζουν να εξαφανίζονται. Αν όμως επιμείνουν και το άτομο αρχίσει να εκδηλώνει συμπτώματα έντονης κατάθλιψης για μεγάλο χρονικό διάστημα, τότε η παρέμβαση ειδικού είναι πιο επιτακτική από ποτέ.
Συντάκτης: Κασσιανή Καβαργύρη
Επιμέλεια κειμένου: Μαρία Ρουσσάκη
Επιμέλεια κειμένου: Μαρία Ρουσσάκη
